Trong buổi há»™i thảo ngày 20/9, giữa nhiá»u phát biểu bức xúc của doanh nghiệp (DN) xung quanh những bất hợp lý trong Ä‘iá»u hành giá xăng dầu, Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính VÆ°Æ¡ng Äình Huệ Ä‘Æ°a ra má»™t câu há»i rất ngắn gá»n đối vá»›i Petrolimex, Ä‘Æ¡n vị Ä‘ang chiếm thị phần khoảng 55% trên thị trÆ°á»ng xăng dầu toàn quốc: Từ đầu năm đến nay Petrolimex lãi hay lá»—? Petrolimex hãy làm rõ những thắc mắc bấy lâu vá» việc tại sao kêu lá»— mà khi IPO lại lãi?
Không ai rõ DN lãi lá»— bao nhiêu
Câu há»i tưởng chừng Ä‘Æ¡n giản lại khiến ông Bùi Ngá»c Bảo - Tổng Giám đốc Petrolimex mất rất nhiá»u thá»i gian để diá»…n giải, tháºm chí còn khiến Thứ trưởng Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Cẩm Tú quá "sốt ruá»™t" phải mấy lần đỡ lá»i, biến cuá»™c há»™i thảo thành buổi tranh luáºn lá»›n tiếng.
Thá»±c chất lãi - lá»— của DN là Ä‘iá»u không chỉ dÆ° luáºn nhân dân, mà ngay cả giá»›i khoa há»c và các nhà quản lý nhà nÆ°á»›c cÅ©ng đặt ra câu há»i. Ngay đến liên Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng - Tài chính cÅ©ng Ä‘Æ°a ra những thông tin mâu thuẫn vá»›i nhau, khi tại thá»i Ä‘iểm giảm giá xăng dầu vào ngày 26-8, Bá»™ Tài chính cho biết DN Ä‘ang lãi 780 đồng/lít, còn Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng lại bảo DN Ä‘ang lá»— 180 đồng/lít?!
Hiện ông Bùi Ngá»c Bảo khẳng định, Petrolimex Ä‘ang lá»— 1.800 tá»· đồng. Nguyên nhân lá»— vẫn là giá thế giá»›i tăng cao. Ông Bảo cho rằng các nhà khoa há»c cứ lấy xu hÆ°á»›ng giá dầu thô thế giá»›i để phân tích là hoàn toàn sai, bởi giá thành phẩm tăng cao hÆ¡n nhiá»u. Cụ thể, năm 2007, giá dầu thô thấp hÆ¡n diesel là 15 USD/thùng, xăng là 9 USD/thùng. Sang năm 2008, chênh lệch này là 1 USD/thùng đối vá»›i xăng, và 22 USD/thùng vá»›i diesel...
"Thá»i Ä‘iểm hiện tại là lúc chênh lệch cao nhất từ trÆ°á»›c đến nay, chênh 21 USD/thùng đối vá»›i xăng và 29 USD/thùng đối vá»›i diesel. Äấy là giá trung bình, còn gần Ä‘ây tháºm chí chênh đến 40 USD/thùng. Giá dầu thô có xu hÆ°á»›ng giảm, nhÆ°ng giá thành phẩm lại rất cao".
Tuy nhiên, khi ông VÆ°Æ¡ng Äình Huệ há»i đến con số "lá»— tháºt", không phụ thuá»™c vào bảng tính giá cÆ¡ sở, thì ông Bảo Ä‘Æ°a ra con số là lá»— 1.600 tá»· đồng nếu Ä‘ã trừ lợi nhuáºn từ tái xuất xăng dầu. Còn nếu không trừ số này thì lá»— hÆ¡n 2.000 tá»· đồng. NhÆ° váºy, ông Bảo khẳng định rằng chi phí kinh doanh xăng dầu thá»±c tế cao hÆ¡n chi phí được Bá»™ Tài chính cho phép tính toán.
Cùng quan Ä‘iểm, ông VÆ°Æ¡ng Äình Dung, Tổng Giám đốc Xăng dầu Quân Ä‘á»™i và ông Lê Xuân Trình - Phó Tổng giám đốc Pvoil cÅ©ng khẳng định tất cả các DN đầu mối Ä‘á»u lá»— dài kỳ và Ä‘á»u do nguyên nhân từ Ä‘iá»u hành của Nhà nÆ°á»›c. Tuy nhiên, nhiá»u quan Ä‘iểm lại ngá» vá»±c rằng, số lá»— thá»±c sá»± của DN sẽ ít hÆ¡n số lá»— trên giấy tá». Và còn má»™t Ä‘iá»u khác gây tranh cãi, chính là việc Petrolimex cho biết mình không thể tách bạch lá»— - lãi của từng mặt hàng, khiến Bá»™ trưởng VÆ°Æ¡ng Äình Huệ cho rằng cách lý giải là "không chấp nháºn được".
CÅ©ng khẳng định DN Ä‘ang lá»—, nhÆ°ng ông Nguyá»…n Lá»™c An - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trÆ°á»ng trong nÆ°á»›c chỉ khẳng định con số khoảng hÆ¡n 1 nghìn tá»·. Ông An cho biết vừa Ä‘i thị sát tình hình kinh doanh xăng dầu tại 12 tỉnh, khẳng định tại thá»i Ä‘iểm này DN Ä‘ang lá»— 1.100 đồng/lít. Riêng 8 tháng đầu năm nay, xăng dầu Ä‘ã tăng 39,85% so vá»›i cùng kỳ 2010.
 |
| Sau những tranh cãi quyết liệt, liệu giá xăng dầu có trở nên rõ ràng hÆ¡n? |
Chá» việc lành mạnh thị trÆ°á»ng bằng hành Ä‘á»™ng
Cho rằng nguyên nhân của sá»± mù má» này là do cÆ¡ chế Ä‘iá»u hành rối rắm, TS Nguyá»…n Minh Phong phát biểu: Giá thế giá»›i vốn rất minh bạch, tại sao vỠđến Việt Nam nó trở thành giá tù mù nhất? Thứ 2 là xăng dầu trên thế giá»›i vốn là kinh doanh có lãi nhất, tại sao vỠđến Việt Nam lại trở thành lá»—? Rõ ràng không có ai có lợi trong cách Ä‘iá»u hành giá hiện nay.
Ông Phong cho rằng nên tính lại giá cÆ¡ sở, tách bạch rõ 3 Ä‘iểm chính: giá gốc (bao gồm giá thế giá»›i, chi phí kinh doanh tối thiểu) + lợi nhuáºn DN + phần thu của Nhà nÆ°á»›c. NhÆ° váºy, ai cÅ©ng có thể nhìn rất rõ ràng DN Ä‘ang lá»i bao nhiêu, Nhà nÆ°á»›c Ä‘ang thu được bao nhiêu. Khẳng định "cần minh bạch vì thiếu thông tin và nhiá»…u loạn thông tin sẽ "giết chết" các quyết định quản lý", Bá»™ trưởng VÆ°Æ¡ng Äình Huệ cho biết ông sẽ yêu cầu Tổng cục Hải quan cung cấp giá nháºp thá»±c tế của từng đầu mối xăng dầu, cứ 10 ngày cáºp nháºt 1 lần, 30 ngày báo cáo trá»±c tiếp cho Bá»™ trưởng.
Quan Ä‘iểm Ä‘iá»u hành "rắn" lần này của Bá»™ Tài chính Ä‘ang nháºn được sá»± ủng há»™ lá»›n. Tuy nhiên, nhìn thẳng vào vấn Ä‘á», thì còn cả má»™t bài toán lá»›n Ä‘ang đợi cÆ¡ quan này trả lá»i bằng hành Ä‘á»™ng. Ngay cả việc lá»i - lá»— của DN không rõ ràng, DN có lợi dụng "gian dối", khai báo lá»— thì Bá»™ Tài chính cÅ©ng không khá»i có trách nhiệm, bởi cÆ¡ chế Ä‘Æ°a ra tạo cho há» cái lợi ấy. Cuối cùng lá»—i do ai không phải cái Ä‘ích mà thị trÆ°á»ng xăng dầu hiện cần hÆ°á»›ng đến. Cái Ä‘ích cuối cùng phải là việc lành mạnh hóa thị trÆ°á»ng, đảm bảo an ninh năng lượng và giảm gánh nặng cho ngÆ°á»i dân.
| Tiến sÄ© kinh tế Lê Äăng Doanh: Tín hiệu lành mạnh thị trÆ°á»ng xăng dầu Không lạm bàn ai Ä‘úng, ai sai quanh vấn Ä‘á» luôn nóng bá»ng là Ä‘iá»u hành giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng, Tiến sÄ© kinh tế Lê Äăng Doanh có cuá»™c trao đổi ngắn vá»›i phóng viên Báo CAND vá» những vấn Ä‘á» ngÆ°á»i tiêu dùng quan tâm. Tiến sÄ© Lê Äăng Doanh bày tá»: Cách nhìn thẳng vào vấn Ä‘á» của Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính VÆ°Æ¡ng Äình Huệ được dÆ° luáºn hết sức quan tâm, nhiá»u ngÆ°á»i (trong Ä‘ó có ông) hoan nghênh cách đặt vấn Ä‘á» Ä‘ó, bởi có lẽ tại Ä‘ây có sá»± mổ xẻ sâu sát của lãnh đạo Bá»™ Tài chính vào thẳng vấn Ä‘á» giá xăng dầu mà dÆ° luáºn lâu nay vẫn cho là "tá» má»". Tiến sÄ© Lê Äăng Doanh cho rằng cÆ¡ quan quản lý cần phải làm sáng tá» tất cả những con số liên quan đến kinh doanh xăng dầu má»›i có thể làm lành mạnh thị trÆ°á»ng này được. CÆ¡ quan quản lý cÅ©ng cần tính tá»›i các yếu tố khác tác Ä‘á»™ng tá»›i vấn Ä‘á» xăng dầu, nhÆ° cân đối cung - cầu, lá»— - lãi của doanh nghiệp kinh doanh, tình hình xuất láºu xăng dầu… Công khai, minh bạch nhÆ° thế, khi lãi doanh nghiệp Ä‘àng hoàng hưởng lợi; nếu lá»— có căn cứ xác Ä‘áng Ä‘á» nghị Nhà nÆ°á»›c bù lá»— cho doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, chẳng có gì phải lấn cấn. Việc đầu tiên là cần bàn tay quản lý của Nhà nÆ°á»›c sá»›m tách bạch quỹ bình ổn giá xăng dầu ra khá»i doanh nghiệp, không để sá» dụng thiếu minh bạch nhÆ° thá»i gian qua. Khi cần bù lá»— thì bù lá»—, nhÆ°ng phải có cÆ¡ chế giám sát chặt chẽ, rõ ràng, vì quỹ Ä‘ó là do dân Ä‘óng góp, không phải là của doanh nghiệp. Äã váºn hành theo cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng, thì khi giá xăng thế giá»›i lên, ngÆ°á»i dân chấp nháºn mua xăng dầu tăng giá, nhÆ°ng khi giá xăng dầu thế giá»›i giảm, cÅ©ng phải kịp thá»i giảm giá xăng dầu trong nÆ°á»›c, thế má»›i công bằng. Khánh Chi (ghi) |
| Nên Ä‘Æ°a quỹ bình ổn vá» Nhà nÆ°á»›c quản lý Vá» Quỹ bình ổn giá xăng dầu, ông Nguyá»…n Tiến Thá»a - Cục trưởng Cục Quản lý giá Bá»™ Tài chính khẳng định: Quỹ này góp phần khá lá»›n vào việc kiá»m giữ giá, nhÆ°ng DN, các nhà khoa há»c và cÆ¡ quan quản lý còn tranh cãi rất nhiá»u xung quanh nó. DÆ° luáºn đặt ra dấu há»i vá» việc sá» dụng quỹ bình ổn, bởi là quỹ do dân góp, nhÆ°ng DN quản lý và có trá»i má»›i biết DN làm gì vá»›i nó. Ngay Bá»™ trưởng VÆ°Æ¡ng Äình Huệ cÅ©ng nêu quan Ä‘iểm "quỹ này có lợi cho anh lá»›n", bởi "nói DN không dùng vào việc khác là nói thế thôi, chứ báo chí cÅ©ng không nghe được, ngÆ°á»i dân cÅ©ng không nghe được mà ngÆ°á»i làm công tác quản lý càng không nghe được". Tuy nhiên, trái ngược vá»›i quan Ä‘iểm này, ông Nguyá»…n Cẩm Tú lại cho rằng quÄ© bình ổn làm khổ ông lá»›n, bởi vào thá»i Ä‘iểm xăng dầu có lãi, DN thi nhau trích hoa hồng tháºt nhiá»u để đẩy bán ra, tăng trích quỹ. Còn lúc lá»— vốn, thì lại chỉ có ông lá»›n bán hàng, Ä‘ã lá»— lại còn phải trích quỹ bình ổn ra bù cho khách hàng của những DN khác. Bởi váºy mà ngay cả các DN đầu mối kinh doanh xăng dầu cÅ©ng chẳng mặn mà gì, tiếp tục kiến nghị dẹp bá» quỹ này. Cách thá»±c hiện đối vá»›i quỹ bình ổn vẫn phải chá» vào những quyết sách trong tÆ°Æ¡ng lai, tuy nhiên rất nhiá»u ý kiến thiên vá» việc phải Ä‘Æ°a quỹ này vá» cho Nhà nÆ°á»›c quản lý. Cục Quản lý giá cho biết: Tổng mức trích quỹ từ ngày 23/3/2009 đến 30/9/2011 là 8.454 tá»· đồng. Tổng mức sá» dụng đến 24/2/2011 là 7.602 tá»· đồng, còn dÆ° 802 tá»· đồng. Nếu từ 2010 đến nay, không có quỹ, giá xăng dầu trong nÆ°á»›c sẽ phải tăng cao hÆ¡n thá»±c tế Ä‘ã làm và sẽ có tần suất dày hÆ¡n, làm tăng CPI từ 0,33- 0,94%. |
