Yếu tố nào khiến giá dầu “rÆ¡i tá»± do” được nháºn định là không phải xuất phát từ quan hệ cung – cầu hay yếu tố kinh doanh. Äầu tÆ° vào dầu má» ngày càng trở nên mong manh, “dá»… vỡ”.
.jpg)
Ảnh minh há»a
Trong 6 tháng qua, giá dầu thô trên thế giá»›i Ä‘ã giảm mạnh, nhÆ° trên thị trÆ°á»ng NYMEX tại New York, từ hÆ¡n 115 USD/thùng nay xuống dÆ°á»›i 60 USD, tức là Ä‘ã giảm gần 50%. Theo tính toán, nhu cầu tiêu thụ dầu thô của thế giá»›i hiện nay vào khoảng 90 triệu thùng/ngày và do giá Ä‘ã giảm 55 USD/thùng, ngÆ°á»i tiêu dùng Ä‘ã “tiết kiệm” được 5 tá»· USD má»—i ngày.
Theo Æ°á»›c tính của ngân hàng Goldman Sachs, giá dầu giảm 10% thì lượng dầu tiêu thụ toàn cầu sẽ tăng thêm 0,15%, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng lượng cầu tăng thêm 500.000 thùng/ngày. Còn theo ngân hàng Citigroup, giá dầu rẻ Ä‘i 20% so vá»›i mức giá trung bình của 3 năm qua tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i má»™t gói kích thích trị giá 1,1 nghìn tá»· USD đối vá»›i ná»n kinh tế toàn cầu.
Tính đến cuối năm 2014, thế giá»›i có năm 5 khu vá»±c sản xuất lá»›n nhất. Theo tổ hợp BP, năm 5 khu vá»±c Ä‘ó là:
| STT | Khu vực | Sản lượng |
| 1 | Trung Äông gồm Saudi, Kuwait, Iran, Iraq... | 18 triệu thùng |
| 2 | Từ Bắc Âu qua LB Nga đến Trung Á | hÆ¡n 17 triệu thùng |
| 3 | Bắc Mỹ gồm Canada, Mỹ và Mexico | gần 17 triệu thùng |
| 4 | Châu Phi | gần 9 triệu thùng |
| 5 | Châu Á- Thái Bình DÆ°Æ¡ng, từ Trung Quốc, Australia tá»›i các nÆ°á»›c Äông Nam Á kể cả Việt Nam | hÆ¡n 8 triệu thùng |
Ba đại gia lá»›n nhất trong lÄ©nh vá»±c này là Saudi Arabia (11,5triệu thùng), LB Nga (10,8 triệu thùng) và Mỹ (10 triệu thùng).
Vá» chất lượng, dầu thô của Saudi Arabia có đặc tính hóa chất là “ngá»t” và “nhẹ” hÆ¡n dầu thô của Nga nên giá thành khai thác chÆ°a bằng hai phần ba phí tổn của Nga. Quỹ Tiá»n tệ Quốc tế (IMF) Æ°á»›c tính, Saudi Arabia cần giá dầu hàng năm trung bình ở mức ít nhất 83,6 USD/thùng để cân bằng ngân sách quốc gia, còn vá»›i Nga là trên 100 USD/thùng. Bi thảm nhất là Venezuela hay Libya vá»›i “tá» Ä‘iểm” là 140 USD.
Cả Saudi Arabia và Nga Ä‘á»u có nguồn thu Ä‘áng kể cho ngân sách. Xuất khẩu dầu thô chiếm khoảng 85% nguồn thu của Chính phủ Saudi Arabia, vá»›i Nga là xấp xỉ 50%. Cả hai xứ này có dá»± trữ ngoại tệ cao, của Saudi là 740 tá»· USD, của Nga là 445 tá»·.
Tuy nhiên, vì dầu thô là sản phẩm có tính chất chiến lược - thiếu là không được - từng được sá» dụng nhÆ° má»™t vÅ© khí vào các năm 1972, 1979, 2008 - sá»± tính toán ấy cÅ©ng trở thành chiến lược: nó bao hàm các yếu tố kinh tế (cung cầu), kinh doanh (lá»i lá»—) và chính trị (được thua trong quan hệ quốc tế).
Trong bối cảnh của năm 2014, ná»n kinh tế toàn cầu vẫn trong xu hÆ°á»›ng tăng trưởng, tuy nhiêu không cao nhÆ° kỳ vá»ng, nhÆ°ng vẫn xấp xỉ mức của các năm trÆ°á»›c. Do Ä‘ó quan hệ cung – cầu vá» dầu má» không biến Ä‘á»™ng nhiá»u. Có thể loại trừ yá»u tố kinh tế trong sá»± tụt giảm của giá dầu. Vá» yếu tố kinh doanh, rõ ràng giá dầu xuống dÆ°á»›i 60 USD/thùng là xuống dÆ°á»›i mức giá thành. Äiá»u này là khó chấp nháºn được đối vá»›i các nhà đầu tÆ° nếu há» không có được má»™t đảm bảo khác từ phía các chính trị gia. Do váºy, việc giá dầu “rÆ¡i tá»± do” trong mấy tháng qua, chủ yếu xuất phát từ yếu tố chính trị.
Má»™t nhà ngoại giao nÆ°á»›c ngoài làm việc ở Riyadh, thủ Ä‘ô của Saudi Arabia, nháºn định, nÆ°á»›c này hài lòng nhất vá»›i giá dầu ở mức 100 USD/thùng. Tuy váºy, mức giá hiện nay không há» khiến Saudi Arabia quan ngại bởi há» có sức mạnh tài chính. Theo nhà ngoại giao này, má»™t lý do khiến Saudi Arabia đẩy giá dầu giảm là há» nháºn thức được rằng, tăng trưởng kinh tế toàn cầu Ä‘ang mong manh và giá dầu rẻ có thể sẽ giúp ná»n kinh tế các nÆ°á»›c khách hàng phục hồi nhanh hÆ¡n.
Má»›i Ä‘ây, Bá»™ trưởng Tài chính Ibrahim Alassaf nói nÆ°á»›c ông Ä‘ã sẵn sàng cho những thách thức kinh tế toàn cầu trong năm 2015. Nhà kinh tế Abdelwahab Abu-Dahesh của Saudi Arabia cÅ©ng nhÆ° nhiá»u nhà phân tích khác cho rằng Saudi Arabia tá»± tin vào tiá»m lá»±c kinh tế của mình để có thể chịu Ä‘á»±ng tình trạng giảm giá dầu “trong hai đến ba năm”.
Vá»›i Mỹ, chỉ cần hút thêm dầu và nháºp cảng ít hÆ¡n, kinh tế Mỹ cÅ©ng mặc nhiên nâng số cung trên thế giá»›i và ảnh hưởng đến giá cả. Lâu nay, má»—i khi dầu thô lên giá trên thế giá»›i thì nÆ°á»›c Mỹ lại tăng khai thác các nguồn dá»± trữ của mình để xả sức ép vá» giá cả. NhÆ°ng khi giá dầu giảm, bằng cách bÆ¡m thêm dầu ở những nÆ¡i tạm bị bít lá»— vì chÆ°a có lá»i. Theo The Economist, tại Mỹ, kể từ năm 2010, khoảng 20.000 giếng má»›i Ä‘ã được hoàn thành - con số cao gấp 10 lần so vá»›i của Saudi Arabia. Sản lượng dầu của Mỹ theo Ä‘ó Ä‘ã tăng thêm 1/3. Má»™t câu há»i được đặt ra lúc này là liệu tình trạng giá dầu giảm kéo dài có ảnh hưởng xấu nhÆ° thế nào tá»›i cuá»™c khai thác dầu Ä‘á phiến (shale oil) Ä‘ang bùng nổ ở Mỹ. Theo số liệu của CÆ¡ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), để lấy dầu ra khá»i những lá»›p Ä‘á phiến ở Ä‘á»™ sâu hàng dặm bằng công nghệ thủy phân (hydraulic fracturing) và khoan ngang (sideways drilling), chi phí mà Mỹ phải bá» ra là 70-80 USD/thùng.
Vá»›i Nga, nhiá»u năm nay có nhiá»u tích lÅ©y là do giá dầu xuất khẩu cao hÆ¡n giá thành khai thác. Nay khi giá dầu tụt giảm thê thảm, ná»n kinh tế đứng hàng thứ 8 trong số các ná»n linh tế lá»›n nhất thế giá»›i, gặp nhiá»u khó khăn. Chịu sức ép từ việc trừng phạt vá» kinh tế của Mỹ và châu Âu, cá»™ng thêm sức ép từ giá dầu, nên kinh tế Nga có thể rÆ¡i vào suy thoái trong năm 2015 nhÆ° cảnh báo của Thủ tÆ°á»›ng Nga Dmitry Medvedev Ä‘Æ°a ra cuối năm 2014.
Theo phân tích của giá»›i chuyên gia đăng trên The Economist số tháng 12/2014, Saudi Arabia Ä‘ang áp dụng chiến lược nhằm giữ sá»± thống trị trên thị trÆ°á»ng dầu, vốn là nguồn mang lại cả gia tài lẫn quyá»n lá»±c cho há». Ý Ä‘á»“ chấp nháºn phá thị trÆ°á»ng dầu để giảm thị phần và giảm sức cạnh tranh của đối thủ là rõ ràng. Làm suy yếu Nga và Iran cÅ©ng đồng nghÄ©a vá»›i giảm sá»± viện trợ của cÆ°á»ng quốc này vá»›i đồng minh Syria, qua Ä‘ó giảm nguy cÆ¡ từ Iran và Syria tá»›i Saudi Arabia./.
Nguồn tin: Chinhphu
