Lần cuối cùng Azerbaijan là trung tâm cá»§a cuá»™c xung đột địa chính trị là khi Äức Quốc Xã hy vá»ng có thể thôn tinh toàn bá»™ các giếng dầu cá»§a nước này. Thá»±c tế là Äức không lấy được các giếng dầu cá»§a nước này không phải bởi vì do sá»± lÆ¡ là cá»§a Adolf Hitler. Phần nào cá»§a lí do Ä‘ó là vì cuá»™c chiến Stalingrad Ä‘ã bảo vệ các giếng dầu cá»§a Baku.
Azerbaijan, tại thá»i Ä‘iểm là má»™t phần cá»§a Liên bang Xô Viết, bị thiệt hại nặng ná» trong Chiến tranh Thế giá»›i Thứ Hai. Äã có 210 ngàn lính và 90 ngàn dân thưá»ng Azerbaijan thiệt mạng trong khi tổng dân số lục Ä‘ó cá»§a quốc gia này chỉ có 3 triệu ngưá»i, chiếm 10% dân số cá»§a đất nước này.
Sá»± kiện cá»§a thảm kịch này trong WWII không bao giá» phai má» trong tâm trí ngưá»i dân Azerbaijan; những ngưá»i vẫn còn lưu giữa kí ức cá»§a những năm chiến tranh, đặc biệt là giai Ä‘oạn Chiến Tranh Lạnh.
Ngày nay, má»™t lần nữa Azerbaijan có nguy cÆ¡ sẽ phải đối mặt vá»›i vấn đỠđịa chính trị, mặc dù ở vị thế thuáºn lợi hÆ¡n. Cuá»™c khá»§ng hoảng tại Ukraina gần Ä‘ây có thể ảnh hưởng lan xa ra khá»i biên giá»›i cá»§a nước này.
Các nước Châu Âu cần khí đốt cá»§a Nga, hoặc nếu thất bại, các nước này cần nguồn cung thay thế. Và giải pháp cho nguồn cung thay thế cần phải được tìm thấy nhanh chóng.
Trong tương lai gần, chỉ có hai quốc gia có thể có khả năng cung cấp má»™t lượng khí đốt đủ để thay thế nguồn cung từ Nga là Turkmenistan và ở mức độ ít hÆ¡n má»™t chút là Azerbaijan.
Tuy nhiên khí đốt cá»§a Turkmenistan cần phải Ä‘i qua Biển Caspia bằng đưá»ng ống váºn chuyển Trans-Caspian xuyên qua lãnh thổ Azerbaijan và phía bắc Georgia, Thổ NhÄ© Kỳ và sau Ä‘ó đến dùng cuối cùng.
Äiá»u này chỉ có thể xảy ra nếu Azerbaijan sẵn sàng chấp nháºn chuyện làm pháºt lòng Moscow, và nếu Nga không phản ứng mạnh khi Baku thá»±c hiện Ä‘iá»u Ä‘ó.
Ngày nay, Azerbaijan nắm vai trò chiến lược quan trá»ng đối vá»›i các đồng minh phương Tây. Trữ lượng dầu khí cá»§a nước này Ä‘i thẳng vào trung tâm chính trị và chính sách cá»§a khối.
Nó có thể là lá»i nhắc nhá» giá trị cho các nhà hoạch định chính sách Mỹ rằng biên giá»›i Nga chỉ cách thá»§ Ä‘ô Baku 100 dặm.
Mối quan hệ giữa Washington và Baku là thân ai hữu nghị nhưng tháºm chi có thể tốt hÆ¡n; Washington mong muốn nhiá»u bằng chứng hÆ¡n cá»§a tiến trình dân chá»§ tại Azerbaijan, như quyá»n công dân và hệ thống luáºt pháp.
Tuy nhiên, sau nhiá»u năm sống dưới chế độ Xô Viết, dân chá»§ như mong muốn cá»§a Mỹ phải cần thá»±c hiện từng bước nhá» má»™t. Nhanh chóng lao vào má»™t tương lai chính trị không rõ ràng có thể làm hoảng sợ nhiá»u thành phần tại Azerbaijan.
Xem xét các sá»± kiện từ các quốc gia láng giá»ng, nguy cÆ¡ bất ổn quốc gia luôn là mối e ngại mà giá»›i lãnh đạo Azerbaijan không há» mong muốn đối mặt. Má»™t mặt là Iran, mặt khác là Armenia, và trong tất các tình huống mục Ä‘ích chiến tranh, chống lưng cho Armenia là Nga, đồng minh thân cáºn cá»§a Armenia.
Quốc gia Trung Á này, vá»›i sá»± pha trá»™n vá» chá»§ng tá»™c, quốc tịch, tôn giáo và khuynh hướng chính trị, có nguy cÆ¡ là má»™t thùng thuốc nổ có thể bùng phát bất cứ lục nào và phỉ được chăm sóc kÄ© càng.