DÆ°á»›c áp lá»±c Ä‘ang ngày càng tăng từ Mỹ, các nền kinh tế lá»›n nhất châu Á Ä‘ang tìm kiếm các phÆ°Æ¡ng án nhằm giảm lượng dầu mỏ nhập khẩu từ Iran.

Động thái này chắc chắn sẽ làm tăng thêm áp lá»±c kinh tế lên Iran.

Bên cạnh Hàn Quốc và Nhật Bản quyết định sẽ chiều lòng Washington, Trung Quốc cÅ©ng Ä‘ã giảm mua dầu mỏ từ Iran do bất đồng về giá mua vá»›i Tehran. NhÆ°ng dù lí do gì Ä‘i nữa thì Ä‘iều này cÅ©ng sẽ Ä‘e dọa nghiêm trọng nền kinh tế vốn Ä‘ang suy yếu của Iran vá»›i hàng loạt vấn đề nhÆ° đồng bản tệ mất giá, lam phát leo thang, và dÆ° luận trong nÆ°á»›c lo lắng trÆ°á»›c nguy cÆ¡ chiến tranh.

Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Hàn Quốc chiếm tá»›i 60% lượng dầu mỏ xuất khẩu của Iran. Tất cả các nÆ°á»›c trên đều phụ thuá»™c vào dầu mỏ và khí đốt của Iran và các nÆ°á»›c vùng Vịnh khác. Căng thẳng ở vùng Vịnh leo thang Ä‘ã khiến các chính phủ, doanh nghiệp ở châu Á chuyển hÆ°á»›ng sang dầu mỏ từ các nÆ°á»›c khác nhÆ° Nga, Việt Nam, Tây Phi, Iraq và đặc biệt là Saudi Arabia.

Bên cạnh các lệnh trừng phạt đến từ Mỹ, châu Âu cÅ©ng Ä‘ang tiến tá»›i má»™t Ä‘iều luật cấm nhập khẩu dầu mỏ từ Iran. Đây có thể được coi là áp lá»±c kinh tế lá»›n nhất của phÆ°Æ¡ng Tây lên Iran sau nhiều năm tranh cãi về chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân của Iran, bị phÆ°Æ¡ng Tây cáo buá»™c là nhằm mục Ä‘ích sản xuất vÅ© khí hủy diệt.

Đứng trÆ°á»›c các biện pháp trừng phạt của Mỹ và châu Âu, Iran Ä‘ã có các biện pháp Ä‘áp trả vá»›i Ä‘e dọa Ä‘óng của eo biển Hormuz, dấy lên nguy cÆ¡ gây Ä‘ình trệ việc vận chuyển 1/5 lượng dầu mỏ giao dịch toàn cầu. Bên cạnh Ä‘ó, Iran còn tiến hành tập trận 10 ngày ở gần eo Hormuz.
Sức ép từ Mỹ

Chuyến thăm của Bá»™ trưởng Tài chính Mỹ Timothy Geithner tá»›i Bắc Kinh và Tokyo tuần này được coi là ná»— lá»±c ngoại giao của phÆ°Æ¡ng Tây nhằm thuyết phục các nÆ°á»›c châu Á, củng cố các biện pháp trừng phạt lên Iran. Ngày thứ 5 (12/1), ông Geithner Ä‘ã nhận được sá»± ủng há»™ từ phía Nhật Bản về việc giảm nhập dầu Iran, trong khi Trung Quốc vẫn không đồng tình.

Ná»— lá»±c của các nÆ°á»›c châu Á nhằm làm giảm lệ thuá»™c vào dầu thô của Iran chính là Ä‘á»™ng thái Ä‘áp lại Ä‘iều luật má»›i được Quốc há»™i Mỹ thông qua hồi đầu năm nhằm từng bÆ°á»›c tiến hành trừng phạt Iran vào cuối tháng 6/2012, theo Ä‘ó Ä‘iều luật này sẽ gây khó khăn cho các nÆ°á»›c châu Á khi nhập khẩu dầu mỏ từ Iran và phong tỏa các giao dịch của ngân hàng trung Æ°Æ¡ng Iran. Lệnh trừng phạt sẽ không bao gồm thá»±c phẩm, y tế, và các hàng hóa nhân đạo khác.

Và quan trọng hÆ¡n, Ä‘iều luật sẽ không trừng phạt các nÆ°á»›c Ä‘ã “cắt giảm Ä‘áng kể” lượng dầu nhập từ Iran. Tuy nhiên luật này lại chÆ°a định nghÄ©a thế nào là “cắt giảm Ä‘áng kể”, tùy thuá»™c vào chính quyền Mỹ quyết định.

Phản ứng của châu Á

TrÆ°á»›c áp lá»±c từ Mỹ, các nÆ°á»›c châu Á Ä‘ã dần cắt giảm lượng dầu thô nhập từ Iran. Tuy nhiên Nhật Bản và Hàn Quốc Ä‘ã thể hiện quan ngại việc cắt giảm này có thể gây phÆ°Æ¡ng hại nền nền kinh tế của mình.

Nhật Bản, là nÆ°á»›c nhập khẩu dầu Iran lá»›n thứ hai, nhập 4/5 lượng dầu của mình từ các nÆ°á»›c vùng Vịnh mà lượng dầu này phải trá»±c tiếp được vận chuyển qua eo Hormuz. Chánh văn phòng chính phủ Nhật Bản, Osamu Fujimura, Ä‘ã bày tỏ quan ngại về nguy cÆ¡ kinh tế nếu Nhật ngừng nhập dầu từ Iran.

Công ty lọc dầu lá»›n nhất của Nhật Bản, JX Nippon Oil and Energy, tuyên bố Ä‘ã tiến hành Ä‘àm phán về việc mua dầu mỏ từ Saudi Arabia và các quốc gia khác. Ngoài ra, chính phủ Hàn Quốc cÅ©ng tuyên bố sẽ hạn chế nhập khẩu dầu mỏ và các sản phẩm có liên quan từ Iran.

Trung Quốc từ chá»— nhập khẩu 11% dầu mỏ của minh từ Iran, nay cÅ©ng Ä‘ã cắt giảm lượng dầu mua hàng ngày từ Iran, Æ°á»›c tính từ 15.000 thùng má»™t ngày, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng giảm 3% lượng nhập hàng ngày lên con số lá»›n hÆ¡n nhiều. Tuy nhiên chÆ°a rõ Trung Quốc cắt giảm nhập khẩu vì mục Ä‘ích chính trị hay chỉ Ä‘Æ¡n giản là ép Iran phải bán dầu cho mình vá»›i mức giá và các Ä‘iều khoản có lợi hÆ¡n.

Giá»›i phân tích cho rằng, rất có khả năng Trung Quốc cắt giảm lượng dầu mua dài hạn do cho rằng có thể mua được dầu vá»›i giá rẻ hÆ¡n trên thị trường trong ngắn hạn nếu Iran bị cấm xuất dầu sang châu Âu. Mặt khác, Trung Quốc tỏ ra tÆ°Æ¡ng đối thận trọng trong vấn để Iran, tuyên bố nÆ°á»›c này phản đối mọi biện pháp trừng phạt của Liên Hiệp Quốc đối vá»›i Iran và hi vọng sẽ không xảy ra các hành Ä‘á»™ng quân sá»±.

Ngoài ra, Ả Rập Xê ut cÅ©ng Ä‘ã tuyên bố sẽ tăng sản lượng để bù đắp lượng dầu thiếu hụt từ Iran, OPEC chắc chắn sẽ đủ khả năng Ä‘áp ứng đủ nhu cầu của thị trường dù không có Iran. Thị trường dầu mỏ chÆ°a rÆ¡i vào khủng hoảng, mà bằng chứng là phí bảo hiểm cho các tàu chở dầu vẫn chÆ°a tăng do lệnh trừng phạt của châu Âu phải 1 tháng nữa má»›i có hiệu lá»±c và xác suất thá»±c sá»± Ä‘óng cá»­a eo Hormuz là không cao.

Tuy nhiên giá»›i phân tích vẫn cảnh báo thị trường dầu mỏ toàn cầu vẫn sẽ căng thẳng, ngay cả khi Lybia sản xuất trở lại. Bất kỳ bất ổn, gián Ä‘oạn nào tại Trung Đông cÅ©ng có thể khiến giá dầu leo thang, Ä‘e dọa khả năng phục hồi của kinh tế thế giá»›i.

Nguồn tin: CNBC