Thổ Nhĩ Kỳ và Iraq đã gia tăng sức ép lên Kurdistan sau khi khu vực bán tự trị của Iraq bỏ phiếu bầu độc lập. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đe dọa sẽ chặn xuất khẩu dầu của người Kurd đi qua lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ, trong khi Baghdad kêu gọi một cuộc tẩy chay quốc tế đối với dầu của người Kurd.
Người Kurd đã bỏ phiếu ủng hộ độc lập hôm thứ Hai (25/9), và đang chờ kết quả cuối cùng. Tuy nhiên, Chính phủ khu vực người Kurd cho biết cuộc bỏ phiếu này, vốn sẽ không được công nhận trên trường quốc tế, sẽ là điểm bắt đầu cho các cuộc đàm phán với Baghdad, chứ không phải là đỉnh cao của nền độc lập thực sự.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ gọi cuộc trưng cầu dân ý này là "bất hợp pháp, vô giá trị và vô hiệu" và đe doạ sẽ chặn dầu xuất khẩu đi qua đường ống dẫn từ Kurdistan đến cảng Ceyhan của Thổ Nhĩ Kỳ.
Cuộc trưng cầu dân ý cũng đã bị Iran và Mỹ phản đối, với lập luận rằng nó sẽ gây bất ổn cho khu vực.
Thủ tướng Iraq Haider al-Abadi thông báo hôm chủ nhật rằng tất cả các nước không nên mua dầu từ Kurdistan, với lý do việc giao dịch là bất hợp pháp nếu không được tiến hành dưới sự bảo trợ của chính quyền trung ương Iraq. Iraq "yêu cầu các nước láng giềng và các nước trên thế giới giao dịch độc quyền với chính phủ liên bang của Iraq về vấn đề điểm nhập vào và dầu", theo một thông báo từ văn phòng Thủ tướng.
Kurdistan sản xuất chỉ hơn 600.000 thùng/ngày, tức là khoảng 15% tổng sản lượng của Iraq. Khả năng kiện tụng nhiều nhất là những mỏ dầu xung quanh các khu vực tranh chấp ở Kirkuk, nơi người Kurd nắm quyền kiểm soát vào năm 2014 khi ISIS đột nhiên xuất hiện và nhanh chóng chiếm lãnh thổ từ tay chính phủ Iraq. "Chính phủ Iraq sẽ không đứng yên và chứng kiến sự sáp nhập Kirkuk vào Kurdistan, và sự vận động mà chúng ta đang nhìn thấy là một nỗ lực của Iraq để tái khẳng định quyền kiểm soát đối với lãnh thổ tranh chấp", Ayham Kamel, giám đốc Trung Đông và Bắc Phi tại Eurasia Group, cho biết trong một cuộc phỏng vấn của Bloomberg. Các cuộc đụng độ người dân tộc "có thể trở thành một cái cớ cho sự huy động rộng hơn nữa", ông nói thêm.
Kurdistan chủ yếu là nhờ sự hỗ trợ của những nước láng giềng hùng mạnh hơn. Phần lớn tài chính của Kurdistan đến từ xuất khẩu dầu mỏ, đa phần trong số đó đều đi qua đường ống của Thổ Nhĩ Kỳ đến Địa Trung Hải. Nếu Thổ Nhĩ Kỳ đóng cửa đường xuất khẩu dầu của người Kurd, nó sẽ làm tê liệt nền kinh tế của người Kurd.
Commerzbank cho biết: "Nếu lần tẩy chay này thành công, thì sẽ làm bớt đi 500.000 thùng dầu mỗi ngày được đưa ra thị trường. Sự đe dọa tẩy chay, cũng như khả năng chặn xuất khẩu dầu qua Thổ Nhĩ Kỳ, dẫn tới giá dầu tăng vọt, chạm mức cao 2 năm vào thứ Hai. Brent tăng trên 58 USD/thùng, mức cao nhất trong hơn hai năm, mặc dù giá đã giảm nhẹ vào thứ Ba.
Một kịch bản nghiêm trọng hơn là cuộc đụng độ quân sự giữa Kurdistan với các nước láng giềng. Thổ Nhĩ Kỳ đã tiến hành tập trận quân sự dọc theo biên giới với Kurdistan, và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan cảnh báo điềm xấu rằng "chúng tôi có thể bất ngờ đến vào một đêm".
Tổng thống người Kurd Massoud Barzani kêu gọi các cuộc đàm phán bình tĩnh và ngoại giao, nhưng hôm thứ Ba, chính phủ Iraq đã bác bỏ các cuộc thương lượng. "Barzani đang chơi một ván bài nguy hiểm", Anthony Skinner, giám đốc công ty dự báo Verisk Maplecroft có trụ sở tại Anh, nói với Bloomberg qua email. "Ông ấy đang tin rằng Thổ Nhĩ Kỳ, Iran và Mỹ không thể duy trì lập trường thống nhất để gây sức ép lên KRG".
Sự đặt cược này là có rủi ro, nhưng nếu người Kurd có thể ngăn chặn hành động trả đũa, thì có triển vọng cao. Bởi vì bất kỳ cuộc đụng độ nào cũng có thể là một vấn đề không cân sức, vì thiếu sự ủng hộ của quốc tế cho nền độc lập chính thức của người Kurd, các hành động chiến tranh quân sự thì không khả thi. Thổ Nhĩ Kỳ có thể đóng cửa đường ống dẫn dầu của người Kurd, nhưng Ankara cũng hưởng lợi từ các khoản thuế mà họ nhận được để cho phép các chuyến hàng đó đi qua. Baghdad ít chịu ảnh hưởng hơn, vì vậy nếu Thổ Nhĩ Kỳ không làm theo những lời đe doạ của mình thì cuộc bỏ phiếu độc lập có thể mang lại cho chính quyền khu vực người Kurd một số ảnh hưởng với Baghdad trong các cuộc đàm phán về chia sẻ doanh thu, một mối bất bình từ lâu chưa được giải quyết. Chính phủ Iraq đã cố gắng nhiều năm để ngăn chặn việc xuất khẩu dầu của người Kurd nhưng không thành.
Chính quyền khu vực người Kurd gần đây cũng giải quyết một số vấn đề nổi cộm với các công ty năng lượng hoạt động trong phạm vi biên giới của họ, tái cơ cấu các khoản nợ và thanh toán cho một số công ty khoan dầu. Rosneft vừa công bố kế hoạch đầu tư 1 tỷ USD vào Kurdistan để xây dựng một đường ống dẫn khí đốt tự nhiên, một động thái đi theo sau các khoản vay trị giá hàng trăm triệu đô la của chính quyền khu vực người Kurd vào đầu năm nay, sẽ được trả lại bằng việc bán dầu trong tương lai . Các thỏa thuận gần đây giúp thúc đẩy triển vọng năng lượng của Kurdistan.
Tóm lại, bài phát biểu đầy tính tham chiến xung quanh cuộc bỏ phiếu độc lập giữa Kurdistan với các nước láng giềng có thể đã đạt đến đỉnh điểm. Điều đó có nghĩa là trường hợp giá dầu thô cao hơn sẽ cần phải đến từ nơi khác; chứ các nhà đầu cơ giá lên không thể đặt cược dựa vào những gián đoạn nguồn cung từ Kurdistan.
Nguồn tin: xangdau.net
