Tốc độ nhanh chóng của ngoại giao Hoa Kỳ xung quanh việc chấm dứt chiến tranh ở Ukraine và các bước của Washington nhằm bình thường hóa quan hệ với Moscow đã làm dấy lên nỗi lo ngại ở Kyiv và các thủ đô châu Âu về việc bị gạt ra ngoài lề và phải gánh chịu một thỏa thuận hòa bình có lợi cho Nga.

Nhưng viễn cảnh về sự xích lại gần nhau giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump không chỉ gây lo lắng cho các chính phủ châu Âu. Sự thay đổi nhanh chóng này khỏi chính sách đối ngoại kéo dài nhiều thập kỷ của Hoa Kỳ đối với Nga cũng đang làm gia tăng sự bất an ở Trung Quốc.

“Trung Quốc đã thấy điều này sắp xảy ra kể từ khi Trump đắc cử và phát tín hiệu rằng ông ấy muốn nhanh chóng chấm dứt chiến tranh ở Ukraine”, Dennis Wilder, cố vấn cấp cao về Trung Quốc của Nhà Trắng dưới thời cựu Tổng thống Hoa Kỳ George W. Bush, nói với RFE/RL. “Mặc dù có thể không có sự xích lại gần hoàn toàn, nhưng họ lo lắng vì nếu Trump dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với Nga, thì sự phụ thuộc của Moscow vào Trung Quốc sẽ giảm đi”.

Một trong những đặc điểm nổi bật trong chính sách đối ngoại của nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình là mối quan hệ đối tác chiến lược đang phát triển tốt với Putin, mối quan hệ này ngày càng trở nên khăng khít hơn kể từ cuộc xâm lược toàn diện của Moscow vào tháng 2 năm 2022. Bắc Kinh đã hỗ trợ nền kinh tế Nga thông qua việc tăng cường mua năng lượng và thương mại, đồng thời thúc đẩy nỗ lực chiến tranh của Điện Kremlin bằng việc cung cấp các mặt hàng chủ chốt vì cả Tập Cận Bình và Putin đều tìm thấy tiếng nói chung trong việc muốn thách thức phương Tây và lật đổ Hoa Kỳ.

Và nỗi sợ rằng tất cả những điều đó sẽ bị phá hỏng bởi một kiểu quan hệ mới giữa Hoa Kỳ và Nga nảy sinh từ việc đàm phán chấm dứt chiến tranh ở Ukraine - như đã nêu trong tuần trước trong các cuộc đàm phán ở Ả Rập Saudi - là có thật đối với Bắc Kinh.

Wilder cho biết ông đã có cuộc trò chuyện với "các quan chức cấp cao của Trung Quốc" kể từ cuộc bầu cử của Trump vào tháng 11, những người đã bày tỏ lo ngại về khả năng thiết lập lại quan hệ Mỹ-Nga.

Ông cho biết họ đã sử dụng cụm từ "chỉ có Trump đến Moscow", một cách chơi chữ dựa trên sự ám chỉ lịch sử về chuyến thăm mang tính bước ngoặt của cựu Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon tới Bắc Kinh vào năm 1972, khi ông bất chấp tiền lệ và ve vãn Trung Quốc để khai thác sự chia rẽ của nước này với Liên Xô vào thời kỳ đỉnh cao của Chiến tranh Lạnh. Một số nhà phân tích gọi những nỗ lực gây chia rẽ giữa Bắc Kinh và Moscow bằng cách làm ấm lên với Nga là "Nixon ngược".

"Cũng giống như Nixon với chính sách Trung Quốc, họ coi Trump là người có vị thế độc nhất để chống lại bản chất hiện tại của chính sách Hoa Kỳ đối với Nga và thậm chí có thể đến Moscow", Wilder cho biết. "Điều này không có nghĩa là Trung Quốc nghĩ rằng Nga sẽ phá vỡ mối quan hệ, nhưng sự liên kết gắn bó của họ hiện nay có thể suy yếu".

Chiến lược của Washington là gì?

Vẫn phải chờ xem nỗ lực tiếp cận của chính quyền Trump sẽ mang lại kết quả gì, nhưng sau cuộc điện đàm với Putin trong tháng này, các cuộc đàm phán gần đây giữa Hoa Kỳ và Nga tại Riyadh và rạn nứt nghiêm trọng hơn với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy về các cuộc đàm phán hòa bình, Nhà Trắng đang vạch ra một lộ trình mới về quan hệ với Moscow và cuộc chiến ở Ukraine.

"Có vẻ như chúng ta đang chứng kiến ​​không phải sự thiết lập lại mà là sự điều chỉnh lại toàn bộ quan hệ Hoa Kỳ-Nga", Lucian Kim, nhà phân tích cấp cao về Ukraine tại International Crisis Group, nói với RFE/RL. "Theo nghĩa đó, cuộc chiến ở Ukraine không phải là lời kêu gọi chống lại sự xâm lược của Nga mà là rào cản đối với sự hợp tác thân thiết hơn giữa Washington và Moscow".

Đối với Bắc Kinh, diễn biến này đi kèm với nhiều giả thuyết đáng lo ngại, bao gồm việc cho phép Washington xây dựng dấu ấn quân sự của mình ở Thái Bình Dương và khiến Trung Quốc dễ bị tổn thương hơn về mặt địa chính trị trong trường hợp xảy ra khủng hoảng với Đài Loan, hòn đảo tự trị mà Bắc Kinh tuyên bố là của riêng mình.

“Tôi nghĩ Trung Quốc muốn thấy một nước Nga yếu kém và thậm chí tiếp tục cuộc chiến với Ukraine sẽ có lợi hơn cho Bắc Kinh vì điều đó sẽ khiến Hoa Kỳ không còn tập trung vào Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương nữa”, Sari Arho Havren, cộng tác viên tại Viện Royal United Services của London, nói với RFE/RL.

Chính quyền Trump đã nêu rõ rằng họ coi việc quản lý sự cạnh tranh lâu dài với Trung Quốc là mục tiêu chính sách đối ngoại hàng đầu của mình và có thể sẽ xem xét giảm ưu tiên cho các khu vực như Châu Âu và Trung Đông để gây áp lực lên Bắc Kinh ở Châu Á.

Các quan chức cấp cao của Hoa Kỳ cũng đã truyền đạt trong các bình luận gần đây rằng việc phá vỡ quan hệ đối tác Trung Quốc-Nga có thể là một phần động lực trong việc bình thường hóa quan hệ với Moscow.

Sau các cuộc đàm phán tại Riyadh, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio cho biết khả năng "hợp tác địa chính trị và kinh tế" trong tương lai giữa Washington và Moscow là một trong những điểm chính được thảo luận.

Vài ngày trước đó tại Hội nghị An ninh Munich, Keith Kellogg, đặc phái viên của Trump về Ukraine và Nga, đã nói rằng Hoa Kỳ nhằm mục đích "ép buộc" Putin thực hiện những hành động mà ông "không thoải mái", bao gồm việc phá vỡ mối quan hệ của Moscow với Trung Quốc và Triều Tiên.

Trong một cuộc phỏng vấn ngày 14 tháng 2 với The Wall Street Journal, Phó Tổng thống Hoa Kỳ JD Vance cho biết Washington đã chuẩn bị thiết lập lại mối quan hệ với Điện Kremlin sau một thỏa thuận về Ukraine như một động thái nhằm chấm dứt tình trạng cô lập của Nga và sự phụ thuộc ngày càng tăng của nước này vào Trung Quốc kể từ khi chiến tranh bắt đầu.

"Không có lợi cho Putin khi trở thành em trai trong liên minh với Trung Quốc", Vance nói.

Việc cố gắng làm suy yếu quan hệ đối tác giữa hai nước cũng đã nằm trong tầm ngắm của các quan chức chính quyền Trump trong một thời gian.

Robert O'Brien, người từng là cố vấn an ninh quốc gia dưới thời Trump từ năm 2019 đến năm 2021, cho biết trong một cuộc phỏng vấn năm ngoái rằng Nhà Trắng đã thảo luận về chiến lược này trong nhiệm kỳ của ông và việc đạt được một giải pháp cho cuộc chiến ở Ukraine là bước đầu tiên quan trọng để khởi động quá trình đó.

"Cho đến khi chúng ta giải quyết được tình hình Ukraine, chúng ta sẽ không có cơ hội chạy đua với Nga", ông nói với Wire China vào tháng 6.

Liệu Trump có thể chia rẽ Trung Quốc và Nga không?

Arho Havren cho biết khả năng Hoa Kỳ tạo ra sự chia rẽ chính thức giữa Bắc Kinh và Moscow là rất nhỏ - đặc biệt là khi Putin vẫn tại vị, xét đến mối quan hệ mà ông đã xây dựng với Tập Cận Bình.

Nhưng ngay cả những rạn nứt mới giữa hai cường quốc cũng có thể làm lỏng lẻo sự liên kết của Moscow với Bắc Kinh và có thể có tác dụng răn đe đối với Trung Quốc, đặc biệt là nếu nước này quyết định sử dụng vũ lực để chiếm Đài Loan, điều mà các nhà hoạch định chính sách của Hoa Kỳ cảnh báo là một khả năng ngày càng tăng.

"Ngay cả khi mối quan hệ của họ vẫn bền chặt, về mặt lịch sử vẫn có sự ngờ vực giữa ai bên và điều đó sẽ không biến mất", bà nhận định.

Nhưng trong khi chính sách ngoại giao của chính quyền Trump đang thay đổi với tốc độ chóng mặt, thì nó cũng vẫn đang trong giai đoạn đầu và nhiều diễn biến khác có thể sắp xảy ra.

Steve Tsang, giám đốc Viện Trung Quốc của Đại học SOAS London, cho biết những nỗ lực của Washington nhằm thiết lập lại mối quan hệ với Nga cũng không phải là tin xấu đối với Bắc Kinh.

"Tập Cận Bình không muốn Putin thất bại trong chiến tranh, vì vậy việc Trump mang lại hòa bình đáp ứng hầu hết các điều kiện của Nga là một điều tích cực", ông nói với RFE/RL. “Ai biết ai sẽ là tổng thống tiếp theo của Hoa Kỳ và liệu có sự đảo ngược lập trường của Hoa Kỳ sau thời Trump hay không”.

Trong một diễn biến khác có thể làm mọi thứ phức tạp hơn, Trump đã tuyên bố vào ngày 19 tháng 2 rằng ông mong đợi Tập Cận Bình sẽ đến thăm Washington và ông sẵn sàng đạt được một thỏa thuận thương mại với Trung Quốc, có khả năng là một phần của thỏa thuận rộng hơn với Bắc Kinh.

“Mọi thứ đang diễn ra rất nhanh chóng”, Arho Havren cho biết. “Trung Quốc không hài lòng với những gì họ thấy hiện tại, nhưng vẫn còn chỗ để thay đổi”.

Nguồn tin: xangdau.net /RFE/RL