Công thức công khai tính giá xăng dầu cÆ¡ sở tạo Ä‘iều kiện để người tiêu dùng giám sát tối Ä‘a đối vá»›i mặt hàng này (Ảnh: Đức Thanh)

Dá»± thảo Nghị định má»›i về kinh doanh xăng dầu Ä‘ang được liên Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng và Tài chính lấy ý kiến của các cÆ¡ quan chức năng, cùng cá»™ng đồng người tiêu dùng, DN, để hoàn thiện trÆ°á»›c khi trình lên Chính phủ. Má»™t trong những Ä‘iểm má»›i của dá»± thảo này chính là việc công khai được công thức tính giá xăng dầu bán lẻ trong nÆ°á»›c.

Theo ông Võ Văn Quyền, Phó vụ trưởng Vụ Chính sách thị trường trong nÆ°á»›c (Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng), từ trÆ°á»›c tá»›i nay, sá»± thay đổi của giá bán lẻ xăng dầu trong nÆ°á»›c luôn là trung tâm chú ý của dÆ° luận. Nguyên nhân là do dÆ° luận luôn suy Ä‘oán cÆ¡ sở tính giá công bố của các DN, trong khi công thức tính giá lại không công khai trong văn bản luật. “Dá»± thảo Nghị định sẽ Ä‘Æ°a công thức công khai tính giá xăng dầu cÆ¡ sở, để tạo Ä‘iều kiện giám sát tối Ä‘a của người tiêu dùng đối vá»›i mặt hàng này”, ông Quyền nói.

Theo Dá»± thảo, giá cÆ¡ sở mặt hàng xăng dầu sẽ được tính dá»±a trên các yếu tố nhÆ° giá CIF, thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, tá»· giá ngoại tệ, chi phí định mức, lợi nhuận định mức trÆ°á»›c thuế, thuế giá trị gia tăng, phí xăng dầu, mức trích quỹ bình ổn giá, các loại thuế, phí khác theo quy định. Giá này sẽ được tính bình quân theo số ngày dá»± trữ (30 ngày).

Thứ trưởng Bá»™ Tài chính Trần Văn Hiếu phân tích rằng, trong các yếu tố hình thành nên giá cÆ¡ sở, thì những yếu tố liên quan tá»›i thuế, phí, quỹ bình ổn là cố định. Trong Ä‘ó, thuế xăng dầu ở Việt Nam vẫn Ä‘ang ở mức thấp hÆ¡n so vá»›i các nÆ°á»›c khác. Tính bình quân, thuế suất thuế nhập khẩu xăng của Việt Nam ở mức khoảng 33,4%, trong khi ở Đức là hÆ¡n 97%, Hà Lan là 88%, Lào và Camphuchia đều cao hÆ¡n 40%.

Tại Việt Nam, dầu diesel cÅ©ng có mức thuế suất thuế nhập khẩu thấp hÆ¡n các nÆ°á»›c khác, trung bình khoảng 23,6%, trong khi Trung Quốc là 44,1%, Đức là 72,16%, Campuchia và Lào cÅ©ng cao hÆ¡n 40%. “Chúng tôi Ä‘ang nghiên cứu phÆ°Æ¡ng án Ä‘ánh thuế xăng dầu nhập khẩu tuyệt đối theo số lít hoặc kg. Vá»›i khung thuế cÅ©ng nhÆ° quỹ bình ổn nhÆ° vậy, thì cÆ¡ há»™i cho DN sẽ xoay quanh giá CIF”, ông Hiếu phân tích.

Lãnh đạo Bá»™ Tài chính cho rằng, cÆ¡ chế quản lý giá xăng dầu dá»±a trên giá cÆ¡ sở sẽ tạo Ä‘iều kiện cho DN áp dụng các biện pháp nghiệp vụ ngoại thÆ°Æ¡ng má»™t cách linh hoạt, thay vì chỉ má»™t kiểu mua ngay bán ngay nhÆ° hiện tại. Nếu DN xăng dầu có khả năng phân tích thị trường tốt, thì sẽ mua được giá ở thời Ä‘iểm thấp và bán được tại ná»™i địa vá»›i giá cao. Quy định này sẽ giúp DN linh hoạt hÆ¡n trong việc tìm kiếm nguồn hàng má»›i vá»›i giá cả tốt nhất.

Tiến sÄ© Nguyá»…n Văn Nam, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thÆ°Æ¡ng mại Ä‘ã nhiều lần nhận xét, việc mua bán xăng dầu của các DN trong nÆ°á»›c chÆ°a được áp dụng các biện pháp nghiệp vụ ngoại thÆ°Æ¡ng để có được giá tốt nhất. Song, vá»›i cÆ¡ chế nhÆ° Dá»± thảo Nghị định, mối lo ngại này có thể được xóa bỏ, bởi nếu có được giá thành sản phẩm dÆ°á»›i mức giá cÆ¡ sở thì DN sẽ thu lợi.

Đây là Ä‘á»™ng lá»±c để các DN áp dụng nghiệp vụ linh hoạt. Liên quan tá»›i giá CIF, ông Nguyá»…n Tiến Thỏa, Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bá»™ Tài chính) cho rằng, giảm được chi phí vận tải và chi phí bảo hiểm cÅ©ng giúp cho DN có lợi hÆ¡n khi nhập khẩu xăng dầu. Do Ä‘ó, các DN cÅ©ng sẽ tìm đối tác phù hợp để giảm được giá thành ở mức thấp nhất. Chi phí quản lý của DN sẽ được tính bình quân, nên nếu DN nào giảm được chi phí thì có lãi lá»›n hÆ¡n.

Phân tích thêm yếu tố hình thành giá cÆ¡ sở xăng dầu, ông Quyền nhấn mạnh, giá bán lẻ được Ä‘Æ°a ra trong giai Ä‘oạn trung bình tÆ°Æ¡ng ứng vá»›i thời gian dá»± trữ mà Nhà nÆ°á»›c quy định. HÆ¡n nữa, người tiêu dùng cÅ©ng cần nhá»› má»™t nguyên tắc là không lấy giá dầu thô thế giá»›i để so sánh và tính giá trong nÆ°á»›c, bởi nhÆ° thế là không chính xác. “Giá CIF là giá của xăng dầu thành phẩm, chứ không phải là giá dầu thô, do Ä‘ó, căn cứ để người tiêu dùng có thể giám sát giá của DN là giá xăng dầu thành phẩm, trÆ°á»›c mắt theo giá Platl’s Singapore”, ông Quyền nói.

PhÆ°Æ¡ng án công khai công thức tính giá cÆ¡ sở xăng dầu trong văn bản luật nhận được sá»± đồng tình của Ä‘ông đảo DN. Tuy nhiên, phÆ°Æ¡ng án này cÅ©ng khiến má»™t số chuyên gia lo ngại, vì chÆ°a thá»±c sá»± bóc tách sá»± ảnh hưởng của việc tăng giảm giá do bản thân DN và do yếu tố ngoài DN. Tiến sÄ© Nguyá»…n Minh Phong (Viện Kinh tế xã há»™i Hà Ná»™i) cho rằng, nếu cho phép DN căn cứ vào tất cả các yếu tố làm cho giá cÆ¡ sở tăng để Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu, thì chÆ°a thá»±c sá»± tách bạch được Ä‘âu là lý do khiến giá xăng dầu tăng. “Cần làm rõ phần tăng giá do thế giá»›i và các loại thuế do Nhà nÆ°á»›c ban hành để chỉ ra trách nhiệm của DN, của Nhà nÆ°á»›c đến Ä‘âu trÆ°á»›c má»—i lần Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu”, ông Phong đề xuất.