heo TS Đặng Đình Đào, kỳ vọng thị trường giá Ä‘iện, xăng dầu, sữa... trong năm 2015 "thá»±c sá»± minh bạch" theo Ä‘úng nghÄ©a không hề Ä‘Æ¡n giản. Chừng nào còn Ä‘á»™c quyền thì còn hiện tượng nhÆ° "các khoản đầu tÆ° xây dá»±ng sân tennis, bể bÆ¡i vẫn sẽ còn Ä‘Æ°a vào giá bán" và sẽ không có chuyện giảm giá.

Năm 2014 được cho là năm bình yên của giá cả. Các mặt hàng vốn Ä‘óng góp quan trọng nhất vào kinh tế thị trường nhÆ° xăng, dầu, sữa... đồng loạt giảm giá và kiểm soát tốt. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế phủ nhận rằng, việc các mặt hàng giảm nhÆ°ng chÆ°a tÆ°Æ¡ng xứng, đặc biệt là giá xăng.
Xoay quanh câu chuyện về thị trường giá trong má»™t năm qua, PV Má»™t Thế Giá»›i Ä‘ã có cuá»™c trao đổi vá»›i TS Đặng Đình Đào, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Phát triển, Đại học Kinh tế Quốc Dân Hà Ná»™i.

Má»™t năm sắp qua, theo Ä‘ánh giá của ông, trong năm 2014 chúng ta Ä‘ã làm được những gì trong việc quản lý, Ä‘iều hành thị trường giá, đặc biệt là giá Ä‘iện, xăng dầu, sữa...?

Tôi cho rằng, tuy năm 2014 kinh tế Việt Nam phục hồi vá»›i tốc Ä‘á»™ còn chậm và chÆ°a vững chắc, sức mua chÆ°a được cải thiện nhiều… nhÆ°ng Ä‘ã đạt được những kết quả nổi bật nhÆ° GDP đạt 5,9% cao hÆ¡n mức so vá»›i chỉ tiêu Quốc há»™i đề ra (5,8%) và lạm phát thấp nhất trong hÆ¡n 10 năm gần Ä‘ây, ở mức 4,09%, năm thứ ba liên tiếp xuất siêu vá»›i kim ngạch 2,39 tá»· USD… Rõ ràng, trong những kết quả nổi bật về kinh tế - xã há»™i của năm 2014 có sá»± Ä‘óng góp tích cá»±c của thị trường Ä‘iện, xăng dầu cÅ©ng nhÆ° các sản phẩm quan trọng cho nhu cầu cuá»™c sống nhÆ° sữa...

Trong công tác Ä‘iều hành và quản lý thị trường xăng dầu, từ 1.11.2014 Ä‘ã chuyển sang Ä‘iều hành giá xăng dầu theo Nghị định 83 của Chính phủ. Thá»±c tế giá xăng dầu thế giá»›i giảm sâu trong thời gian qua và tất yếu làm giá xăng dầu ở Việt Nam Ä‘ã qua 13 lần giảm giá. Đây là Ä‘iều phù hợp vá»›i nguyên tắc cÆ¡ bản Ä‘iều hành giá xăng dầu theo Nghị định 83-CP. Tuy nhiên, giá xăng dầu thế giá»›i giảm về xấp xỉ 60USD/thùng nhÆ°ng giá xăng dầu hiện nay ở nÆ°á»›c ta má»›i về 17.880 đồng/lít xăng RON 92. Rõ ràng, cần phải được tiếp tục giảm sâu hÆ¡n nữa!

Đối vá»›i thị trường Ä‘iện, thá»±c hiện thông tÆ° 30/2014 -TT-BCT của Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng quy định vận hành thị trường phát Ä‘iện cạnh tranh và nhÆ° vậy thị trường phát Ä‘iện cạnh tranh ở Việt Nam chính thức được vận hành là má»™t cố gắng bÆ°á»›c đầu. Tuy vậy, để có được thị trường bán lẻ Ä‘iện cạnh tranh thì theo lá»™ trình phải đến năm 2024.

Đối vá»›i thị trường sữa, những tháng đầu năm 2014, giá sữa tăng liên tục gây bức xúc trong xã há»™i và để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, giữa năm 2014 Bá»™ Tài chính Ä‘ã ra quyết định về áp dụng biện pháp bình ổn đối vá»›i sản phẩm sữa dành cho trẻ em dÆ°á»›i 6 tuổi nhằm bình ổn giá thị trường. Đây là chuyển biến bÆ°á»›c đầu đối vá»›i mặt hàng này. Tuy vậy, so vá»›i nhiều mặt hàng thì sữa Ä‘ang là mặt hàng hình nhÆ° bị buông lỏng về quản lý Nhà nÆ°á»›c từ chất lượng, nhãn mác đến giá cả…

Tôi lấy ví dụ về giá sữa ra khỏi cảng nhập (Ä‘ã gồm thuế nhập khẩu) và giá bán lẻ để thấy được má»™t phần tình hình này: Sữa bá»™t Similac Go & Grow/há»™p 624g giá nhập chỉ 119.700Ä‘, giá bán lẻ lên đến 560.000Ä‘, chênh lệch 440.300Ä‘ (367,83%); Sữa bá»™t Galia số 1 há»™p 900g, giá nhập: 117.500Ä‘, giá bán lẻ: 605.000Ä‘, chênh lệch 487.500Ä‘ (414,89%); Sữa bá»™t Enfamil infant há»™p 633g, giá nhập 92.200Ä‘, giá bán lẻ 560.000Ä‘, chênh lệch 467.800Ä‘ (507,37%)….

Tôi cho rằng vá»›i giá chênh lệch nhÆ° thế này, người có thu nhập thấp, người nghèo và vùng nông thôn đến khi nào có thể tiếp cận được những loại sữa này ở Việt Nam?
Ông có thể nói cụ thể hÆ¡n nữa những bất cập vẫn Ä‘ang đặt ra và chÆ°a được giải quyết trong việc quản lý thị trường giá năm 2014?

Tôi cho rằng có 5 Ä‘iểm còn bất cập nhÆ° sau:

TrÆ°á»›c hết, đối vá»›i thị trường xăng dầu, Ä‘iện mặc dù bÆ°á»›c đầu áp dụng cÆ¡ chế thị trường về giá nhÆ°ng bản chất vẫn là thị trường mang tính Ä‘á»™c quyền. Vá»›i thị trường Ä‘iện, EVN vẫn giữ vai trò chi phối khâu phát Ä‘iện, hÆ¡n 60% tổng công suất của toàn bá»™ hệ thống, 90% khâu phân phối bán lẻ, Ä‘á»™c quyền hoàn toàn trong khâu chuyển tải Ä‘iện, còn thị trường xăng dầu lại do các doanh nghiệp đầu mối thuá»™c Tập Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam Petrolimex chi phối.

"Chừng nào còn Ä‘á»™c quyền trên thị trường, chẳng hạn Ä‘iều hành thị trường Ä‘iện bán lẻ do EVN, còn Ä‘iều hành giá xăng dầu thuá»™c Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng thì hiện tượng nhÆ° "các khoản đầu tÆ° xây dá»±ng sân tennis, bể bÆ¡i vẫn sẽ còn Ä‘Æ°a vào giá bán" và sẽ không có chuyện giảm giá"

Thứ hai, là thị trường Ä‘á»™c quyền, giá cả xăng dầu và Ä‘iện bao giờ cÅ©ng có xu hÆ°á»›ng tăng, luôn nằm trong tình trạng không công khai, minh bạch má»™t cách cụ thể, rõ ràng về lá»— lãi, chi phí kinh doanh, giá thành…

Thứ ba, người tiêu dùng trên thị trường luôn ở thế thua thiệt còn nhà Ä‘iện, các đầu mối nhập khẩu, kinh doanh xăng dầu luôn kêu lá»— và yêu cầu tăng giá, tăng chi phí trong khi chất lượng dịch vụ không được cải thiện, gian lận thÆ°Æ¡ng mại xảy ra cả trong các khâu của quá trình sản xuất, kinh doanh và mọi chi phí lại đổ lên người tiêu dùng.

Thứ tÆ°, trên thị trường, Tổ liên ngành Ä‘iều hành giá xăng dầu theo Nghị định 83 do Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng và Bá»™ Tài chính Ä‘iều hành. Còn Ä‘Æ¡n vị Ä‘iều hành giao dịch thị trường Ä‘iện lại do EVN đảm nhiệm, Ä‘áng ra cần được Ä‘á»™c lập.
Cuối cùng, hình thành lợi ích nhóm làm cho giá thành và chi phí không giảm, thậm chí còn tăng thêm, trong khi năm 2014 giá dầu thế giá»›i giảm thấp nhất trong 5 năm qua, Ä‘áng ra Ngân sách nhà nÆ°á»›c, người tiêu dùng phải được hưởng lợi nhiều hÆ¡n nhÆ°ng lại phải gánh chịu những chi phí không minh bạch và rõ ràng.

Theo TS Đặng Đình Đào giá xăng cần phải được giảm sâu hÆ¡n nữa
Có nghÄ©a là liên Bá»™ Tài chính- Công thÆ°Æ¡ng luôn khẳng định Ä‘iều hành thị trường Ä‘iện, xăng dầu, sữa... theo cÆ¡ chế thị trường nhÆ°ng thá»±c sá»± chúng ta vẫn chÆ°a làm được Ä‘iều Ä‘ó?

Đúng là liên Bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng luôn khẳng định sẽ Ä‘iều hành thị trường giá Ä‘iện, xăng dầu, … theo cÆ¡ chế thị trường. Tuy vậy, vẫn chÆ°a có những thay đổi cÆ¡ bản trong Ä‘iều hành và quản lý để chuyển những mặt hàng này vốn lâu nay được bảo há»™ cao chuyển sang vận hành theo cÆ¡ chế thị trường hoàn toàn.
Vì vậy, kỳ vọng liên Bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng về Ä‘iều hành thị trường Ä‘iện, xăng dầu, sữa theo cÆ¡ chế thị trường thá»±c sá»± khó có thể thá»±c hiện và vá»›i những gì Ä‘ang diá»…n ra trên các thị trường này thì còn phải mất rất nhiều thời gian nữa má»›i làm được Ä‘iều Ä‘ó!
Vậy thị trường Ä‘iện, xăng dầu, sữa... sẽ rất khó đạt được mục tiêu công khai, minh bạch trong năm 2015, thÆ°a ông?

Đúng vậy. Tôi cho rằng trong năm 2015 thị trường Ä‘iện, xăng dầu, sữa khó mà có sá»± công khai, minh bạch hÆ¡n so vá»›i năm 2014. Tôi lấy má»™t ví dụ Ä‘Æ¡n giản là khi giá xăng dầu thế giá»›i giảm sâu nhất trong 5 năm qua thì các ngành, các doanh nghiệp đều giảm chi phí, giảm giá, trong khi ngành xăng dầu, ngành Ä‘iện, sữa, chi phí kinh doanh định mức, suất chi phí, giá thành Ä‘iện không có Ä‘á»™ng tÄ©nh gì. Còn há»… khi giá xăng dầu thế giá»›i có xu hÆ°á»›ng tăng là yêu cầu tăng giá, tăng chi phí...
Chừng nào còn Ä‘á»™c quyền trên thị trường, chẳng hạn Ä‘iều hành thị trường Ä‘iện bán lẻ do EVN, còn Ä‘iều hành giá xăng dầu thuá»™c Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng thì hiện tượng nhÆ° "các khoản đầu tÆ° xây dá»±ng sân tennis, bể bÆ¡i vẫn sẽ còn Ä‘Æ°a vào giá bán" và sẽ không có chuyện giảm giá.
Vậy để thị trường Ä‘iện, xăng dầu, sữa thá»±c sá»± minh bạch hÆ¡n trong năm tá»›i, theo ông chúng ta cần phải Ä‘Æ°a ra những mục tiêu cụ thể nào, những chính sách, Ä‘á»™ng thái nào?

Về thị trường Ä‘iện, xăng dầu, sữa trong năm 2015, chúng ta đều hy vọng có nhiều chuyển biến tích cá»±c hÆ¡n, tuy nhiên để các mặt hàng này "thá»±c sá»± minh bạch" theo Ä‘úng nghÄ©a thì không hề Ä‘Æ¡n giản.
Tôi cho rằng thị trường xăng dầu, Ä‘iện, sữa trong năm 2015 cần hÆ°á»›ng tá»›i mục tiêu khiêm tốn, công khai, minh bạch hÆ¡n nữa về giá thành, suất chi phí/1kWh (nhất là chi phí vật tÆ° kỹ thuật), chi phí kinh doanh định mức trong kinh doanh xăng dầu, kiểm soát giá và chất lượng sữa nhập khẩu vào Việt Nam.

Đẩy nhanh quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng má»™t cách thá»±c chất hÆ¡n và cÆ¡ cấu lại các doanh nghiệp trong lÄ©nh vá»±c Ä‘iện, xăng dầu và kinh doanh sữa, đặc biệt là xem xét lại cÆ¡ chế Bá»™ chủ quản hiện nay khi mà chúng ta Ä‘ang chuyển qua cÆ¡ chế thị trường!

Cần rà soát lại các cÆ¡ chế, chính sách để tránh chồng chéo, không phân định rõ ràng trách nhiệm quản lý giữa các bá»™, ngành và chÆ°a bao phủ hết các lÄ©nh vá»±c… CÅ©ng nên tính đến việc nghiên cứu, hoàn thiện Nghị định 83 và trong bối cảnh hiện nay cần tăng cường hÆ¡n nữa quản lý nhà nÆ°á»›c đối vá»›i thị trường xăng dầu, Ä‘iện và sữa.

Những vấn đề nhÆ° Tổ liên ngành Ä‘iều hành giá xăng dầu hay Ä‘Æ¡n vị Ä‘iều hành giao dịch thị trường Ä‘iện cần được Ä‘á»™c lập, đảm bảo tính khách quan, không nên rÆ¡i vào tình trạng "vừa Ä‘á bóng vừa thổi còi".

Xin cảm Æ¡n ông!

Nguồn tin: Motthegioi