Do tính chất đặc thu là loại nguyên liệu đầu vào của hầu hết các hoạt Ä‘á»™ng sản xuất – kinh doanh trong nền kinh tế, việc Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu luôn thu hút được sá»± quan tâm đặc biệt của dÆ° luận xã há»™i. Rất nhiều câu hỏi xoay quanh vấn đề này Ä‘ã được không chỉ người dân mà ngay cả các chuyên gia kinh tế, thậm chí là bản thân các doanh nghiệp đặt ra. Thị trường xăng dầu hiện nay Ä‘ang được vận hành theo Nghị định 84 nhÆ°ng lại Ä‘ang bá»™c lá»™ nhiều bất cập khiến không chỉ người dân mà ngay cả doanh nghiệp gặp khó, gặp “khổ”.

Xăng dầu tăng giá là đồng nghÄ©a vá»›i rất nhiều mặt hàng thiết yếu phục vụ nhu cầu sinh hoạt tăng, Ä‘iều này đồng nghÄ©a vá»›i việc hầu bao của người dân sẽ bị thắt chặt bởi thu nhập của họ có tăng cÅ©ng không đủ bù chi. Câu chuyện này chẳng hề má»›i nhÆ°ng nó vẫn luôn nóng. NhÆ°ng chÆ°a hết, việc giá xăng tăng thì nhanh mà giảm lại chậm nhÆ° những tháng đầu năm 2013 Ä‘ang khiến dÆ° luận xã há»™i rất bức xúc. Tính minh bạch, công khai trong việc sá»­ dụng các quỹ, các công cụ kinh tế,... vào công tác Ä‘iều hành giá và đặc biệt là sá»± chậm trá»… trong việc Ä‘iều chỉnh giá Ä‘ang gây nhiều bức xúc trong xã há»™i.

Tại sao giá xăng tăng thì nhanh, nhanh gần nhÆ° ngay lập tức khi giá xăng dầu thế giá»›i tăng mà giảm thì lại nhỏ giọt, chậm chạp khi giá xăng dầu thế giá»›i giảm? Băn khoăn này Ä‘ã được các phÆ°Æ¡ng tiện truyền thông nói tá»›i, đề cập tá»›i rất nhiều lần nhÆ°ng câu trả lời của các cÆ¡ quan quản lý thì lại có má»™t, chính sách Ä‘iều hành giá xăng dầu Ä‘ang vận hành theo Ä‘úng pháp luật, Ä‘úng quy định tại Nghị định 84. Người dân Ä‘ang khổ vì Nghị định 84 nhÆ° thế. Xăng dầu muốn Ä‘iều chỉnh giá thì phải căn cứ theo giá cÆ¡ sở là 30 ngày, tức là dù thế nào, nếu giá xăng dầu vẫn theo chiều hÆ°á»›ng giảm, người dân vẫn sẽ phải mua giá cao cho đến khi nào đủ thời gian trên.

Băn khoăn tính phù hợp của Nghị định 84 bao nhiêu thì búa rìu dÆ° luận lại đẩy về phía các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu bấy nhiêu. Chuyện lá»— - lãi trong hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu vì thế luôn bị đặt dấu hỏi lá»›n. Tuy nhiên, trên thá»±c tế, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu liệu có được lợi nhÆ° nhiều người nghÄ©?

Tại má»™t cuá»™c há»™i thảo gần Ä‘ây về việc sá»­a đổi bổ sung Nghị định 84, má»™t loạt những vấn đề bất cập trong cÆ¡ chế quản lý thị trường xăng dầu Ä‘ã được Ä‘Æ°a ra. Bên cạnh những ý kiến tâm huyết của giá»›i chuyên gia, nhà quản lý..., Há»™i thảo cÅ©ng Ä‘ã được lắng nghe không ít ý kiến chia sẻ của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối xoay quanh câu chuyện Ä‘iều hành giá xăng dầu hiện nay.

Tham dá»± Há»™i thảo, ông Bùi Ngọc Bảo - Chủ tịch Há»™i đồng Quản trị Tập Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) thẳng thắn khẳng định, bất cập lá»›n nhất của xăng dầu hiện nay là không theo giá thế giá»›i. Theo ông Bảo thì nhiều khigiá thế giá»›i xuống thì giá trong nÆ°á»›c lên, khi lên vừa vừa thì trong nÆ°á»›c lên cao, khi giá thế giá»›i xuống mạnh, trong nÆ°á»›c lại giảm nhỏ giọt.

Chia sẻ này của ông Bảo - người đứng đầu má»™t doanh nghiệp chiếm tá»›i trên dÆ°á»›i 60% thị phần xăng dầu trong nÆ°á»›c khiến nhiều người thấy bất ngờ. Vậy đằng sau câu chuyện này là nhÆ° thế nào?

Trong má»™t số bài viết trÆ°á»›c, khi đặt ra bài toán tính giá xăng, gánh nặng thuế trong cÆ¡ cấu giá xăng dầu Ä‘ã được Petrotimes đề cập tá»›i. Tại thời Ä‘iểm Ä‘ó, thay vì mức giảm 650 đồng/lít, giá xăng dầu hoàn toàn có thể giảm tá»›i 2.400 đồng/lít nếu các loại thuế, phí... được Ä‘iều chỉnh phù hợp.

Phép toán này má»™t lần nữa được Ä‘Æ°a ra tại Há»™i thảo trên, theo Ä‘ó, giá xăng dầu hiện nay Ä‘ang phải chịu tá»›i 7 loại thuế, phí và chiếm tá»›i 39% giá bán xăng dầu, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 9.000 đồng/lít. Trong Ä‘ó, doanh nghiệp có 860 đồng/lít gọi là chi phí kinh doanh và 300 đồng/lít là lợi nhuận định mức và Ä‘ây là khoản “cứng” trong cách tính giá xăng dầu hiện nay.

Xung quanh câu chuyện nay, Hiệp há»™i Xăng dầu Việt Nam cho rằng, mấu chốt của những bất cập trên thị trường xăng dầu là Nghị định 84 và minh chứng rõ ràng là những nghi ngại xoay quanh việc sá»­ dụng Quỹ bình ổn. Hiệp há»™i phân tích, việc quản lý và sá»­ dụng Quỹ bình ổn giá thông qua giá bán lẻ là thiếu hợp lý, không làm rõ các nguyên tắc quản lý quỹ, áp dụng không Ä‘úng thời Ä‘iểm... Ä‘ã dẫn tá»›i việc Ä‘iều chỉnh giá bán lẻ tại nhiều thời Ä‘iểm quá cao, gây “sốc” cho nền kinh tế.

Nói về những cái được và chÆ°a được của Nghị định 84, ông Võ Văn Quyền - Vụ trưởng Vụ thị trường trong nÆ°á»›c (Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng) cho rằng: Các quy định trong Nghị định 84 của Chính phủ má»›i tạo ra cạnh tranh về mặt lượng chứ chÆ°a có chiều sâu về chất.

Trả lời báo chí, ông Quyền cho biết, cái được của Nghị định 84 là sau 3 năm thá»±c hiện, theo Ä‘ánh giá của Chính phủ, thị trường xăng dầu ngày càng cạnh tranh vá»›i sá»± góp mặt của 13 doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu vá»›i nhiều doanh nghiệp cổ phần, công ty TNHH. Có cấu thị trường chuyển dịch theo hÆ°á»›ng cạnh tranh hÆ¡n (thị phần Petrolimex giảm, Thanh Lá»…, PV Oil tăng).

Tuy nhiên, ông Quyền cÅ©ng chỉ ra nhiều Ä‘iểm bất cập nhÆ° công cụ thuế thiếu ổn định Ä‘ã làm giá bán lẻ xăng dầu trong nÆ°á»›c không vận hành theo giá thị trường và là nguyên nhân dẫn đến tình trạng khi tăng thì tăng cao, tăng nhanh nhÆ°ng khi giảm thì giảm nhỏ giọt khiến dÆ° luận bức xúc; Việc quy định má»—i tổng đại lý hoặc đại lý chỉ được phép ký kết hợp đồng cung ứng vá»›i má»™t thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối hoặc má»™t Tổng đại lý là chÆ°a hợp lý, thiếu công bằng... vì các Tổng đại lý hoặc đại lý phải chịu toàn bá»™ chi phí xây dá»±ng cá»­a hàng xăng dầu mà không có dá»± há»— trợ nào của thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối...

Để giải quyết những bất cập hiện tại trên thị trường xăng dầu hiện nay, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Ä‘ã đề xuất 3 phÆ°Æ¡ng án sá»­a đổi má»™t số ná»™i dung trong Nghị định 84. Theo Ä‘ó, 3 phÆ°Æ¡ng án Ä‘ã được Ä‘Æ°a ra:

PhÆ°Æ¡ng án 1: Bá»™ đề nghị tăng thời gian Ä‘iều chỉnh lên 15 ngày (tối thiếu đối vá»›i tăng giá và tối Ä‘a vá»›i giảm giá), thay vì 10 ngày nhÆ° hiện hành. Khi các yếu tố cấu thành biến Ä‘á»™ng làm cho giá cÆ¡ sở giảm trong phạm vi 6% so vá»›i giá bán lẻ hiện hành, thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối phải giảm giá bán lẻ tÆ°Æ¡ng ứng. Trường hợp giá cÆ¡ sở giảm trên 6% so vá»›i giá bán lẻ hiện hành, sau khi cÆ¡ quan có thẩm quyền áp dụng các giải pháp Ä‘iều tiết về thuế nhập khẩu, quỹ bình ổn... thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối tiếp tục giảm giá bán lẻ, không hạn chế khoảng thời gian và số lần giảm giá.

Ngược lại, trong trường hợp yếu tố cấu thành biến Ä‘á»™ng làm cho giá cÆ¡ sở tăng trong khoảng 5%, thÆ°Æ¡ng nhân được quyền tăng giá bán lẻ tÆ°Æ¡ng ứng. Khi các yếu tố cấu thành làm cho giá cÆ¡ sở tăng trên 5% đến 10% so vá»›i giá bán lẻ hiện hành, thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối được quyền tăng giá 5%, cá»™ng thêm 60% phần tăng thêm. 40% còn lại được sá»­ dụng quỹ bình ổn giá để bù đắp.

Trường hợp giá cÆ¡ sở tăng trên 10%, hoặc việc tăng giá ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã há»™i và đời sống nhân dân, Nhà nÆ°á»›c công bố áp dụng các biện pháp bình ổn giá.

PhÆ°Æ¡ng án 2, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng sẽ cố định mức giá cÆ¡ sở của tháng trÆ°á»›c làm giá bán lẻ của tháng tiếp theo.

PhÆ°Æ¡ng án 3, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng nêu rõ, mức trần giá bán lẻ cả năm sẽ được công bố tại ngày làm việc đầu tiên của năm. DN đầu mối tá»± quyết định giá bán, thời Ä‘iểm Ä‘iều chỉnh giá. Định kỳ hàng quý, cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c tính toán chênh lệch giữa giá cÆ¡ sở vá»›i giá bán lẻ quy định. Nếu giá cÆ¡ sở vượt mức trần giá bán lẻ thì DN được sá»­ dụng quỹ bình ổn giá để bù đắp chênh lệch, căn cứ vào hóa Ä‘Æ¡n bán hàng của mình.

 

Nguồn tin: (PetroTimes)