"Có khả năng giá dầu từ 110 đến 120 USD/thùng sẽ tác Ä‘á»™ng đến Ä‘à tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Hiện tượng giá dầu tăng cao trong nhiều tháng liên tiếp sẽ gây khó khăn chung cho cả thế giá»›i", Giám đốc Ä‘iều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Dominique Strauss-Kahn, tuyên bố.

Tuần trÆ°á»›c, giá dầu thô trên thị trường quốc tế Ä‘ã có lúc tăng vọt lên đến gần ngưỡng tâm lý 120 USD/thùng. Phiên giao dịch 1/3, dầu thô giao tháng 4 trên sàn New York tăng 2,66 USD/thùng, lên 99,63 USD/thùng. Dầu Brent giao cùng kì hạn tại London tăng 3,62 USD/thùng, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 3,2%, lên 115,42 USD/thùng.

Bất ổn tại khu vá»±c Trung Đông và Bắc Phi, đặc biệt là tại Libya, là má»™t trong những yếu tố chính đẩy giá dầu lên cao. Costanza Jacazio, chuyên gia phân tích năng lượng của Barclays Capital tại New York, cho rằng ná»—i lo về bạo loạn gia tăng có thể sẽ khiến cho giá dầu lên cao hÆ¡n nữa.

Còn theo Jan Stuart, nhà kinh tế năng lượng tại Macquarie Securities: “Má»™t lần nữa chiều hÆ°á»›ng chính trị lại tác Ä‘á»™ng đến giá dầu”. Thá»±c tế, giá dầu Ä‘ã tăng dần trÆ°á»›c khi các cuá»™c biểu tình lan rá»™ng tại nhiều quốc gia Trung Đông và Bắc Phi. Kinh tế thế giá»›i Ä‘ang phục hồi sẽ khiến cho nhu cầu dầu lá»­a tăng khoảng 2% trong năm 2011. Giá»›i chuyên gia dá»± Ä‘oán giá dầu có thể tăng tá»›i 120 USD, thậm chí 150 USD má»™t thùng.

Các nhà kinh tế lo ngại, việc giá năng lượng tiếp tục tăng cao sẽ gây ảnh hưởng lá»›n nền kinh tế thế giá»›i Ä‘ang bắt đầu hồi phục. Vào hôm thứ 6, giá xăng trung bình Ä‘ã tăng lên 3,29 USD má»™t gallon so vá»›i 3,11 USD tháng trÆ°á»›c. Theo quy luật, má»—i xu giá dầu tăng khiến cho người tiêu dùng mất thêm hÆ¡n má»™t tá»· USD má»™t năm.

Nếu nhÆ° giá dầu tiếp tục tăng, người tiêu dùng sẽ phải thắt lÆ°ng buá»™c bụng. Trường hợp tình trạng giá cao kéo dài, ảnh hưởng của nó sẽ rất nghiêm trọng. Má»—i cÆ¡n sốc dầu trong 40 năm qua đều đẩy kinh tế thế giá»›i vào khủng hoảng. Nariman Behravesh, nhà kinh tế cấp cao tại IHS Global Insight cho biết, cứ má»—i 10 USD má»™t thùng dầu tăng lên thì tăng trưởng kinh tế sẽ giảm 0,002% sau má»™t năm và 1% sau hÆ¡n 2 năm.

Châu Á khát dầu

Theo RFI, Ấn Độ, Trung Quốc cÅ©ng nhÆ° nhiều nÆ°á»›c Đông Nam Á khác, Ä‘ang trong tình trạng mà các chuyên gia gọi là "khát dầu". Lo ngại tình trạng bất ổn tại các nÆ°á»›c Arab hiện nay gây trở ngại cho Ä‘à tăng trưởng của khu vá»±c này. Bởi lẽ, châu Á chủ yếu nhập khẩu dầu từ các nÆ°á»›c Trung Đông. Má»™t báo cáo gần Ä‘ây của tập Ä‘oàn dầu khí Anh BP cho thấy, khu vá»±c Trung Cận Đông cung cấp đến 1/3 khối lượng dầu hỏa cần thiết của châu Á.

Hai nền công nghiệp phát triển nhất tại Đông Bắc Á là Nhật Bản và Hàn Quốc lệ thuá»™c đến 80% vào dầu thô của Trung Đông. Trong Ä‘ó, Nhật Bản lệ thuá»™c tá»›i 90%, còn Hàn Quốc là 82%. Trong khi Ä‘ó, Ấn Độ, trong vòng 15 năm, từ năm 1990 đến 2006, Ä‘ã nâng tá»· lệ dầu nhập từ 30% lên thành 70% và hiện nay, Ấn Độ hút đến 5% sản lượng dầu thô của thế giá»›i.

Theo má»™t chuyên gia thuá»™c hãng tÆ° vấn Capital Economics, có trụ sở tại London, Ấn Độ có nguy cÆ¡ gặp khó khăn hÆ¡n cả trong cÆ¡n sốt "vàng Ä‘en: lần này, do ba yếu tố: Má»™t là, Ấn Độ Ä‘ã ở trong tình trạng "thâm hụt" dầu thô; Hai là, cá»— xe kinh tế và sản xuất tại quốc gia Nam Á này hút rất nhiều dầu và thứ ba là, chính quyền Ä‘ang dồn hết sức lá»±c vào việc trợ giá xăng dầu, tránh để xảy ra bạo Ä‘á»™ng và bất ổn trong xã há»™i.

Riêng Trung Quốc, trung tâm sản xuất lá»›n nhất thế giá»›i, năm 2010, quốc gia này Ä‘ã nhập 239 triệu tấn dầu thô, má»™t khối lượng lá»›n hÆ¡n so vá»›i năm 2009 đến 17%. Theo tính toán của CÆ¡ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), nhu cầu dầu của Trung Quốc tăng đều đặn ở mức 2 con số, từ 10 -15 %/năm.

Trung Quốc Ä‘ã trở thành quốc gia hút dầu thô đứng hàng thứ nhì trên thế giá»›i, chỉ thua có Mỹ. Ngành sản xuất tại các quốc gia Ä‘ang phát triển, trong Ä‘ó có Ấn Độ và Trung Quốc, hiện bị xếp vào hạng "hao dầu bậc nhất thế giá»›i.

Tại Nhật Bản, 1 kg dầu thô cho phép sản xuất ra đến 8 USD Ä‘óng góp vào GDP, trong khi Ä‘ó tá»· lệ này tại Trung Quốc là 3,75 USD. Sá»± so sánh trên cho thấy, khi giá dầu thô trên thị trường quốc tế tăng 20%, thì thiệt hại đối vá»›i má»™t nÆ°á»›c Ä‘ang phát triển có thể cao gấp Ä‘ôi so vá»›i má»™t nền kinh tế tiên tiến.

Đó là chÆ°a kể hiện tượng giá nhiên liệu gia tăng Ä‘ôi khi còn dẫn đến những hậu quả chính trị bất lường nhÆ° trường hợp Ä‘ã từng xảy ra tại Indonesia hồi năm 1998. Năm 2008, vật giá leo thang, từ lÆ°Æ¡ng thá»±c thá»±c phẩm đến nguyên, nhiên liệu, cÅ©ng là mầm mống dẫn đến nhiều vụ bạo Ä‘á»™ng.

Riêng tại khu vá»±c Đông Nam Á, 85% dầu thô nhập vào Singapore đến từ Trung Đông. Đối vá»›i nhiều nÆ°á»›c Đông Nam Á, năng suất dầu lá»­a để sản xuất còn rất thấp. Tuy nhiên, theo IEA, để bảo đảm má»™t mức Ä‘á»™ Ä‘á»™c lập về năng lượng, dá»± trữ chiến lược dầu hỏa của má»™t quốc gia phải đủ sức cung ứng cho cá»— máy sản xuất và nhu cầu của tÆ° nhân trong vòng 90 ngày.

Hiện tại khoản dá»± trữ chiến lược của Trung Quốc má»›i chỉ là 40 ngày. Và nếu nhÆ° Trung Quốc Ä‘ã xây dá»±ng được má»™t khoản dá»± trữ dầu hỏa chiến lược, thì ngược lại nhiều nÆ°á»›c Đông Nam Á chÆ°a có được lối thoát hiểm Ä‘ó.

Âu - Mỹ thêm nặng gánh

Theo IEA, vá»›i giá dầu trung bình dao Ä‘á»™ng ở mức 100 USD trong cả năm 2011, Liên minh châu Âu sẽ phải trả thêm 76 tá»· USD để nhập khẩu dầu. Năm ngoái hóa Ä‘Æ¡n dầu của 27 nÆ°á»›c thành viên trong khối Ä‘ã lên tá»›i mức 375 tá»· USD.

Trong khi Ä‘ó nguồn tiêu thụ dầu thô lá»›n nhất thế giá»›i là Mỹ, dá»± kiến trong năm nay, quốc gia này sẽ phải chi ra 385 tá»· USD để bảo đảm nhu cầu về dầu lá»­a, thay vì 305 tá»· so vá»›i hồi 2010. Theo thẩm định của cÆ¡ quan tÆ° vấn tài chính IHS Global Insight, vá»›i Ä‘à tăng giá hiện nay, GDP trong cả năm 2011 của Mỹ có thể bị sụt mất 0,3 Ä‘iểm.

Hôm 28/2, Saudi Arabia, nguồn cung cấp dầu số 1 của thế giá»›i, tuyên bố sẵn sàng gia tăng sản lượng nhằm bảo đảm ổn định trên thị trường quốc tế, qua Ä‘ó làm hạ nhiệt giá dầu, sau khi giá "vàng Ä‘en" Ä‘ã tăng vọt lên đến gần 120 Ä‘ô la /thùng vào tuần trÆ°á»›c. NhÆ°ng liệu Riyad có thá»±c sá»± trấn an được dÆ° luận hay không, khi biết rằng để Ä‘Æ°a được dầu hỏa của Saudi Arabia ra bên ngoài thì cÅ©ng cần mất thêm thời gian.

Bên cạnh Ä‘ó trÆ°á»›c mắt, chÆ°a có dấu hiệu cho thấy tình hình tại khu vá»±c Trung Cận Đông và Bắc Phi lắng dịu. Căng thẳng tiếp tục leo thang tại Libya, trong khi tại Oman, xung Ä‘á»™t tiếp diá»…n tại thành phố cảng Sohar và cÅ©ng là nÆ¡i có nhà máy lọc dầu, nÆ¡i người biểu tình bắt đầu Ä‘òi Quốc vÆ°Æ¡ng từ chức sau 40 năm liên tục trị vì.

Tại Saudi Arabia, nhiều gÆ°Æ¡ng mặt đối lập hàng đầu lên tiếng Ä‘òi chính quyền Riyadh đẩy mạnh công cuá»™c cải tổ và thiết lập má»™t chế Ä‘á»™ quân chủ lập hiến. Tại Bahrain, cho dù tình hình Ä‘ã bắt đầu lắng dịu, nhÆ°ng phong trào phản kháng của cá»™ng đồng người Hồi giáo Shia tiếp tục kêu gọi quần chúng xuống đường. Nhìn sang Yemen, tình hình cÅ©ng không khả quan hÆ¡n.

Chắc chắn má»™t Ä‘iều là, cÆ¡n sốt "vàng Ä‘en" hiện tại càng đẩy vật giá leo thang. Jean-Pierre Favennec, chuyên gia kinh tế tại học viện dầu khí IFP của Pháp nhận định: "Nhiều chuyên gia cho rằng, nếu giá dầu lên tá»›i 120-140 USD/thùng, thì sẽ có tác Ä‘á»™ng Ä‘áng lo ngại đối vá»›i Ä‘à tăng trưởng của thế giá»›i. Chúng ta cÅ©ng nên nhá»› rằng, hiện nay tại châu Phi có rất nhiều quốc gia chậm phát triển, không đủ phÆ°Æ¡ng tiện tài chính để bảo đảm nhu cầu dầu và khí đốt".

"Vá»›i giá dầu dÆ°á»›i ngưỡng 100 USD/thùng, họ Ä‘ã gặp khó khăn. Khi dầu lên tá»›i mức 120 USD, thì tình cảnh của họ lại càng thêm chật vật. Libya hiện bảo đảm khoảng 2% sản lượng dầu hỏa thế giá»›i, trong lúc các nhà sản xuất khác thừa sức tăng thêm mức cung. Bá»™ trưởng Năng lượng Saudi Arabia Ä‘ã tuyên bố sẵn sàng tăng mức sản xuất để hạ nhiệt giá dầu trên thị trường quốc tế, nhÆ°ng chÆ°a chắc là Ä‘iều Ä‘ó chÆ°a đủ sức trấn an dÆ° luận".

Đánh giá về chiến lược dầu khí của Libya trong giai Ä‘oạn sắp tá»›i, Jean-Marie Chevalier, Giám đốc trung tâm địa lý chiến lược đặc trách hồ sÆ¡ năng lượng, phân tích: "Tập Ä‘oàn dầu khí quốc gia Libya thì tiếp tục sản xuất và hoạt Ä‘á»™ng gần nhÆ° bình thường. Ngược lại, nhiều hãng dầu khí nÆ°á»›c ngoài hiện diện tại Libya Ä‘ã phải tạm Ä‘óng cá»­a, nhÆ° tập Ä‘oàn Đức Intershall, ENI của Italy, Repsol của Tây Ban Nha hay Total của Pháp. Cần lÆ°u ý rằng, khi má»™t giếng dầu tạm ngừng hoạt Ä‘á»™ng, việc cho vận hành trở lại Ä‘òi hỏi phải có thời gian".

"Má»™t Ä‘iểm khác cÅ©ng cần nhấn mạnh, dầu là má»™t nguồn tài chính quan trọng đối vá»›i Libya. Trong tình trạng rối ren hiện nay, má»—i ngày Libya thất thu khoảng 100 triệu USD. Nói nhÆ° vậy để thấy là, trong tÆ°Æ¡ng lai, Lybia vẫn phải tiếp tục sản xuất và xuất khẩu dầu hỏa".

Libya là nhà sản xuất quan trọng thứ tÆ° của châu Phi, sau Angola, Nigeria và Algeria. NhÆ°ng xét về trữ lượng thì Libya dẫn đầu châu lục này. TrÆ°á»›c khi xảy ra khủng hoảng, má»—i ngày Libya cung cấp từ 1,5 đến 1,7 triệu thùng dầu, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i 2,2 % sản lượng của thế giá»›i và, nhÆ° vậy là, mức cung của Libya rất thấp so vá»›i 8,5 triệu thùng/ngày của Saudi Arabia.

Trong số 1,7 triệu thùng/ngày của Libya, có đến 1,2 triệu là để xuất khẩu sang Tổ chức các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) và 150.000 thùng cung cấp trá»±c tiếp cho Trung Quốc

Kể từ gần hai tuần qua, khi làn sóng nổi dậy bắt đầu thổi tá»›i Libya, sản lượng dầu khí của quốc gia này hao hụt khoảng từ 500.000 thùng tá»›i 700.000 thùng, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i chÆ°a đầy 1% nhu cầu tiêu thụ của thế giá»›i. NhÆ°ng theo tạp chí BP Statistical Reiview of World Energy, trữ lượng của Libya hiện Æ°á»›c tính khoảng 44 tá»· thùng dầu, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i 3,3% trữ lượng của thế giá»›i (và 0.8% trữ lượng khí đốt của quốc tế).

Cá»™ng đồng quốc tế lo ngại sá»± sụp đổ của chế Ä‘á»™ Libya tác Ä‘á»™ng dây chuyền đến toàn Trung Đông và Bắc Phi. Khu vá»±c này vốn được coi là nhạy cảm, trải dài từ Algeria đến Iran, hiện cung cấp đến 36% sản lượng dầu hỏa của thế giá»›i.

Nguồn: vneconomy