Hôm nay (17-5), Hiệp há»™i Xăng dầu Việt Nam tổ chức há»™i thảo tiếp tục thảo luận góp ý cho ná»™i dung sá»­a đổi Nghị định 84/2009/NĐ-CP mà Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng vừa công bố ná»™i dung sá»­a đổi hôm 15-5.

Trong Ä‘ó, vấn đề xã há»™i quan tâm nhất là cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu mà dá»± thảo Ä‘Æ°a ra ba phÆ°Æ¡ng án Ä‘iều chỉnh: Theo biến Ä‘á»™ng giá thá»±c tế, theo giá bình quân 30 ngày hoặc theo mức trần biến Ä‘á»™ng cho cả năm.

Vẫn là rượu cÅ©

Đối vá»›i phÆ°Æ¡ng án má»™t, chuyên gia kinh tế - TS Ngô Trí Long cho rằng về bản chất thì cách Ä‘iều hành so vá»›i Nghị định 84 không thay đổi, chỉ thay đổi biên Ä‘á»™ Ä‘iều chỉnh giá chuyển từ 10 lên 15 ngày. NhÆ°ng biên Ä‘á»™ nhÆ° vậy cÅ©ng chÆ°a phù hợp vá»›i sá»± biến Ä‘á»™ng thường xuyên của giá xăng dầu thế giá»›i mà phải ngắn hÆ¡n. Để phù hợp vá»›i sá»± biến Ä‘á»™ng liên tục, thường xuyên của giá xăng dầu thế giá»›i nên công bố giá bán lẻ tối Ä‘a là 10 ngày.

Tuy nhiên, ông Long nhận thấy có má»™t vấn đề khó khăn là xăng dầu dá»± trữ quốc gia Ä‘ang được để tại các doanh nghiệp (DN) xăng dầu đầu mối. Thá»±c tế này dá»… dẫn đến tình trạng khó tách bạch giữa xăng dầu dá»± trữ quốc gia và xăng dầu kinh doanh. Do Ä‘ó cần phải nghiên cứu, xây dá»±ng cÆ¡ chế theo hÆ°á»›ng bảo đảm minh bạch, thuận lợi trong quản lý, sá»­ dụng xăng dầu dá»± trữ quốc gia.

CÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu là má»™t vấn đề mà xã há»™i quan tâm. Ảnh: HTD

Định giá trần rất… nguy hiểm

Đáng lÆ°u ý ở phÆ°Æ¡ng án hai và ba là sá»± xuất hiện quy định má»›i: Nhà nÆ°á»›c định giá trần, sau Ä‘ó tùy diá»…n biến thị trường, DN sẽ tăng/giảm dá»±a trên giá trần Ä‘ó.

Cụ thể, ở phÆ°Æ¡ng án hai, việc tăng giảm giá dá»±a trên giá cÆ¡ sở bình quân 30 ngày. Ngày làm việc đầu tiên của tháng, liên bá»™ Tài chính - Công ThÆ°Æ¡ng sẽ công bố giá trần bán lẻ áp dụng trong tháng, DN có quyền tăng/giảm giá nhÆ°ng không vượt quá giá trần. PhÆ°Æ¡ng án ba cÅ©ng nêu Nhà nÆ°á»›c sẽ công bố mức trần giá bán lẻ xăng dầu cho cả năm tại ngày làm việc đầu tiên của năm. DN đầu mối tá»± quyết định giá bán, thời Ä‘iểm Ä‘iều chỉnh giá tùy thuá»™c vào phÆ°Æ¡ng án kinh doanh của từng DN, theo diá»…n biến giá xăng dầu thế giá»›i.

PhÆ°Æ¡ng thức định giá nhÆ° vậy đối vá»›i thị trường xăng dầu còn tình trạng Ä‘á»™c quyền nhÆ°ng vẫn có cạnh tranh ở mức Ä‘á»™ thấp, theo TS Ngô Trí Long là phù hợp. Tuy nhiên, giá xăng dầu trên thế giá»›i diá»…n biến rất phức tạp, phụ thuá»™c vào nhiều yếu tố nhÆ° kinh tế, chính trị, tình trạng đầu cÆ¡, dá»± trữ... Có những thời Ä‘iểm giá biến Ä‘á»™ng không theo quy luật nào, tăng/giảm Ä‘á»™t biến và liên tục rất khó dá»± tính. Nếu thá»±c hiện theo phÆ°Æ¡ng án này, cÆ¡ quan chức năng phải có Ä‘á»™i ngÅ© cán bá»™ đủ trình Ä‘á»™ và năng lá»±c để xá»­ lý kịp thời sá»± tăng giảm thất thường của giá xăng dầu thế giá»›i, từ Ä‘ó Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu trong nÆ°á»›c phù hợp. Và phải làm sao để giá bán lẻ đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nÆ°á»›c, DN và người tiêu dùng.

Ngoài ra, hằng quý cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c phải tính toán bù đắp sá»± chênh lệch giá cÆ¡ sở vá»›i giá bán lẻ. Việc làm này càng gây thêm sá»± phức tạp cho DN và cÆ¡ quan quản lý. HÆ¡n nữa, cách tính giá trần tăng chÆ°a hợp lý vì mức này không theo chỉ số giá tiêu dùng (CPI) dá»± kiến trong năm của Chính phủ.

TS Nguyá»…n Minh Phong cÅ©ng nhận định việc định ra giá trần là khá chủ quan và rất nguy hiểm. “Vì giá thế giá»›i Ä‘âu có ổn định? Chúng ta không nên tạo ra má»™t giá trần cứng rồi DN lại than lá»— - lãi. Nếu theo phÆ°Æ¡ng án này thì còn tệ hÆ¡n cả quy định cÅ©” - ông nói.

Xem lại quỹ bình ổn

Về Quỹ bình ổn giá, TS Ngô Trí Long nhận định việc sá»­a đổi khoản 2: “Quỹ bình ổn giá được hạch toán riêng và chỉ sá»­ dụng vào mục Ä‘ích bình ổn giá trong phạm vi số dÆ° quỹ, theo quy định của pháp luật” là hợp lý. Tuy nhiên, cần nghiên cứu lại nguồn hình thành quỹ, ngoài sá»± Ä‘óng góp của người tiêu dùng, DN cÅ©ng cần trích má»™t phần rất nhỏ lợi nhuận để chia sẻ rủi ro khi giá biến Ä‘á»™ng. Đồng thời cần có cÆ¡ chế quản lý, giám sát và minh bạch công khai về Quỹ bình ổn.

Trong khi Ä‘ó, TS Nguyá»…n Minh Phong nói rõ: “Tôi vẫn giữ quan Ä‘iểm bỏ Quỹ bình ổn hoặc chuyển thành Quỹ an ninh năng lượng quốc gia. Hai là cần viết lại công thức giá xăng dầu theo hÆ°á»›ng quy định lại cụ thể những chi phí cứng và chi phí mềm. Phần chi phí cứng sẽ bao gồm những chi phí thá»±c của DN để có má»™t lít xăng dầu đến tay người tiêu dùng. Phần mềm bao gồm các khoản thu ngân sách do Nhà nÆ°á»›c quy định. Phần cứng thì DN được Ä‘iều chỉnh theo giá thị trường, do DN tính toán và có kiểm toán. NhÆ° vậy, DN sẽ được chủ Ä‘á»™ng, không bị lá»—, Nhà nÆ°á»›c cÅ©ng không phải bù lá»—”.

Ông Phong kết luận cả ba phÆ°Æ¡ng án mà Bá»™ Ä‘Æ°a ra vẫn chÆ°a có nhiều Ä‘á»™t phá trong nhận thức lẫn cách làm. Nếu thá»±c hiện nhÆ° vậy thì chÆ°a có gì đảm bảo sẽ giảm bá»›t được bức xúc cho xã há»™i cÅ©ng nhÆ° cái khó cho DN và cả Nhà nÆ°á»›c về quản lý Ä‘iều hành giá. Nên có má»™t phÆ°Æ¡ng án Ä‘á»™t phá hÆ¡n, mang tính thị trường cao hÆ¡n, giúp giảm bá»›t áp lá»±c cho DN và Nhà nÆ°á»›c về vấn đề bù giá.

Nguồn tin:Phapluat