Kể từ đầu năm 2011 đến nay giá bán lẻ xăng Ron 92 tăng 2 lần, gần Ä‘ây nhất là từ mức 16.400 đồng/lít ngày 24.2 lên 21.300 đồng ngày 29.3 (tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 28,4%).

Hàng loạt chi phí giảm mạnh, nhÆ°ng các DN kinh doanh xăng dầu vẫn chÆ°a chịu giảm giá - Ảnh: Ngọc Thắng

Chi phí đầu vào giảm rất mạnh

Kể từ giữa tháng 1.2011, để há»— trợ doanh nghiệp (DN) kinh doanh xăng dầu tránh bị thua lá»—, nhà nÆ°á»›c phải chấp nhận giảm thu ngân sách, Ä‘Æ°a thuế nhập khẩu xăng và diesel xuống 0%. Từ 24.2 cÅ©ng giảm thuế nhập khẩu 0% đối vá»›i dầu mazut và dầu hỏa. Bá»™ Tài chính cho biết, ngân sách nhà nÆ°á»›c Ä‘ã thất thu 10.000 tỉ đồng, còn người tiêu dùng cÅ©ng phải chia sẻ khi giá xăng tăng 2 lần thêm 28,4%.

Thế nhÆ°ng, kể từ tháng 4 đến hết tháng 6, theo số liệu của Petrolimex, bình quân 2 tháng qua giá xăng RON 92 nhập khẩu của công ty này Ä‘ã giảm gần 8% (tháng 5 giảm 1,27%, tháng 6 giảm 6,63%), hàng loạt những chi phí đầu vào của DN giảm rất mạnh nhÆ° thuế nhập khẩu xăng vẫn được duy trì ở mức 0%, tá»· giá theo Tổng cục Thống kê từ tháng 4 đến tháng 6 giảm hÆ¡n gần 2%, lợi nhuận định mức 300 đồng/lít được Bá»™ Tài chính loại khỏi chi phí đầu vào... và chỉ có duy nhất má»™t yếu tố kéo chi phí tăng là DN phải trích quỹ 100 đồng/lít xăng. Dù vậy giá xăng bán lẻ vẫn đứng ở mức 21.300 đồng/lít.

Đặc biệt, tại má»™t cuá»™c họp vào đầu tháng 6.2011, khi giá nhập khẩu dầu tháng 5 bắt đầu giảm 7,78% so vá»›i tháng 4, lãnh đạo của Petrolimex cho biết Petrolimex và má»™t số DN khác bắt đầu có lãi, nhất là mặt hàng dầu lãi khá lá»›n. Trong tháng này, việc chÆ°a giảm giá dầu do Bá»™ Tài chính Ä‘ã Æ°u tiên việc tăng thuế nhập dầu từ 0% lên mức 5%. Trong tháng 6 này, khi giá xăng nhập khẩu Ä‘ã giảm tá»›i gần 8%, vẫn chÆ°a thấy DN nào lên tiếng, và kể cả liên Bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng.

Ngày càng thiếu minh bạch

Trao đổi vá»›i Thanh Niên, bà Đàm Thị Huyền - Phó TGĐ Petrolimex cho rằng, đến ngày 6.7, toàn bá»™ 42 công ty trong hệ thống vẫn còn Ä‘ang tổng hợp số liệu, đến 31.7 má»›i biết lá»— hay lãi. Việc tăng hay giảm giá xăng, theo bà Huyền không thuá»™c quyền của DN kể từ tháng 8.2010 đến nay, vì hoàn toàn do nhà nÆ°á»›c Ä‘iều hành.

Còn khi được hỏi, má»™t lãnh đạo của SaigonPetro úp mở: “Giá xăng dầu thế giá»›i có giảm thật, nhÆ°ng chúng tôi vẫn chÆ°a có lãi vì phải trích quỹ 100 đồng/lít. Phải trả hoa hồng đại lý lên tá»›i 800 đồng/lít xăng, 900 đồng/lít dầu, rồi hàng loạt các chi phí khác”. Theo lãnh đạo này, nếu không phải chạy Ä‘ua hoa hồng quá cao theo các DN khác, thì SaigonPetro cÅ©ng có lãi vài trăm đồng/lít xăng.

Má»™t chuyên gia phân tích, khi giá xăng nhập khẩu RON 92 từ Singapore tăng 15,72% thì giá xăng trong nÆ°á»›c tăng tá»›i 28,4%. NhÆ°ng khi giá xăng giảm gần 8% thì không thấy DN nào có ý kiến gì dù không bị Ä‘ánh thuế nhập khẩu, trong khi các nÆ°á»›c khác mức thuế này phải lên tá»›i hÆ¡n 20-30%. “Đây là cách hành xá»­ rất ích ká»· của DN khi mà nhà nÆ°á»›c Ä‘ã không Ä‘ánh thuế nhập khẩu xăng, còn người dân Ä‘ã phải gánh chịu 2 lần tăng giá rất mạnh” - chuyên gia này phê phán.

Thá»±c tế Ä‘áng buồn là giá xăng càng ngày càng trở nên thiếu minh bạch hÆ¡n trÆ°á»›c. Theo anh Hoàng Tuấn Anh (Cầu Giấy, Hà Ná»™i), hiện không có bất kỳ DN nào công bố giá cÆ¡ sở để người dân được so sánh vá»›i mức giá bán lẻ. “TrÆ°á»›c kia, Petrolimex có công bố giá cÆ¡ sở nhÆ°ng kể từ 29.3 tá»›i nay tôi không thấy bất cứ má»™t bản so sánh nào nhÆ° thế nữa” - anh nói.

Trả lời câu hỏi trên, bà Đàm Thị Huyền cho rằng Petrolimex không có gì mờ ám để không thể công bố giá cÆ¡ sở. Lý do Petrolimex dừng công bố từ 29.3 do hệ thống website Ä‘ang được thiết kế lại phù hợp vá»›i lá»™ trình thay đổi nhận diện thÆ°Æ¡ng hiệu. Ngoài ra, theo bà Huyền, từ tháng 8.2010 đến nay, giá xăng dầu hoàn toàn do nhà nÆ°á»›c Ä‘iều hành chứ không phải DN, nên việc công bố giá cÆ¡ sở theo bà Huyền là không cần thiết.

Tuy nhiên, theo má»™t chuyên gia về tài chính, nếu DN buá»™c phải liệt kê chi phí trong mức giá cÆ¡ sở: tá»· giá, lợi nhuận định mức, thuế, giá CIF... chẳng khác gì vạch áo cho người xem lÆ°ng. Vì căn cứ vào Ä‘ó, người tiêu dùng có thể biết DN Ä‘ang lá»— hay lãi bao nhiêu, hiệu quả kinh doanh nhÆ° thế nào. NhÆ°ng hiện tại vì không DN nào công bố nên rất khó để biết được mức giá bán lẻ hiện tại có hợp lý hay không. Chuyên gia này đề xuất, chừng nào DN chÆ°a cổ phần hóa để bắt buá»™c phải công bố thông tin trên theo Luật DN, nhà nÆ°á»›c nên có cÆ¡ chế buá»™c DN phải công bố vì giá xăng là mặt hàng thiết yếu, có tác Ä‘á»™ng lan tỏa rá»™ng trong xã há»™i, ảnh hưởng tá»›i quyền lợi của tất cả người dân.