Không thể nói khác hÆ¡n là bóng ma lạm phát năm 2011 Ä‘ang lừng lững quay trở lại vào đầu năm 2012, trở thành má»™t thách thức rất cụ thể, rất hữu hình đối vá»›i “quyết tâm” kềm giữ lạm phát dÆ°á»›i má»™t con số của Chính phủ trong năm nay.

Vào tháng 3/2011, các doanh nghiệp xăng dầu Ä‘ã “vận Ä‘á»™ng” Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng, Bá»™ Tài chính để nhẹ nhàng “qua mặt” Chính phủ bằng má»™t đợt tăng giá xăng dầu. NhÆ°ng rủi thay, cÆ¡ chế tăng giá Ä‘á»™t biến và khá tham lam nhÆ° thế Ä‘ã nhÆ° đổ thêm dầu vào ngọn lá»­a lạm phát, vốn Ä‘ang chá»±c chờ bùng cháy. Bằng mô hình tính toán Leontief, má»™t số nhà khoa học Việt Nam Ä‘ã xác định được tác Ä‘á»™ng của đợt tăng giá xăng dầu các loại ngày 29/3/2011 Ä‘ã làm cho chỉ số CPI tăng khoảng 1,6%!

Má»™t năm sau khoảng thời gian đầy “tai biến” Ä‘ó, má»™t lần nữa các doanh nghiệp xăng dầu lại thành công trong đợt tăng giá vào đầu tháng 3/2012. “Thành công” - chính xác là từ ngữ này, và nếu có thể nói thêm thì “Xin chúc mừng!”. Chỉ có Ä‘iều, bối cảnh đầu năm nay Ä‘ang khác biệt rất nhiều vá»›i đầu năm ngoái, khi doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu Ä‘ã được trá»±c diện vá»›i cái tên “Nhóm lợi ích xăng dầu”.

Lại má»™t lần nữa, Chính phủ Ä‘ã tỏ ra thờ Æ¡ và khá chủ quan trÆ°á»›c diá»…n biến “lobby” của nhóm lợi ích xăng dầu.

Hoạt Ä‘á»™ng “lobby” nhÆ° vậy Ä‘ã được khởi Ä‘á»™ng từ tháng 9/2011, nhÆ°ng bị kềm giữ bởi vai trò của cá nhân Bá»™ trưởng tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ vá»›i triết lý Ä‘áng được ghi nhận vào biên niên sá»­ kinh tế nÆ°á»›c nhà “Không thể vì 11 doanh nghiệp xăng dầu mà hy sinh quyền lợi của 84 triệu người dân Việt Nam”.

NhÆ°ng vào tháng Chạp năm 2012, khi làn sóng phản ứng của dÆ° luận Ä‘ã dịu dần trÆ°á»›c hàng loạt hậu quả trầm trọng do Petrolimex và má»™t số doanh nghiệp xăng dầu gây ra từ đầu tÆ° trái ngành và ý đồ “bù lá»— vào giá”, chính Petrolimex và má»™t số quan chức của ngành công thÆ°Æ¡ng lại bắt đầu xúc tiến má»™t cuá»™c vận Ä‘á»™ng tăng giá má»›i. Không khí “nghị trường” vào thời Ä‘iểm này lại bất ngờ mang má»™t sắc thái thay đổi rất kín Ä‘áo, kín Ä‘áo đến hết sức tế nhị, khi ngay cả bá»™ trưởng VÆ°Æ¡ng Đình Huệ cÅ©ng không còn biểu hiện phản đối quyết liệt trÆ°á»›c ý đồ tăng giá xăng dầu.

Logic “vận Ä‘á»™ng hành lang” Ä‘ã hoàn tất diá»…n tiến của nó. Vào những ngày cuối năm 2012, Tập Ä‘oàn Điện lá»±c Việt Nam (EVN) Ä‘ã đạt được thành quả nhÆ° mong muốn khi vận dụng cÆ¡ chế được quyền “tá»± quyết” mức giá tăng 5%, vá»›i quyết định cuối cùng chỉ thuá»™c về Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng mà hoàn toàn không liên quan gì đến vai trò của Chính phủ.

CÅ©ng theo logic diá»…n tiến ấy, đợt tăng giá 5% của EVN Ä‘ã “Ä‘óng góp” đến 0,36% cho chỉ số tiêu dùng CPI, khiến cho chỉ số lạm phát tháng 1/2012 được “kềm giữ” ở mức 1%. Dù giá cả nhiều mặt hàng tiêu dùng, thá»±c phẩm và giá nhà trọ ngay lập tức bốc lên vài chục phần trăm theo giá Ä‘iện, lại vẫn có những ý kiến cho rằng mức tăng 1% của CPI là lạc quan hÆ¡n cùng kỳ những năm trÆ°á»›c. Tất nhiên, sá»± so sánh này Ä‘ã biểu hiện đặc trÆ°ng lá»›n nhất của nó là… lý thuyết, bởi Ä‘ã không hoặc cố không nhìn thấy bản chất của trào lÆ°u tăng giá vô tá»™i vạ từ những mặt hàng chủ chốt trong tiêu dùng xã há»™i khi “ăn theo” giá Ä‘iện.

Còn bây giờ, tình thế giá cả, nền kinh tế và niềm tin công dân sẽ thăng trầm ra sao?

Vì sao chÆ°a áp trần lãi suất cho vay?

Trong hai tháng đầu năm 2012, CPI Ä‘ã tăng 2,36%. Vá»›i cách nhìn theo hÆ°á»›ng “vÆ°Æ¡n lên má»™t tầm cao má»›i” nhÆ° Bá»™ Kế hoạch và Đầu tÆ° và má»™t số cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c khác, mức tăng này vẫn nằm trong vòng kiểm soát, kèm theo “những dấu hiệu khởi sắc của kinh tế”.

NhÆ°ng ở má»™t chiều kích trái ngược, Ä‘ã lại dá»™i lên con số hàng ngàn doanh nghiệp phải giải thể, phá sản qua má»—i tháng; đời sống người dân, công nhân và sinh viên trở nên khó khăn hÆ¡n cả thời kỳ năm 2011, hàng trăm ngàn tá»· đồng ứ đọng trong hệ thống ngân hàng mà Ä‘ã không làm cho tốc Ä‘á»™ vòng quay vốn xã há»™i vượt quá 1 lần…

Cứ cho là con số lạm phát 2,36% trên là được thống kê chính xác, nhÆ°ng còn kỳ vọng của Ngân hàng nhà nÆ°á»›c và Bá»™ Tài chính về mức lạm phát tháng 3/2012 chỉ khoảng 0,5% sẽ bị biến thái ra sao trÆ°á»›c “thành công” của đợt tăng giá xăng dầu?

Trong thá»±c tế, kỳ vọng trên Ä‘ã chỉ là sá»± Æ°á»›c lượng trÆ°á»›c khi xảy ra “cÆ¡n Ä‘iên” tăng giá gas đến 52.000 đồng/bình 12 kg - tức tăng đến 20%, và cÅ©ng trÆ°á»›c khi diá»…n ra kết quả cuối cùng 10% của tăng giá xăng dầu vào đầu tháng 3/2012. NhÆ°ng sau khi “sóng phục hồi” gas và xăng dầu được hoàn tất, liệu ai trong tất cả những cÆ¡ quan bá»™ và thành viên của Chính phủ dám bảo đảm là chỉ số lạm phát tháng 3/2012 chỉ ở mức 0,5%?

Trong khi Ä‘ó, thời Ä‘iểm cuối tháng 3/2012 lại Ä‘ang đến rất gần. Đó chính là kỳ hạn tăng giá Ä‘iện 3 tháng má»™t lần, vá»›i mức 5% “tá»± quyết” của EVN nhÆ° Ä‘ã được “hứa hẹn”. Nếu quả thá»±c đợt tăng giá Ä‘iện sẽ diá»…n ra trong thời gian tá»›i thì có thể nói, “chiến dịch tổng lá»±c” của nhóm lợi ích Ä‘iện lá»±c và xăng dầu sẽ đạt được kết quả mỹ mãn khi 2012 chỉ má»›i bắt đầu quý đầu tiên của nó.

Cần nhắc lại, trong buổi họp Chính phủ thường kỳ tháng 2/2012, Ä‘ích thân Thủ tÆ°á»›ng Ä‘ã phải yêu cầu Ngân hàng nhà nÆ°á»›c phải giảm ngay lãi suất sau buổi họp này. Tính Ä‘úng và tính đủ, Ä‘ây Ä‘ã là lần thứ năm kể từ phiên Ä‘iều trần trÆ°á»›c Quốc há»™i vào cuối tháng 11/2011, Thủ tÆ°á»›ng chỉ đạo “giảm ngay lãi suất”. Tuy vậy, trong khi không đề cập cụ thể về loại lãi suất nào - huy Ä‘á»™ng hay cho vay - cần được kéo giảm, thì Thủ tÆ°á»›ng lại vẫn giao cho NHNN quyền chủ Ä‘á»™ng về thời gian và mức giảm. Kết quả cho đến nay là Thống đốc NHNN má»›i chỉ có phÆ°Æ¡ng án giảm lãi suất huy Ä‘á»™ng về 13%, trong khi Ä‘iều cần thiết hÆ¡n nhiều là giảm hoặc áp trần lãi suất cho vay nhằm cứu vãn tình thế Ä‘ang quá Ä‘á»—i khó khăn của doanh nghiệp, lại vẫn không được NHNN tiến hành theo Ä‘úng chức trách của mình.

Và trong khi lãi suất cho vay chÆ°a hề được định hÆ°á»›ng kéo giảm, các loại giá xăng dầu, gas và Ä‘iện lại lập tức lao lên, kích Ä‘á»™ng tăng giá tiêu dùng và do Ä‘ó kich thích tăng lạm phát, gây khốn khó trầm trọng hÆ¡n cho đời sống dân sinh và nền tảng sản xuất của đất nÆ°á»›c.

Niềm tin công dân và uy tín Chính phủ?

Đã hÆ¡n 7 tháng trôi qua kể từ khi Chính phủ má»›i được thành lập. CÅ©ng Ä‘ã hÆ¡n ná»­a năm qua, kể từ ngày người dân và cá»­ tri má»™t lần nữa nhẫn nại đặt hy vọng vào khả năng Ä‘iều hành khách quan, công tâm và có chuyên môn hÆ¡n của các bá»™ ngành chủ chốt trong chính phủ má»›i. Tuy nhiên, ngoài việc chỉ số lạm phát “được kềm giữ” nhÆ°ng dường nhÆ° lại chỉ có ý nghÄ©a nhÆ° má»™t con số thuần túy, sức sản xuất và mặt bằng thu nhập xã há»™i lại tiếp tục bị giảm sút tÆ°Æ¡ng đối trÆ°á»›c tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c thá»±c tế của mặt bằng giá cả hàng hóa tăng vọt. Phải chăng Ä‘ây là lời giải trọn vẹn cho bài toán kinh tế và tài chính mà các cÆ¡ quan giúp việc cho Chính phủ hÆ°á»›ng tá»›i?

Trong má»™t năm qua, người ta Ä‘ã phải nói rất nhiều đến tâm trạng khủng hoảng niềm tin - khủng hoảng niềm tin đối vá»›i các thị trường và vá»›i nền kinh tế nói chung. Không thể đổ lá»—i hoàn toàn cho khách quan, bởi những nền kinh tế then chốt trên thế giá»›i nhÆ° Mỹ, Đức, Anh… Ä‘ang có dấu hiệu hồi phục.

Vậy cÆ¡ chế Ä‘iều hành nào Ä‘ã dẫn tá»›i sá»± khủng hoảng niềm tin ná»™i địa nhÆ° thế?

Má»™t lần nữa lại Ä‘ã diá»…n ra, và nếu lại có những lần khác trong năm 2012 này, Chính phủ phải nhượng bá»™ trÆ°á»›c quyền lợi và sá»± Ä‘òi hỏi vô lối của các nhóm lợi ích, người dân sẽ còn trông cậy vào Ä‘âu để khôi phục niềm tin của mình vá»›i Chính phủ?

Nguồn tin: Tamnhin