Động lá»±c của cuá»™c chiến tranh Mali chỉ là chính trị và an ninh? Các nhà chính trị học nhÆ° Mehdi Taje, tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược của trường đại học quân sá»± Paris - Irsem - cÅ©ng nói đến nguyên nhân kinh tế: hành lang Sahel - vùng nam Sahara - thoạt đầu không nằm trên màn hình radar của phÆ°Æ¡ng Tây, lại trở nên má»™t nÆ¡i tranh giành bởi nó chứa đầy ấp tài nguyên thiên nhiên. Mali, khách hàng xăng dầu thứ 87 và nhà cung cấp dầu thô số 165 đối vá»›i nÆ°á»›c Pháp, chỉ là má»™t đối tác nhỏ nhoi. Trái lại, nó là má»™t quân cờ chiến lược, trong má»™t vùng chứa đầy nguyên liệu mà mọi cường quốc phÆ°Æ¡ng Tây đều thèm muốn, và gần Ä‘ây vá»›i các nền kinh tế má»›i nổi lên. Má»™t vùng mà không ai muốn để rÆ¡i vào tay quân khủng bố Hồi giáo.

Người ta hiểu vì sao quân Ä‘á»™i Algéria Ä‘àn áp dữ dá»™i bọn người bắt cóc tại Tiguentourine, gần In Amenas khi biết rằng khí đốt và dầu hỏa chiếm 60% ngân sách quốc gia, và 90% nguồn thu từ xuất khẩu của chế Ä‘á»™ Bouteflika. Bắt đầu hoạt Ä‘á»™ng từ năm 2006, phức hợp In Amenas, nằm giữa sa mạc, chỉ cách biên giá»›i Libya vài kilômét Ä‘ã cung cấp 12% sản lượng khí đốt cả nÆ°á»›c, và mang lại bốn tỉ USD thu nhập hàng năm. Tiên phong khai thác khí đốt thiên nhiên hóa lỏng, Algéria là nhà cung cấp then chốt của châu Âu. Mọi công ty dầu hỏa sừng sỏ nhất thế giá»›i đều có mặt: từ Anadarko của Mỹ đến Eni của Italia, chÆ°a kể BP của Anh, Statoil của Na Uy, Rosneft của Nga... GDF-Suez của Pháp, từ lâu chỉ mua khí đốt của Algéria, cách nay 12 năm Ä‘ã khai thác sản xuất, liên doanh vá»›i công ty quốc doanh Algéria, Sonatrach. Họ có hai giấy phép khai thác ở miền trung và Ä‘ông, vá»›i mục tiêu là đến năm 2016 bắt đầu hoạt Ä‘á»™ng. Phần Total, có mặt khắp nÆ¡i ở châu Phi, khai thác tại Algéria chiếm 1% sản lượng toàn cầu của mình. Và có nhiều quyền lợi về khí đốt ở miền trung Algéria.

DÄ© nhiên, trong tình hình hiện nay, chẳng có công ty nào muốn xung phong Ä‘i trÆ°á»›c. Má»™t số còn dẹp bỏ các trang web giá»›i thiệu chi tiết về hoạt Ä‘á»™ng của mình trong vùng. Kể cả ở miền nam Algéria, nằm trong “vòng cung Sahel” bất ổn, trải dài từ Mauritanie đến tận Sudan ở phía Ä‘ông, Ä‘i qua Niger, Tchad và Mali. Đây là vùng khai thác dầu hỏa truyền thống của Âu - Mỹ, mà Trung Quốc và Brazil rất thèm muốn.

Chẳng quốc gia nào trong vùng Sahel có nhiều dầu hỏa bằng Libya và Algéria. Philippe Chalmin, chuyên gia về nguyên liệu cho biết: Không ai có thể cạnh tranh vá»›i Maroc về nguyên liệu chiến lược phosphate. NhÆ°ng Niger lại là nÆ°á»›c sản xuất uranium đứng hàng thứ 3 thế giá»›i, chiếm hÆ¡n 1/3 tổng sản lượng của tập Ä‘oàn hạt nhân Areva của Pháp. Sau vụ bắt con tin tại nhà máy ở Arlit vào tháng 9-2010, an ninh Ä‘ã được củng cố. Nó còn có má»™t dá»± án khai thác mỏ lá»›n ở Imouraren, đủ sức cung cấp 10% nhu cầu Ä‘iện cho Trung Quốc.

Dầu hỏa của Tchad không Ä‘áng kể so vá»›i lân bang Nigeria, nhÆ°ng cÅ©ng đủ cho tập Ä‘oàn Exxon Mobil của Mỹ hạnh phúc và khiến cho TQ thèm thuồng. Sắt của Mauritanie là mục tiêu tranh giành của tập Ä‘oàn Indonésia, Bumi vá»›i công ty Anh Rubis nhằm kiểm soát má»™t mỏ lá»›n. Nó cÅ©ng có dầu hỏa, khiến cho Petronas của Brazil và Total của Pháp “sinh tá»­” vá»›i nhau. Dân biểu Pháp Henri Plagnol nói trÆ°á»›c quốc há»™i: Kiểm soát các địa Ä‘iểm sản xuất là má»™t canh bạc lá»›n... kiểm soát lÆ°u thông chúng cÅ©ng là nguyên nhân tranh chấp tại vòng cung Sahel. Các dá»± án thành lập đường ống dẫn dầu rất nhiều, làm cho nghiêm trọng thêm tình hình bế tắc hiện nay.

Nguồn tin: CATP