Liệu Nhà nÆ°á»›c có nên "buông" trong quản lý giá xăng dầu khi mà lÄ©nh vá»±c này còn tình trạng Ä‘á»™c quyền? Trao đổi vá»›i Tuổi Trẻ ngày 24-7, ông Nguyá»…n Tiến Thỏa, cục trưởng Cục Quản lý giá (Bá»™ Tài chính), khẳng định Nhà nÆ°á»›c vẫn phải kiểm soát.

Ông Thỏa nói:

Ông Nguyá»…n Tiến Thỏa - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH

- Mục tiêu Ä‘iều hành giá xăng dầu là thá»±c hiện theo cÆ¡ chế thị trường, đối vá»›i xăng dầu thì việc trao quyền định giá cho doanh nghiệp nhằm tạo sá»± cạnh tranh trong kinh doanh xăng dầu là việc làm Ä‘úng. Việc trao quyền này chÆ°a hoàn toàn mà doanh nghiệp phải định giá trong biên Ä‘á»™ và theo nguyên tắc, phÆ°Æ¡ng pháp do Nhà nÆ°á»›c quy định. Ðồng thời doanh nghiệp đầu mối phải đăng ký giá vá»›i Bá»™ Tài chính trÆ°á»›c má»—i lần Ä‘iều chỉnh. Còn khi giá cÆ¡ sở tăng cao gây bất lợi đến đời sống, kinh tế - xã há»™i thì Nhà nÆ°á»›c phải can thiệp trá»±c tiếp bằng cách định giá, thuế, phí, quỹ bình ổn giá.

- Hiểu trao quyền định giá cho doanh nghiệp là phải hiểu doanh nghiệp chỉ được định trong biên Ä‘á»™ Nhà nÆ°á»›c cho phép khi các yếu tố hình thành giá có biến Ä‘á»™ng 7%. Thá»±c tế chúng ta Ä‘ã vận hành cÆ¡ chế này những tháng đầu năm 2010. Sau Ä‘ó giá thế giá»›i tăng nhanh và tăng cao thì Nhà nÆ°á»›c dùng biện pháp can thiệp là định giá để bình ổn giá.

Ðến nay, các Ä‘iều kiện cho phép để thá»±c hiện cÆ¡ chế doanh nghiệp được tá»± định giá trong biên Ä‘á»™ nhất định là giá xăng dầu thế giá»›i tÆ°Æ¡ng đối ổn định, lạm phát trong nÆ°á»›c ở mức thấp... Ðiều này rất phù hợp. NhÆ°ng tôi muốn nhấn thêm rằng Nhà nÆ°á»›c hiện chÆ°a trao quyền hoàn toàn cho doanh nghiệp định giá. Nhà nÆ°á»›c vẫn phải kiểm soát, không để doanh nghiệp muốn tăng bao nhiêu cÅ©ng được mà mức giá Ä‘iều chỉnh phải phù hợp vá»›i biến Ä‘á»™ng của chi phí đầu vào.

- Tôi Ä‘ã trình bày ở trên là doanh nghiệp được quyền quyết định giá trong biên Ä‘á»™ nhất định và Nhà nÆ°á»›c phải kiểm soát việc Ä‘iều chỉnh giá của doanh nghiệp. Làm nhÆ° vậy sẽ đảm bảo hài hòa quyền lợi của người dân và doanh nghiệp, tránh việc lợi dụng sá»± biến Ä‘á»™ng của thị trường để tăng giá bất hợp lý gây thiệt hại cho người tiêu dùng.

Kinh nghiệm đợt Ä‘iều chỉnh giá của doanh nghiệp ngày 20-7 vừa qua cho thấy mức tăng giá mà các doanh nghiệp đề nghị vá»›i Bá»™ Tài chính ở nhiều mức khác nhau, nhÆ°ng khi Bá»™ Tài chính theo dõi qua giá thế giá»›i, tính toán giá cÆ¡ sở thì có yêu cầu mức giá tăng phải phù hợp vá»›i biến Ä‘á»™ng của giá cÆ¡ sở. Ðiều Ä‘ó cho thấy vá»›i cÆ¡ chế Ä‘ang Ä‘iều hành, doanh nghiệp không thể tá»± ý "thích" tăng lúc nào cÅ©ng được, "thích" tăng bao nhiêu cÅ©ng được.

- Cái này phụ thuá»™c Chính phủ. Ðầu tháng 7 này, dÆ°á»›i sá»± chủ trì của Phó thủ tÆ°á»›ng Hoàng Trung Hải, Bá»™ Tài chính và Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Ä‘ã họp về việc Ä‘ánh giá tình hình thá»±c hiện và đề xuất sá»­a đổi bổ sung nghị định 84. Quan Ä‘iểm của Bá»™ Tài chính là việc sá»­a đổi phải tạo lập môi trường pháp lý công khai, minh bạch và đảm bảo việc kinh doanh xăng dầu vận hành theo cÆ¡ chế thị trường có sá»± kiểm soát của Nhà nÆ°á»›c. Do vậy, Ä‘iều đầu tiên là phải bổ sung các quy định để tạo thuận lợi cho nhiều thành phần kinh tế tham gia, cùng cạnh tranh, giảm thiểu tình trạng Ä‘á»™c quyền, thống lÄ©nh thị trường.

Ngoài ra, Bá»™ Tài chính cho rằng cần nghiên cứu sá»­a đổi các quy định về tính giá cÆ¡ sở đối vá»›i kinh doanh xăng dầu nhÆ° Ä‘Æ°a lợi nhuận định mức ra ngoài giá cÆ¡ sở để minh bạch tình hình lá»—, lãi của doanh nghiệp. Ngay cả thời gian tính giá cÆ¡ sở bình quân là 10 ngày thay cho mức 30 ngày nhÆ° hiện nay để giá bán lẻ xăng dầu trong nÆ°á»›c không "lạc Ä‘iệu" vá»›i giá thế giá»›i.

Ðồng thời, để thị trường xăng dầu trong nÆ°á»›c không bị xáo trá»™n má»—i khi giá thế giá»›i có biến Ä‘á»™ng, Bá»™ Tài chính đề xuất Chính phủ cần thiết phải quy định cụ thể mức thù lao, hoa hồng cho đại lý. Vì thá»±c tế chi hoa hồng cho các đại lý do thỏa thuận giữa đại lý và doanh nghiệp đầu mối.

LÊ THANH thá»±c hiện

Tiến sÄ© LÊ ÄÄ‚NG DOANH (nguyên viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung Æ°Æ¡ng):

Cần tách nhỏ Petrolimex

Khi thị trường có doanh nghiệp chiếm vị trí thống lÄ©nh thị phần thì cần phải có sá»± kiểm soát chặt chẽ của cÆ¡ quan quản lý cạnh tranh. Song, để đảm bảo minh bạch trong kinh doanh xăng dầu, không có cách nào tốt hÆ¡n là phải chia nhỏ anh Ä‘ang nắm vị trí Ä‘á»™c quyền này. Đó là Tập Ä‘oàn Xăng dầu VN (Petrolimex). Cần phải tách anh này làm ba khâu: khâu nhập khẩu, khâu bán buôn và khâu bán lẻ vá»›i sá»± tham gia của nhiều thành phần kinh tế.

Khi Ä‘ó, các doanh nghiệp trong ngành xăng dầu sẽ cạnh tranh lành mạnh để chiếm lÄ©nh thị phần bằng nhiều cách. Ví dụ về giá, các doanh nghiệp sẽ không đồng loạt tăng cùng má»™t mức nhÆ° hiện nay mà có thể có anh tăng nhÆ°ng cÅ©ng có anh không tăng.

Nguồn tin: Tuoitre