Phải trải qua một cuộc chiến ở châu Âu lần đầu tiên kể từ Thế chiến thứ hai, Liên minh châu Âu mới nhận ra rằng Nga không phải là nhà cung cấp năng lượng đáng tin cậy mà Moscow luôn tuyên bố, và như nhiều quan chức ở châu Âu đã tin tưởng. Việc Nga xâm lược Ukraine và lo ngại về nguồn cung dầu và khí đốt tự nhiên cho châu Âu đã khiến EU và các nền kinh tế lớn nhất ở châu Âu phụ thuộc vào khí đốt của Nga phải khẩn trương cải cách các chiến lược an ninh năng lượng của mình.

Theo hầu hết các ước tính và dự báo từ Ủy ban châu Âu và các nhà phân tích, châu Âu có thể sống sót qua mùa đông tới mà không cần khí đốt của Nga. Tuy nhiên, việc loại bỏ sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga sau mùa đông tới sẽ là một thách thức đối với EU và nhiều nền kinh tế lớn của châu Âu, kể cả nền kinh tế lớn nhất là Đức, nước nhập khẩu một nửa lượng khí đốt mà họ cần từ Nga.

Khi cuộc chiến ở Ukraine có nguy cơ cắt đứt nguồn cung khí đốt của Nga - dưới hình thức lệnh trừng phạt hoặc Putin trả đũa các lệnh trừng phạt - thì châu Âu nhận ra rằng việc đảm bảo an ninh năng lượng có nghĩa là loại bỏ nguồn cung khí đốt của Nga theo cách nhanh nhất có thể, ngay cả với mức giá cao.

Phải trả giá cao

Giá thực sự sẽ cao, đặc biệt là trong bối cảnh giá năng lượng vốn đã cao ở châu Âu ngay cả trước khi Nga xâm lược Ukraine, vốn đã gây áp lực chi phí lên nhiều ngành công nghiệp, chưa kể đến chi phí sinh hoạt tăng với chi phí năng lượng tăng cao cho các hộ gia đình.

Châu Âu nhập một phần ba lượng khí đốt tự nhiên từ Nga, nhưng sự phụ thuộc khác nhau giữa các thành viên EU. Đức phụ thuộc 50% vào khí đốt của Nga và Italia nhập khẩu khoảng 40% nhu cầu khí đốt từ Nga. Các nước Tây Nam Âu như Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha không nhập khẩu bất kỳ khí đốt nào của Nga, nhưng các nước Đông Nam Âu và các nước láng giềng của Nga ở phía Tây, Estonia và Phần Lan, phụ thuộc 100% hoặc gần 100% vào Moscow cho nguồn cung khí đốt tự nhiên.

Đầu ngày thứ Hai, giá khí đốt tự nhiên ở châu Âu đã tăng lên mức cao kỷ lục mới - ngày giao dịch thứ ba liên tiếp mà giá khí đốt ở châu Âu phá vỡ tất cả các kỷ lục trước đó - khi Mỹ và châu Âu thảo luận về các biện pháp hạn chế nguồn thu từ dầu khí của Nga.

Tuy nhiên, các đồng minh châu Âu hiện không đồng ý với việc cấm nhập khẩu dầu và khí đốt của Nga. Đức nói rõ ràng:

Thủ tướng Đức Olaf Scholz cho biết: “Hiện tại, không có cách nào khác để đảm bảo nguồn cung năng lượng cho việc sưởi ấm, đi lại, cung cấp điện và ngành công nghiệp của châu Âu”.

Ông Scholz nói thêm, mặc dù thực tế là Đức đã và đang làm việc trong EU và hơn thế nữa để có các giải pháp thay thế cho nguồn cung năng lượng của Nga, nhưng điều này không xảy ra trong một sớm một chiều.

"Do đó, chúng tôi quyết định tiếp tục nhập năng lượng của Nga", thủ tướng Đức nói.

Tại Ý, Bộ trưởng Chuyển đổi Năng lượng Roberto Cingolani nói với TV Rai hôm thứ Hai rằng Rome sẽ thay thế khoảng một nửa lượng nhập khẩu từ Nga vào giữa năm nay.

Nhưng Ý - không giống như nhiều quốc gia EU khác ở phía đông châu lục này - đã có các tuyến đường thay thế đang hoạt động cho khí đốt từ các nhà cung cấp khác như Algeria và Đường ống xuyên Adriatic (TAP) từ Azerbaijan.

Một số thành viên EU hoàn toàn phụ thuộc vào khí đốt của Nga và việc giảm bớt sự phụ thuộc đó sẽ cần rất nhiều sự phối hợp và đoàn kết của EU và siêu chính phủ để vận chuyển (nếu có thể) khí đốt đến những nơi cần thiết. Và tất nhiên phải tốn rất nhiều tiền.

Các chiến lược an ninh năng lượng mới

Việc Nga xâm lược Ukraine đã khiến tất cả các chính phủ châu Âu phải điều chỉnh lại chiến lược năng lượng của mình, hiện đang hướng tới việc giải phóng mình khỏi sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga và sự đe dọa của Nga thông qua việc cung cấp khí đốt tự nhiên.

Ví dụ điển hình: Phó Thủ tướng Nga Alexander Novak hôm thứ Hai cho biết Nga có thể cắt nguồn cung khí đốt tự nhiên cho Đức thông qua đường ống Nord Stream 1.

"Với những cáo buộc vô căn cứ chống lại Nga liên quan đến cuộc khủng hoảng năng lượng ở châu Âu và việc áp đặt lệnh cấm đối với Nord Stream 2, chúng tôi có mọi quyền để đưa ra quyết định phù hợp và áp đặt lệnh cấm vận đối với việc bơm khí qua đường ống dẫn khí Nord Stream 1", ông Novak cho biết trong một chương trình phát sóng trên truyền hình nhà nước hôm thứ Hai, nói thêm rằng "cho đến nay, chúng tôi vẫn chưa đưa ra quyết định như vậy."

Sau cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine, tuần trước, Đức đã tuyên bố thay đổi hướng đi "nhằm loại bỏ sự phụ thuộc của chúng tôi vào nhập khẩu từ các nhà cung cấp năng lượng riêng lẻ", Thủ tướng Scholz cho biết. Đức sẽ xây dựng hai cơ sở nhập khẩu LNG, tại Brunsbuettel và Wilhelmshaven, đồng thời tìm cách tăng tốc độ lắp đặt công suất năng lượng tái tạo để có thể phát điện 100% năng lượng tái tạo vào năm 2035.

Trong nội bộ EU, cuộc chiến ở Ukraine đã khiến các quan chức ủng hộ việc triển khai nhanh hơn các nguồn năng lượng tái tạo.

"Cách duy nhất để chúng tôi không bị áp lực khi trở thành khách hàng của Putin là không còn là khách hàng của ông ấy nữa đối với các nguồn năng lượng thiết yếu của chúng tôi. Cách duy nhất để đạt được điều đó là đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo", Frans Timmermans, Phó chủ tịch điều hành thuộc Ủy ban châu Âu về Thỏa thuận xanh châu Âu, cho biết hôm thứ Hai.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết, Ủy ban châu Âu đang công bố các đề xuất "nhanh chóng thoát khỏi sự phụ thuộc của chúng ta vào nhiên liệu hóa thạch của Nga", đồng thời lưu ý rằng điều này sẽ đòi hỏi phải đa dạng hóa các nhà cung cấp, nhập nhiều LNG hơn, đầu tư vào năng lượng tái tạo và nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng.

Cơ quan Năng lượng Quốc tế cũng tiết lộ một kế hoạch, theo IEA, có thể giúp EU giảm hơn một phần ba sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga trong vòng một năm bằng cách chuyển sang các nhà cung cấp khác và sử dụng các nguồn năng lượng khác.

Chiến lược riêng của EU dự kiến bao gồm việc cắt giảm 80% sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga trong năm nay, Bloomberg đưa tin hôm thứ Hai, dẫn lời các quan chức nắm rõ kế hoạch này.

Theo các nhà phân tích tại Bloomberg Economics, nếu nguồn cung khí đốt từ Nga bị gián đoạn, các ngành công nghiệp và hộ gia đình ở châu Âu sẽ bị ảnh hưởng, và các nền kinh tế sẽ rơi vào suy thoái.

Châu Âu đã nhận ra rằng họ không thể phụ thuộc vào một nhà cung cấp năng lượng, nhưng sẽ cần rất nhiều nỗ lực và tiền bạc để cắt đứt với Nga.

Nguồn tin: xangdau.net