Lần cuối cùng Azerbaijan là trung tâm của cuá»™c xung Ä‘á»™t địa chính trị là khi Äức Quốc Xã hy vá»ng có thể thôn tinh toàn bá»™ các giếng dầu của nÆ°á»›c này. Thá»±c tế là Äức không lấy được các giếng dầu của nÆ°á»›c này không phải bởi vì do sá»± lÆ¡ là của Adolf Hitler. Phần nào của lí do Ä‘ó là vì cuá»™c chiến Stalingrad Ä‘ã bảo vệ các giếng dầu của Baku.
Azerbaijan, tại thá»i Ä‘iểm là má»™t phần của Liên bang Xô Viết, bị thiệt hại nặng ná» trong Chiến tranh Thế giá»›i Thứ Hai. Äã có 210 ngàn lính và 90 ngàn dân thÆ°á»ng Azerbaijan thiệt mạng trong khi tổng dân số lục Ä‘ó của quốc gia này chỉ có 3 triệu ngÆ°á»i, chiếm 10% dân số của đất nÆ°á»›c này.
Sá»± kiện của thảm kịch này trong WWII không bao giá» phai má» trong tâm trí ngÆ°á»i dân Azerbaijan; những ngÆ°á»i vẫn còn lÆ°u giữa kí ức của những năm chiến tranh, đặc biệt là giai Ä‘oạn Chiến Tranh Lạnh.
Ngày nay, má»™t lần nữa Azerbaijan có nguy cÆ¡ sẽ phải đối mặt vá»›i vấn đỠđịa chính trị, mặc dù ở vị thế thuáºn lợi hÆ¡n. Cuá»™c khủng hoảng tại Ukraina gần Ä‘ây có thể ảnh hưởng lan xa ra khá»i biên giá»›i của nÆ°á»›c này.
Các nÆ°á»›c Châu Âu cần khí đốt của Nga, hoặc nếu thất bại, các nÆ°á»›c này cần nguồn cung thay thế. Và giải pháp cho nguồn cung thay thế cần phải được tìm thấy nhanh chóng.
Trong tÆ°Æ¡ng lai gần, chỉ có hai quốc gia có thể có khả năng cung cấp má»™t lượng khí đốt đủ để thay thế nguồn cung từ Nga là Turkmenistan và ở mức Ä‘á»™ ít hÆ¡n má»™t chút là Azerbaijan.
Tuy nhiên khí đốt của Turkmenistan cần phải Ä‘i qua Biển Caspia bằng Ä‘Æ°á»ng ống váºn chuyển Trans-Caspian xuyên qua lãnh thổ Azerbaijan và phía bắc Georgia, Thổ NhÄ© Kỳ và sau Ä‘ó đến dùng cuối cùng.
Äiá»u này chỉ có thể xảy ra nếu Azerbaijan sẵn sàng chấp nháºn chuyện làm pháºt lòng Moscow, và nếu Nga không phản ứng mạnh khi Baku thá»±c hiện Ä‘iá»u Ä‘ó.
Ngày nay, Azerbaijan nắm vai trò chiến lược quan trá»ng đối vá»›i các đồng minh phÆ°Æ¡ng Tây. Trữ lượng dầu khí của nÆ°á»›c này Ä‘i thẳng vào trung tâm chính trị và chính sách của khối.
Nó có thể là lá»i nhắc nhá» giá trị cho các nhà hoạch định chính sách Mỹ rằng biên giá»›i Nga chỉ cách thủ Ä‘ô Baku 100 dặm.
Mối quan hệ giữa Washington và Baku là thân ai hữu nghị nhÆ°ng tháºm chi có thể tốt hÆ¡n; Washington mong muốn nhiá»u bằng chứng hÆ¡n của tiến trình dân chủ tại Azerbaijan, nhÆ° quyá»n công dân và hệ thống luáºt pháp.
Tuy nhiên, sau nhiá»u năm sống dÆ°á»›i chế Ä‘á»™ Xô Viết, dân chủ nhÆ° mong muốn của Mỹ phải cần thá»±c hiện từng bÆ°á»›c nhá» má»™t. Nhanh chóng lao vào má»™t tÆ°Æ¡ng lai chính trị không rõ ràng có thể làm hoảng sợ nhiá»u thành phần tại Azerbaijan.
Xem xét các sá»± kiện từ các quốc gia láng giá»ng, nguy cÆ¡ bất ổn quốc gia luôn là mối e ngại mà giá»›i lãnh đạo Azerbaijan không há» mong muốn đối mặt. Má»™t mặt là Iran, mặt khác là Armenia, và trong tất các tình huống mục Ä‘ích chiến tranh, chống lÆ°ng cho Armenia là Nga, đồng minh thân cáºn của Armenia.
Quốc gia Trung Á này, vá»›i sá»± pha trá»™n vá» chủng tá»™c, quốc tịch, tôn giáo và khuynh hÆ°á»›ng chính trị, có nguy cÆ¡ là má»™t thùng thuốc nổ có thể bùng phát bất cứ lục nào và phỉ được chăm sóc kÄ© càng.