Äể doanh nghiệp tiếp tục định giá khi má»™t đầu mối nắm giữ 60% thị phần hay lại đặt xăng dầu dÆ°á»›i quyá»n kiểm soát của Nhà nÆ°á»›c là câu há»i cần được trả lá»i thá»a Ä‘áng trong nghị định sá»a đổi Ä‘ang được Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng và Bá»™ Tài chính triển khai.
Qua hai năm thá»±c hiện, Nghị định 55/2007/NÄ-CP vá» kinh doanh xăng dầu Ä‘ã bá»™c lá»™ những mâu thuẫn. Äiểm khó khăn nhất trong công tác Ä‘iá»u hành giá xăng dầu vẫn là việc đảm bảo hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp - Nhà nÆ°á»›c -ngÆ°á»i tiêu dùng.
Doanh nghiệp đăng ký giá, lợi ích ngÆ°á»i tiêu dùng ở Ä‘âu?
Qua hai năm thá»±c hiện, Nghị định 55/2007/NÄ-CP vá» kinh doanh xăng dầu Ä‘ã bá»™c lá»™ những mâu thuẫn. Äiểm khó khăn nhất trong công tác Ä‘iá»u hành giá xăng dầu vẫn là việc đảm bảo hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp - Nhà nÆ°á»›c -ngÆ°á»i tiêu dùng.Doanh nghiệp đăng ký giá, lợi ích ngÆ°á»i tiêu dùng ở Ä‘âu?
Theo Nghị định 55/2007/NÄ-CP, giá bán xăng dầu được áp dụng theo cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c, do thÆ°Æ¡ng nhân kinh doanh xuất khẩu, nháºp khẩu xăng dầu hoặc thÆ°Æ¡ng nhân sản xuất, chế biến xăng dầu quyết định sau khi ná»™p các loại thuế, phí theo quy định của pháp luáºt hiện hành.
Có thể hiểu, cÆ¡ chế quản lý giá xăng dầu hiện nay Ä‘ã phần nào theo cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng mặc dù vẫn chịu ảnh hưởng từ việc kiểm soát của Nhà nÆ°á»›c. Do Ä‘ó, GS. Ngô Trí Long có ý kiến rằng cách thức Ä‘iá»u hành giá xăng dầu mang tính ná»a vá»i. Bởi vì, thị phần phân phối của mặt hàng xăng dầu hiện nay chÆ°a theo cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng khi Petrolimex chiếm lÄ©nh trên 60% thị phần và 10 doanh nghiệp khác chia nhau “miếng bánh” còn lại. Có thể khẳng định, Petrolimex hiện Ä‘ang ở vị thế Ä‘á»™c quyá»n. Và trong cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng, cách thức quản lý để doanh nghiệp định giá đối vá»›i mặt hàng Ä‘ang có tình trạng Ä‘á»™c quyá»n là không hợp lý.
Nguyên tắc kinh doanh của doanh nghiệp là lợi nhuáºn, vì váºy khi doanh nghiệp được quyá»n định giá, Ä‘iá»u dá»… hiểu là lợi ích của ngÆ°á»i tiêu dùng sẽ được cắt xén đến mức thấp nhất có thể. Do Ä‘ó, Ä‘iá»u dá»… hiểu là khi giá xăng dầu trên thế giá»›i tăng, doanh nghiệp Ä‘òi tăng ngay nhÆ°ng khi giá xăng dầu thế giá»›i xuống thấp thì doanh nghiệp chỉ giảm giá ở mức nhá» giá»t, Ä‘iá»u vốn gây bất bình cho ngÆ°á»i tiêu dùng trong thá»i gian gần Ä‘ây.
Ngoài ra, để giải thích vá» sá»± Ä‘iá»u hành giá xăng dầu trong Ä‘iá»u kiện “há»— trợ” cho ngÆ°á»i tiêu dùng và doanh nghiệp, cÆ¡ quan chức năng cÅ©ng Ä‘Æ°a ra so sánh giá xăng dầu của Việt Nam vá»›i giá xăng dầu của các nÆ°á»›c trong khu vá»±c. Theo Ä‘ó, giá xăng Việt Nam gần xấp xỉ vá»›i Trung Quốc và thấp hÆ¡n má»™t số nÆ°á»›c trong khu vá»±c từ 924 đồng/lít đến 6.473 đồng/lít.
Tuy nhiên, ngày 7/7, giá xăng kỳ hạn giao tháng 8 tại thị trÆ°á»ng Mỹ chỉ ở mức 1,7328 USD/gallon, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 8.200 đồng/lít. Ngày 29/6 - thá»i Ä‘iểm trÆ°á»›c khi có quyết định tăng giá xăng 700 đồng/lít - giá xăng này chỉ ở mức 1,9358 USD/gallon, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 11.480 đồng/lít. TrÆ°á»›c Ä‘ó, có ý kiến giải thích rằng giá xăng dầu trong nÆ°á»›c nên ở mức tÆ°Æ¡ng đồng vá»›i các nÆ°á»›c trong khu vá»±c nhằm tránh tình trạng chảy láºu xăng dầu sang nÆ°á»›c khác. Äây là cách chống chuyển láºu xăng dầu ra nÆ°á»›c ngoài không hợp lý vì Ä‘em lại lợi ích cho doanh nghiệp nhÆ°ng không bảo vệ được lợi ích của ngÆ°á»i tiêu dùng. Vì váºy, khi xây dá»±ng nghị định sá»a đổi vá» kinh doanh xăng dầu cÅ©ng cần tính đến việc có nên Ä‘Æ°a giá bán xăng dầu thành công cụ chống chuyển láºu không.
Nhất quán trong quy định, mở rá»™ng cạnh tranh
Má»™t mâu thuẫn khác trong quy định hiện nay Ä‘ó là mức tăng giá xăng hai lần gần Ä‘ây nhất 1.000 đồng/lít và 700 đồng/lít Ä‘ã vượt quá mức tăng giá cho phép theo quy định của Thông tÆ° 56/2009/TT-BTC vá» quỹ bình ổn xăng dầu. Vá» vấn Ä‘á» này, Bá»™ Tài chính giải thích: “Cho phép doanh nghiệp Ä‘iá»u chỉnh giá không quá 500 đồng/lít, kg là trong Ä‘iá»u kiện giá thị trÆ°á»ng thế giá»›i diá»…n biến bình thÆ°á»ng, không có biến Ä‘á»™ng lá»›n và trong Ä‘iá»u kiện Ä‘iá»u hành giá gắn liá»n vá»›i hoạt Ä‘á»™ng của Quỹ bình ổn giá.
Có nghÄ©a là khi Quỹ bình ổn giá Ä‘ã có nguồn lá»±c (số dÆ° lá»›n), giá thị trÆ°á»ng thế giá»›i biến Ä‘á»™ng tăng làm cho giá vốn bán lẻ trong nÆ°á»›c tăng vượt quá 500 đồng/lít, kg so vá»›i giá bán lẻ hiện hành, doanh nghiệp được Ä‘iá»u chỉnh giá tăng 500 đồng/lít, kg phần tăng vượt trên 500 đồng/lít,kg được trích Quỹ bình ổn giá để bù đắp”. Cách lý giải này đồng nghÄ©a vá»›i việc Quỹ bình ổn hoàn toàn vô hiệu. Do Ä‘ó, sá»a đổi Nghị định 55 vá» kinh doanh xăng dầu cÅ©ng cần tính đến những Ä‘iểm hạn chế cần thay đổi của Thông tÆ° 56 vá» Quỹ bình ổn.
Có nghÄ©a là khi Quỹ bình ổn giá Ä‘ã có nguồn lá»±c (số dÆ° lá»›n), giá thị trÆ°á»ng thế giá»›i biến Ä‘á»™ng tăng làm cho giá vốn bán lẻ trong nÆ°á»›c tăng vượt quá 500 đồng/lít, kg so vá»›i giá bán lẻ hiện hành, doanh nghiệp được Ä‘iá»u chỉnh giá tăng 500 đồng/lít, kg phần tăng vượt trên 500 đồng/lít,kg được trích Quỹ bình ổn giá để bù đắp”. Cách lý giải này đồng nghÄ©a vá»›i việc Quỹ bình ổn hoàn toàn vô hiệu. Do Ä‘ó, sá»a đổi Nghị định 55 vá» kinh doanh xăng dầu cÅ©ng cần tính đến những Ä‘iểm hạn chế cần thay đổi của Thông tÆ° 56 vá» Quỹ bình ổn.
Trả lá»i báo chí vá» việc này, ông Nguyá»…n Tiến Thá»a, Cục trưởng Cục Quản lý giá, Bá»™ Tài chính cho biết, để minh bạch trong Ä‘iá»u hành giá xăng dầu, Bá»™ Tài chính sẽ nghiên cứu sá»a đổi Thông tÆ° số 56 cho phù hợp vá»›i thá»±c tiá»…n. Theo ông Thá»a có hai Ä‘iểm nên sá»a trong thông tÆ° này. Thứ nhất nên sá»a là “Trong trÆ°á»ng hợp quỹ bình ổn giá Ä‘ã có nguồn lá»±c, thì cho phépdoanh nghiệp được Ä‘iá»u chỉnh tối Ä‘a 500 đồng/lít, kg/lần Ä‘iá»u chỉnh. Khoản lá»— cao hÆ¡n thì doanh nghiệp trích quỹ bình ổn giá để bù đắp”.
Äiểm thứ hai là “Trong trÆ°á»ng hợp số dÆ° của quỹ bình ổn giá Ä‘ã hết hoặc quỹ bình ổn giá chÆ°a có nguồn lá»±c, mà giá xăng dầu trên thị trÆ°á»ng biến Ä‘á»™ng mạnh tá»›i giá xăng dầu trong nÆ°á»›c thì doanh nghiệp Ä‘iá»u chỉnh giá để đảm bảo hoạt Ä‘á»™ng sản xuất kinh doanh của mình”.
Vấn Ä‘á» cuối cùng là, nếu chỉ có 11 doanh nghiệp đầu mối tham gia được thị trÆ°á»ng xăng dầu vá»›i thị phần vẫn giữ nhÆ° hiện nay, thì tính cạnh tranh sẽ suy giảm. Nhiá»u ý kiến đồng thuáºn vá»›i việc nên mở thêm cá»a cho các doanh nghiệp khác được tham gia. “Tuy nhiên, không nên hạ thấp Ä‘iá»u kiện, mà Nhà nÆ°á»›c nên tăng cÆ°á»ng há»— trợ để có thêm doanh nghiệp Ä‘áp ứng đủ Ä‘iá»u kiện tham gia thị trÆ°á»ng”, GS.Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế, nháºn định.
* Các nguyên tắc sá»a đổi cÆ¡ chế giá xăng dầu:
- Thá»±c hiện cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng đối vá»›i mặt hàng xăng dầu, Nhà nÆ°á»›c không bao cấp nhÆ° trÆ°á»›c Ä‘ây.
- Rà soát mức thuế suất thuế nháºp khẩu xăng dầu (barem vá» thuế) và mức trích Quỹ bình ổn xăng dầu để các doanh nghiệp làm căn cứ chủ Ä‘á»™ng xác định giá bán lẻ và đảm bảo nguyên tắc hạch toán trong hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh của mình.
- Các doanh nghiệp được Ä‘iá»u chỉnh giá bán lẻ theo giá thị trÆ°á»ng, không gây ra sá»± biến Ä‘á»™ng lá»›n (giáºt cục) vá» giá bán lẻ. TrÆ°á»ng hợp đặc biệt – giá xăng dầu thế giá»›i tăng quá cao – Nhà nÆ°á»›c sẽ xem xét can thiệp bằng các quyết sách cụ thể.
- Tăng cÆ°á»ng công tác kiểm tra, giám sát vá» giá cả nhằm phòng ngừa và xá» lý các hành vi lÅ©ng Ä‘oạn giá cả, gian láºn thÆ°Æ¡ng mại.
(Nguồn: Công văn 9489/BTC-VP ngày 3/7 của Bá»™ Tài chính)
Ý KIẾN BẠN ÄỌC VỀ CHỦ ÄỀ NÀY
| Nguyá»…n Äăng Nam 10/07/2009 15:36 (GMT+7) Hiện nay, giá dầu trên thị trÆ°á»ng Ä‘ang ở mức thấp so vá»›i đợt tăng giá vừa qua. Ở thá»i Ä‘iểm này, tôi vẫn chÆ°a thấy các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu có ý định giảm giá bán cho ngÆ°á»i tiêu dùng. Theo tôi Ä‘ây là má»™t nghịch lý trong cung cách Ä‘iá»u hành kinh doanh của các doanh nghiệp. Vẫn biết trong kinh doanh thì phải đạt được mục tiêu lợi nhuáºn tối Ä‘a. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cÅ©ng phải đặt lợi ích của ngÆ°á»i tiêu dùng lên hàng đầu. Vì váºy tôi mong rằng các doanh nghiệp sá»›m Ä‘iá»u chỉnh giá bán xăng dầu để hài hoà lợi ích giữa ngÆ°Æ¡i tiá»u dùng và doanh nghiệp. |
| Anh CÆ°á»ng 10/07/2009 15:34 (GMT+7) Cứ Ä‘á»™c quyá»n thì ngÆ°á»i phải gánh chịu thiệt vẫn là ngÆ°á»i tiêu dùng. Chúng ta xem lại xem trÆ°á»›c Ä‘ây vá» viá»…n thông: khi có nhiá»u doanh nghiệp tham gia thì cÆ°á»›c phí Ä‘ã giảm rất nhiá»u và số lượng thuê bao tăng lên nhanh chóng. Việt Nam có hÆ¡n 80 triệu dân, nhà nào cÅ©ng có xe máy thá» há»i nếu để cho cả các công ty kinh doanh xăng dầu nÆ°á»›c ngoài vào thì chắc chắn ngÆ°á»i tiêu dùng được hưởng lợi nhiá»u hÆ¡n.Các công ty xăng dầu trong nÆ°á»›c lúc nào cÅ©ng kêu lá»—. |
(Vietnamnet)
