Quý I-2011, các đại gia trong ngành lọc dầu Mỹ đều ăn ra làm nên. Exxon Mobil thu về 11 tỉ USD lợi nhuận. Shell cÅ©ng thành công vá»›i 6,3 tỉ USD. Trong khi Ä‘ó, mặc dù BP phải trút hầu bao cho vụ tràn dầu ở vịnh Mexico nhÆ°ng cÅ©ng kiếm được 7,1 tỉ USD. Tuy vậy, giá xăng dầu ở Mỹ lại tăng ngoài sức tưởng tượng.

Dân bất bình, giá»›i lọc dầu hài lòng

CÆ¡ quan chức năng phát giác các nhà máy lọc dầu tuy sản xuất không đạt sản lượng so vá»›i cùng kỳ năm 2010, làm giá dầu tăng cao nhÆ°ng họ lại bán sản phẩm cho nÆ°á»›c ngoài.

Bá»™ Năng lượng khẳng định: Mức giá xăng trung bình tháng 4-2011 cao hÆ¡n cùng kỳ bất cứ năm nào kể từ năm 1990 tại nÆ°á»›c Mỹ. Giá trung bình khoảng 3,88 USD/gallon tại Mỹ và 4,22 USD/gallon tại bang California nói riêng. Cánh lái xe và giá»›i bảo vệ người tiêu dùng Ä‘ang phẫn ná»™ vá»›i mức giá bán lẻ cao ngất ngưởng và cho rằng các nhà máy lọc dầu cần tăng nguồn cung để giảm giá.

“Họ cung cấp sản phẩm ít hÆ¡n và Ä‘òi mức giá cao hÆ¡n” - ông Charles Langley, nhà phân tích về xăng dầu của Tổ chức Hành Ä‘á»™ng vì người tiêu dùng (UCAN) tại San Diego, phát biểu. Còn theo thống kê của Bá»™ Năng lượng Mỹ, các nhà máy lọc dầu của Mỹ Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng vá»›i khoảng 81% năng lá»±c sản xuất. 

Má»™t nhà máy lọc dầu tại Wilmington của Công ty Năng lượng Valero tại bang California. Ảnh: LATIMES.COM

Má»™t vấn đề khác: Các nhà máy lọc dầu Ä‘ang bán má»™t số lượng lá»›n cho các khách hàng nÆ°á»›c ngoài trả giá hời. Nhu cầu xăng tại Mỹ được dá»± Ä‘oán ​​sẽ suy giảm vào cuối năm 2011 do người ta tăng cường sá»­ dụng nhiên liệu thay thế. Do Ä‘ó các công ty lọc dầu Ä‘ang tìm cách để mở rá»™ng sá»± tiếp cận khách hàng má»›i ở nÆ°á»›c ngoài, đặc biệt là các đối tác đặt mua dầu diesel.

Trong khi Ä‘ó, các công ty năng lượng cho rằng giá nhiên liệu tăng do giá dầu thô tăng hÆ¡n 30% trong năm qua vì các cuá»™c xung Ä‘á»™t ở Bắc Phi và Trung Đông, bên cạnh Ä‘ó là nhu cầu của các nền kinh tế Ä‘ang phục hồi trên thế giá»›i.

Nói gì thì nói, người dân Mỹ vẫn không hài lòng vá»›i tình trạng xăng dầu hiện nay. Họ quy kết ngành lọc dầu Ä‘ang giảm công suất tại Mỹ. Theo họ, việc đầu tÆ° vào các nhà máy lọc dầu chủ yếu nhằm vào mục tiêu nâng cấp trang thiết bị chứ không mở rá»™ng quy mô sản xuất. Và khi ngành lọc dầu tuyên bố tăng cường sản xuất để Ä‘áp ứng nhu cầu tiêu thụ Ä‘ang tăng cao thì phải hiểu nhu cầu ở Ä‘ây là nhu cầu của nÆ°á»›c ngoài, không phải cho nÆ°á»›c Mỹ.

Má»™t kỹ thuật viên 54 tuổi của Công ty Viá»…n thông AT&T bức xúc: “Tôi quan sát người khác và thấy rằng họ chỉ đổ ná»­a bình vì Ä‘ó là tất cả khả năng của họ. Chẳng có gì tốt cho chúng ta cả, trong khi người ta vÆ¡ lợi nhuận bằng mọi giá”.

Cơ hội hụt của tổng thống

Giá dầu nhảy múa lại là cÆ¡ há»™i bất ngờ để tổng thống thúc giục Quốc há»™i bãi bỏ sá»± giảm thuế đối vá»›i các công ty dầu mỏ. CÆ¡ há»™i Ä‘ó đến khi trên truyền hình, trả lời câu hỏi của nhà Ä‘ài về thuế, người phát ngôn của đảng Cá»™ng hòa John A. Boehner trả lời rằng ngân sách nÆ°á»›c Mỹ hiện thấp và các công ty dầu mỏ phải chia sẻ má»™t cách công bằng.

Tổng thống Obama nắm bắt đầy đủ các ý kiến bình luận của Boehner và lập tức gá»­i má»™t lá thÆ° cho lãnh đạo Quốc há»™i lÆ°u ý rằng “giá xăng dầu cao Ä‘ang tác Ä‘á»™ng đến suy nghÄ© và túi tiền của mọi gia Ä‘ình Mỹ”. Và tổng thống đề xuất thôi há»— trợ đối vá»›i các công ty dầu khí (khoảng 4 tỉ USD). 

Phát ngôn viên John A. Boehner của đảng Cá»™ng hòa (ảnh trái), thÆ° ký báo chí của Nhà Trắng Jay Carney. Ảnh: DAILLYCALLER.COM

Đảng Cá»™ng hòa cho rằng họ cần duy trì sá»± cạnh tranh trong ngành công nghiệp năng lượng và khuyến khích việc thăm dò dầu khí trong nÆ°á»›c. Người phát ngôn của phát ngôn viên Boehner nhanh chóng xóa tan khả năng về việc ông Boehner xích lại gần hÆ¡n vá»›i đề xuất của Tổng thống Obama: “Phát ngôn viên muốn tăng cường khả năng cung ứng của ngành năng lượng Mỹ và giảm sá»± phụ thuá»™c của chúng ta vào các công ty dầu khí nÆ°á»›c ngoài. Ông ấy muốn giảm giá năng lượng và tạo công ăn việc làm cho dân Mỹ. Thật không may, cho đến nay những gì tổng thống đề xuất chỉ Ä‘Æ¡n giản là tăng thuế và tăng giá bán lẻ”.

Đảng Cá»™ng hòa ghi Ä‘iểm?

Dù vậy, Nhà Trắng vẫn hoan nghênh những ý kiến của phát ngôn viên đảng Cá»™ng hòa và tận dụng cÆ¡ há»™i để ghi Ä‘iểm vá»›i người tiêu dùng. Người Mỹ không thích thú việc Chính phủ đổ tiền ra há»— trợ cho má»™t ngành nào Ä‘ó, đặc biệt trong giai Ä‘oạn giá xăng tăng vùn vụt hiện nay. Ông Jay Carney,  ThÆ° ký báo chí của Nhà Trắng, nói: “Khi thấy các công ty kiếm được lợi nhuận, chúng tôi không thể tin được rằng vá»›i những khoản lợi nhuận nhÆ° thế (cao đến mức ká»· lục và kiếm được bằng mọi giá) mà các công ty xăng dầu lại cần được người ná»™p thuế Mỹ trợ cấp. Các công ty dầu khí phải công bố tình hình tài chính của mình!”.

Sắp tá»›i, những nhà lãnh đạo đảng Cá»™ng hòa sẽ khởi Ä‘á»™ng má»™t Ä‘á»™ng thái thúc đẩy chính phủ phê duyệt hồ sÆ¡ xin khoan dầu ngoài khÆ¡i vùng vịnh Mexico và bang Virginia, trong khi vẫn duy trì quan Ä‘iểm cho rằng Nhà trắng Ä‘ã không làm được mấy nhằm thúc đẩy sản xuất năng lượng trong nÆ°á»›c.

Hôm 29-4, Bá»™ ThÆ°Æ¡ng mại Mỹ báo cáo lạm phát tăng lên mức cao nhất trong vòng 10 tháng qua do tiêu dùng ngày càng tăng khi người Mỹ chi tiền nhiều hÆ¡n để mua xăng dầu và thá»±c phẩm. Người dân lo âu và Tổng thống Obama ngày càng bị chỉ trích. Theo kết quả má»™t cuá»™c trÆ°ng cầu ý kiến (do Công ty Truyền thông McClatchy tiến hành) được công bố vào cuối tháng 4-2011, 57% số người được khảo sát không tán thành các giải pháp quản lý kinh tế của Tổng thống Obama, chỉ có 40% đồng thuận vá»›i chính phủ. Tâm trạng bi quan cÅ©ng dâng cao khi 57% số người được khảo sát cho biết nền kinh tế Mỹ có thể sẽ tồi tệ hÆ¡n, khó mà tốt lên nổi.

Tổng thống Obama cố gắng truyền đến người dân Mỹ thông Ä‘iệp rằng ông cảm nhận được ná»—i Ä‘au của dân khi Ä‘i mua xăng. NhÆ°ng ông cÅ©ng tâm sá»± vá»›i người dân rằng giá xăng dầu là má»™t vấn đề phức tạp, phần lá»›n trường hợp nằm ngoài tầm kiểm soát của chính phủ Mỹ bởi vì nÆ°á»›c Mỹ chủ yếu là nhập khẩu nhiên liệu.

Về câu hỏi phải chăng đảng Cá»™ng hòa ghi Ä‘iểm vá»›i dân Mỹ, má»™t ký giả Mỹ đặt ra vấn đề: Tuy đảng Cá»™ng hòa Ä‘ang giữ cái lý Ä‘úng khi lập luận rằng giá xăng tăng gấp Ä‘ôi kể từ khi Tổng thống Obama nhậm chức, song họ Ä‘ã quên rằng thá»±c tế giá nhiên liệu tăng lên mức khủng khiếp nhÆ° thế này bắt đầu từ mùa hè năm 2008, tức là suốt năm tại vị cuối cùng của Tổng thống George W. Bush.

Từ ngày 3-5, giá xăng có giảm ở má»™t vài bang của Mỹ, rõ nhất là New York, Texas. NhÆ°ng giảm đến mức nào má»›i đủ để hạ nhiệt ná»—i lo âu của người dân và các bàn nghị sá»± ở Washington? Và cái chết của Bin Laden có cá»™ng hưởng gì đến thị trường xăng dầu thế giá»›i nói chung và nÆ°á»›c Mỹ nói riêng?

Nguồn tin: latimes.com, wsj.com, ucanews.com, fueltracker.com