Ngày 6/6 vừa qua, lá»±c lượng Cảnh sát kinh tế Công an Hà Ná»™i phối hợp Quản lý thị trường (QLTT) Ä‘ã kiểm tra, thu giữ 21 cá»™t bÆ¡m xăng mini tại cÆ¡ sở Trọng DÅ©ng (An Thượng, Hoài Đức, Hà Ná»™i).  Đây là "lò" chuyên sản xuất "cây xăng di Ä‘á»™ng" bán trên thị trường Hà Ná»™i. ChÆ°a biết chất lượng xăng của những cá»™t bÆ¡m xăng mini này có liên quan đến những vụ cháy xe Ä‘ang gia tăng trong thời gian gần Ä‘ây hay không, song hiểm họa về an toàn PCCC và sá»± gian lận về định lượng của những cá»™t bÆ¡m xăng tá»± chế này thì Ä‘ã được cảnh báo…

Tự chia vạch định lượng

Xuất hiện trên thị trường Hà Ná»™i từ đầu năm 2008, cá»™t bÆ¡m xăng mini xem ra là má»™t hình thức bán xăng lẻ khá cÆ¡ Ä‘á»™ng, đặc biệt giúp ích cho nhiều người và phÆ°Æ¡ng tiện gặp sá»± cố hết nhiên liệu dọc đường, nhất là ở các khu vá»±c hiếm cây xăng nhÆ° vùng ngoại thành, vùng sâu vùng xa. Nhiều người bán xăng còn nghÄ© ra cách tiếp thị linh hoạt nhÆ° chỉ cần gọi Ä‘iện thoại, họ sẽ kéo cá»™t bÆ¡m xăng mini đến tận nÆ¡i phục vụ.

Cấu tạo của cá»™t bÆ¡m xăng mini (cây xăng mini) gồm 3 phần: bình chứa có dung tích khoảng 35 lít, pít tông bÆ¡m xăng và bình thủy tinh có vạch chia định lượng trên cùng chứa xăng bÆ¡m từ bình lên để khách hàng nhìn thấy kiểm tra trÆ°á»›c khi chuyển sang bình chứa nhiên liệu của phÆ°Æ¡ng tiện. Những cá»™t bÆ¡m xăng mini này phần lá»›n mang tên cÆ¡ sở sản xuất Trọng DÅ©ng ở An Thượng, Hoài Đức, Hà Ná»™i.

TrÆ°á»›c khi cÆ¡ quan chức năng tiến hành kiểm tra cÆ¡ sở Trọng DÅ©ng, chúng tôi Ä‘ã cùng các trinh sát Cảnh sát kinh tế "làm phép thá»­" kiểm tra định lượng xăng của những cá»™t bÆ¡m mini này. Tại má»™t Ä‘iểm bán xăng tại huyện Từ Liêm, sau khi nghe chúng tôi chê lượng xăng mua có vẻ thiếu, cậu thanh niên bán hàng vui vẻ: Để cháu khuyến mại cho cô thêm "2 giật" nữa. Cậu ta Ä‘Æ°a tay giật pít tông bÆ¡m xăng 2 lần nữa rồi chuyển phần xăng "khuyến mại" Ä‘ó vào bình nhiên liệu. Quả thật, chúng tôi chÆ°a bao giờ  gặp sá»± hào phóng bất ngờ của má»™t người bán xăng nào nhÆ° vậy. Từ cây xăng đến hình thức mua xăng lẻ ở chai, can nhá»±a dọc đường, Ä‘ã bao giờ có khuyến mại?

Mua má»™t cá»™t bÆ¡m xăng mini bán trên thị trường, phối hợp cùng cá»­a hàng số 1 Công ty Xăng dầu khu vá»±c I kiểm định thì 1 lít xăng theo vạch chia trên bình thủy tinh của cá»™t bÆ¡m mini, khi Ä‘Æ°a vào thiết bị bình Ä‘o chuẩn, tá»· lệ "ăn gian" khá kinh hoàng: má»—i lít xăng bị bá»›t xén từ 20-30%. Chẳng thế mà có thời gian, cây xăng gian lận ở Mai Dịch, Cầu Giấy, Hà Ná»™i bị khách hàng kêu trời bởi thi thoảng, cây xăng này chÆ¡i trò treo biển nghỉ bán hàng tại các cá»™t bÆ¡m xăng, nhÆ°ng lại cho nhân viên kéo các cá»™t bÆ¡m xăng mini ra bán cho khách. Trên vỏ bình chứa của những cá»™t bÆ¡m xăng mini này được sÆ¡n màu xanh đặc trÆ°ng và dán logo của Công ty Xăng dầu Petrolimex nên dẫu sao, về mặt tâm lý, khách hàng cÅ©ng cảm thấy yên tâm.

"Tác giả" của sản phẩm cá»™t bÆ¡m xăng mini trên, là ông DÆ°Æ¡ng Công DÅ©ng, chủ CÆ¡ sở sản xuất Trọng DÅ©ng. Theo ông này trình bày vá»›i CÆ¡ quan Công an thì từ đầu năm 2008, sau má»™t chuyến Ä‘i chÆ¡i miền Nam thấy trong Ä‘ó có bày bán nhiều loại cá»™t bÆ¡m xăng mini này, ông thấy ở miền Bắc chÆ°a có nên quyết định mua mẫu về nghiên cứu sản xuất, có cải tiến mẫu mã cho đẹp. Ông DÅ©ng đặt hàng má»—i nÆ¡i sản xuất má»™t bá»™ phận, rồi mang về cÆ¡ sở của mình lắp ráp thành phẩm. Ông DÅ©ng tá»± sÆ¡n bình chứa màu xanh và dán logo Petrolimex lên các cá»™t bÆ¡m xăng mini này mà không được phép của chủ sở hữu thÆ°Æ¡ng hiệu. Không những vậy, các chỉ số của bình chứa xăng chỉ được sản xuất theo cảm quan. Bình chứa được gò bằng tôn từ 1,6 - 2 ly.

Ông DÅ©ng trình bày rằng tá»± ông cảm thấy nhÆ° thế là đủ tiêu chuẩn về an toàn PCCC. Còn vạch định lượng trên bình thủy tinh, tùy theo yêu cầu "ăn gian" của khách hàng mà ông DÅ©ng chia vạch. Thường thì khách hàng khi mua cá»™t bÆ¡m xăng mini này về kinh doanh đặt ông DÅ©ng chia vạch bá»›t xén 10-20%/1 lít xăng. "Thá»±c tế những người bán hàng còn tá»± chia lại vạch định lượng nữa hay không thì cÆ¡ sở không thể biết được. Bởi việc chia vạch này khá Ä‘Æ¡n giản, chỉ cần dán đề can chia vạch lên bình thủy tinh" - ông DÅ©ng cho biết. Lời khai của ông DÅ©ng đồng nghÄ©a vá»›i việc đối vá»›i cá»™t bÆ¡m xăng mini này, người bán hàng muốn ăn gian bao nhiêu cÅ©ng được.

Cột bơm xăng mini.

CÆ¡ quan quản lý buông xuôi

Ngày 6/6, cÆ¡ quan chức năng qua kiểm tra Ä‘ã thu giữ 21 cá»™t bÆ¡m xăng mini tá»± chế tại cÆ¡ sở Trọng DÅ©ng vá»›i lý do cÆ¡ sở này không xuất trình được giấy phép kiểm định. Theo trình bày của ông DÆ°Æ¡ng Công DÅ©ng,  khi tiến hành sản xuất cÅ©ng muốn tuân thủ pháp luật, xin đăng ký kinh doanh và sau Ä‘ó xin kiểm định. NhÆ°ng khi tìm hiểu thủ tục kiểm định, ông được giải thích là  sẽ "phiền phức, lằng nhằng lắm", bởi  thiết bị cá»™t bÆ¡m xăng mini này không nằm trong danh mục kiểm định. Vậy là không cần đến giấy phép kiểm định này, cÆ¡ sở Trọng DÅ©ng Ä‘ã tiến hành sản xuất hàng loạt cá»™t bÆ¡m xăng mini tung ra thị trường để phục vụ nhu cầu của người dân.

CÅ©ng theo lời khai của ông DÅ©ng thì từ khi sản xuất năm 2008 đến nay, đều đặn má»—i năm má»™t lần Đội QLTT Hoài Đức có đến kiểm tra cÆ¡ sở. Má»—i lần kiểm tra, QLTT Hoài Đức lập biên bản phạt hành chính 1,5 triệu đồng vá»›i lý do cÆ¡ sở không có giấy phép kiểm định. Vá»›i hình thức phạt mà không có hÆ°á»›ng dẫn cụ thể cho cÆ¡ sở nhÆ° vậy nên ông DÅ©ng ngầm hiểu là "phạt cho tồn tại". Thế là việc phạt thì cứ phạt, còn cÆ¡ sở vẫn tiếp tục sản xuất bán ra thị trường.

Vậy ở Ä‘ây đặt ra vấn đề về pháp luật: Nếu không nằm trong danh mục kiểm định thì cây xăng mini được phép sản xuất  hay không có trong danh mục kiểm định là nghiêm cấm không được sản xuất?

Tìm hiểu tại  Pháp lệnh Đo lường (có hiệu lá»±c đến 30/6/2012) và Luật Đo lường (Quốc há»™i ban hành năm 2011 có hiệu lá»±c từ 1/7/2012) quy định về tiêu chuẩn Ä‘o lường và các ná»™i dung khác liên quan, trong Ä‘ó quy định rõ các phÆ°Æ¡ng tiện Ä‘o lường (đặc biệt Ä‘o lường trong lÆ°u thông bán lẻ là phải kiểm định).

Trong khi Ä‘ó, thá»±c tế việc kiểm tra kiểm soát đối vá»›i cá»™t bÆ¡m xăng mini trên thị trường hiện nay vẫn là má»™t vòng luẩn quẩn: Vì trong  danh mục phÆ°Æ¡ng tiện Ä‘o lường trong mọi lÄ©nh vá»±c phải kiểm định và các văn bản dÆ°á»›i luật khác trong lÄ©nh vá»±c Ä‘o lường, chất lượng xăng dầu không có tên thiết bị cá»™t bÆ¡m xăng mini nên các cÆ¡ quan chức năng về Ä‘o lường Ä‘ã từ chối kiểm định.

Ngay cả khi CÆ¡ quan Công an mua thiết bị cá»™t bÆ¡m xăng mini về để kiểm định về định lượng, thì cÆ¡ quan Ä‘o lường Hà Ná»™i cÅ©ng từ chối kiểm định vá»›i lý do không nằm trong danh mục bắt buá»™c phải kiểm định nên buá»™c CÆ¡ quan Công an phải tá»± phối hợp vá»›i cÆ¡ quan kinh doanh xăng dầu để kiểm định về định lượng, từ Ä‘ó Ä‘ánh giá khách quan sá»± việc. CÆ¡ quan cấp phép kinh doanh thì buá»™c phải cấp phép cho người xin phép việc sản xuất cây xăng mini (do yêu cầu thá»±c tiá»…n cuá»™c sống) nhÆ°ng vẫn phải ghi là chỉ được lÆ°u hành và chấp hành Ä‘úng quy định của pháp luật. CÆ¡ quan QLTT căn cứ vào các quy định chỉ dám phạt cÆ¡ sở sản xuất, nhÆ°ng không đủ thẩm quyền để cấm sản xuất.

Đồng chí Nguyá»…n Xuân HÆ°ng, cán bá»™ Đội Kinh tế thÆ°Æ¡ng mại, PC46 Công an Hà Ná»™i phân tích, đối vá»›i việc lÆ°u thông cây xăng mini, bán lẻ xăng trên thị trường có vi phạm định lượng, chất lượng, các cÆ¡ quan chức năng cÅ©ng né tránh kiểm tra vì việc xá»­ phạt theo Nghị định xăng dầu, mức phạt hành chính rất cao, lên đến hàng chục triệu. Những người bán lẻ xăng dầu dÆ°á»›i hình thức cây xăng mini chủ yếu là những người dân vì mÆ°u sinh mà bán thì không có tiền để chấp hành hình phạt hành chính nên thường "bỏ của chạy lấy người", gây lúng túng trong xá»­ lý cho cÆ¡ quan QLTT.

Chính vì thá»±c tế này mà từ khi cây xăng mini ra đời Ä‘ã dẫn đến nhiều hệ lụy, không cÆ¡ quan nào nhận trách nhiệm quản lý. Mặc dù dÆ° luận báo chí và người dân kêu nhiều từ năm 2008 đến nay nhÆ°ng không có cÆ¡ quan nào Ä‘Æ°a ra được các biện pháp xá»­ lý  mà chỉ  né tránh, vòng vo... và nghiá»…m nhiên coi việc sản xuất cây xăng mini để lÆ°u thông trên thị trường khi không có giấy phép là Ä‘iều… được phép! Do Ä‘ó dẫn đến tình trạng người mua về và sá»­ dụng cây xăng mini để kinh doanh bán lẻ xăng dầu tá»± tung tá»± tác tá»± chia Ä‘á»™. ChÆ°a nói đến việc người kinh doanh vì lợi nhuận có thể tá»± pha chế thêm các chất khác vào xăng, hay bán xăng kém chất lượng cÅ©ng không ai hay. Liệu Ä‘ây có phải má»™t nguyên nhân dẫn tá»›i hiện tượng xe tá»± dÆ°ng bốc cháy hàng loạt, cÅ©ng chÆ°a cÆ¡ quan nào nhắc tá»›i?

Nói chung thiệt hại chỉ đổ lên đầu người tiêu dùng,  không may lỡ Ä‘á»™ đường phải mua xăng lẻ dọc đường thì chỉ còn cách trông chờ vào lÆ°Æ¡ng tâm của người bán xăng lẻ từ cây xăng mini.

Thế nhÆ°ng, xét cho cùng, việc có hay không cho cây xăng mini tồn tại thì vá»›i trách nhiệm tham mÆ°u cho Bá»™ Khoa học - Công nghệ nhÆ° Tổng cục Đo lường chất lượng, Chi cục Đo lường chất lượng của TP Hà Ná»™i, Sở Khoa học - Công nghệ Hà Ná»™i, UBND TP Hà Ná»™i  cÅ©ng nhÆ° các tỉnh, thành cần  phải lên tiếng chính thức. Cần thiết phải có quy chế quản lý về Ä‘o lường và quản lý (hoặc nghiêm cấm) đối vá»›i cây xăng mini, vì sá»± an toàn và quyền lợi của người dân.

Nguồn tin: Cand