Nhiều chuyên gia kinh tế nhận định cần xem xét lại cÆ¡ chế Ä‘iều chỉnh giá để hạn chế các tác Ä‘á»™ng xấu của giá xăng dầu trong bối cảnh kinh tế hiện nay.

Bỏ lợi nhuận định mức 300 đồng/lít

Theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, quy định tính giá xăng dầu bình quân theo 30 ngày và được phép Ä‘iều chỉnh 10 ngày/lần của Bá»™ Tài chính thoạt nhìn có vẻ hợp lý. Tuy nhiên, kiểu thị trường ná»­a vời của xăng dầu hiện nay, cá»™ng thêm việc khó kiểm soát chi phí kinh doanh của các DN đầu mối Ä‘ã khiến cÆ¡ chế Ä‘iều chỉnh này Ä‘ang có “tác dụng ngược”. Việc xé nhỏ biên Ä‘á»™ thành 3 mức (dÆ°á»›i 7% DN được chủ Ä‘á»™ng tăng) càng khiến việc tăng giá được thuận lợi hÆ¡n. Minh chứng là các mức Ä‘iều chỉnh của DN tính từ thời Ä‘iểm được trao quyền chủ Ä‘á»™ng giá đến nay đều hợp lệ (dÆ°á»›i 7%) và cÆ¡ quan quản lý không có lý do gì để từ chối.

Giá xăng có thể được Ä‘iều chỉnh nếu giá thế giá»›i lên. Vấn đề ở Ä‘ây phải xác định và kiểm soát được chi phí giá thành của DN   Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh

“Chi phí kinh doanh của DN nhÆ° thế nào, Ä‘ã hợp lý chÆ°a? Việc tính giá bình quân 30 ngày dá»±a trên giá Flatt từ thị trường Singapore có vẻ minh bạch, nhÆ°ng giá nhập thá»±c sá»± của DN là bao nhiêu, bởi DN có thể nhập về nhiều khi giá thấp nhÆ°ng lại nhập nhỏ giọt khi giá cao. Thá»±c tế Ä‘ã có lần khi giá thế giá»›i giảm sâu, yêu cầu giảm giá xăng dầu được đặt ra, nhÆ°ng DN nói lý do hàng tồn kho cao nên không thể giảm giá”, ông Long nêu vấn đề. Theo chuyên gia này, kiểm soát hàng tồn kho của DN rất khó và cÅ©ng chỉ được cÆ¡ quan quản lý quan tâm khi thị trường có dấu hiệu rối loạn.

Nhìn lại chu kỳ 30 ngày của giá thế giá»›i, từ 23.7 tá»›i ngày 6.8, giá xăng nhập đứng ở mức dÆ°á»›i 120 USD/thùng, Ä‘à tăng của giá xăng chỉ bắt đầu từ 6.8 tá»›i 13.8 và từ Ä‘ó tá»›i nay cÅ©ng rập rình lên xuống. “Giá xăng có thể được Ä‘iều chỉnh nếu giá thế giá»›i lên. Vấn đề ở Ä‘ây phải xác định và kiểm soát được chi phí giá thành của DN. Vá»›i nhạy cảm kinh doanh, các đầu mối xăng dầu sẽ chọn thời Ä‘iểm giá thấp hÆ¡n để nhập khẩu. Tuy nhiên, mức lãi từ việc nhập giá thấp tính giá cao này lại không hề được thể hiện qua báo cáo”, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh nhận định.

Mặt khác, theo ông Ngô Trí Long, việc cố định lợi nhuận định mức 300 đồng/lít cho các DN đầu mối Ä‘ang tỏ ra rất bất hợp lý. Vì nếu Ä‘ã thả giá xăng dầu về dần vá»›i thị trường, hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu phải chấp nhận rủi ro lãi lá»—, tại sao nhà nÆ°á»›c vẫn cho DN được cá»™ng 300 đồng/lít lợi nhuận vào giá xăng? Ông Long cho rằng cần phải giảm, hoặc bỏ mức lợi nhuận này. Nhìn từ đề xuất tăng giá hôm qua 23.8 của các DN có thể thấy rõ, DN nêu con số lá»— 1.100 - 1.200 đồng/lít và đề xuất tăng mức tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng. Tuy nhiên, mức lá»— này Ä‘áng lẽ phải trừ Ä‘i 300 đồng/lít lợi nhuận Ä‘ã được tính gá»™p vào giá xăng.

CÅ©ng theo ông Ngô Trí Long, việc Ä‘iều tiết bằng 2 công cụ quỹ bình ổn và thuế nhập khẩu cần được đặt lên hàng đầu trong bối cảnh giá thế giá»›i vẫn đứng ở mức cao. Theo tính toán, nếu giảm thuế nhập khẩu xăng (12%) xuống 5 - 7%, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng giảm xấp xỉ 750 - 1.000 đồng/lít, hạ nhiệt Ä‘à tăng của giá xăng.

Thay đổi cách thức Ä‘iều hành

Việc sá»›m sá»­a lại cÆ¡ chế định giá hiện nay là bài toán cấp thiết. Bởi nếu tiếp tục duy trì, các chuyên gia đều cho rằng, nguy cÆ¡ lặp lại tình trạng găm hàng, ngÆ°ng bán, gây sức ép nhÆ° đợt tăng giá trÆ°á»›c Ä‘ây là khó tránh khỏi. Trên thá»±c tế, khi giá thế giá»›i tăng, các đầu mối ngay lập tức tiết giảm chi phí chiết khấu hoa hồng cho tổng đại lý, tổng đại lý cÅ©ng tiết giảm hoa hồng cho đại lý.

Ông Đàm Quang DÅ©ng, Phó giám đốc Công ty xăng dầu Hà SÆ¡n Bình, cho biết từ 21.7-30.7, hoa hồng là 300 đồng/lít xăng, 390 đồng/lít dầu. Từ 31.7 đến 7.8, chiết khấu giảm tiếp xuống 200 đồng/lít cho xăng, dầu là 280 đồng/lít. Từ 8.8-13.8, hoa hồng xăng 140 đồng/lít, dầu 220 đồng/lít. Từ sau 13.8 đến nay, chiết khấu lại tăng lên là 200 đồng/lít xăng và 300 đồng/lít dầu. Má»—i đợt giá xăng rục rịch tăng, tổng đại lý và đại lý vẫn thường xuyên “đổ tá»™i” găm hàng cho nhau. Đại lý nói do tổng đại lý không rót hàng, còn tổng đại lý lại cho rằng do đại lý găm hàng không chịu bán. Tuy nhiên, gốc của câu chuyện tăng giảm hoa hồng bắt nguồn từ đầu mối. Và hoa hồng trở thành “van Ä‘iều tiết” má»—i khi đầu mối muốn tăng giá xăng dầu.

Trao đổi vá»›i Thanh Niên, chuyên gia kinh tế VÅ© Đình Ánh cho rằng, việc tăng giá bao nhiêu, khi nào, nhà nÆ°á»›c giảm thuế… vẫn chỉ là câu chuyện nhỏ lẻ. Vấn đề căn bản cần thay đổi là cách thức Ä‘iều hành thị trường xăng dầu và quản lý giá xăng dầu hiện nay. Ông Ánh cho biết Ä‘ã nhiều lần kiến nghị: Chỉ khi nào có thị trường thá»±c sá»± má»›i để DN tá»± định giá. Vá»›i tình trạng Ä‘á»™c quyền hiện nay của thị trường, không thể thả giá cho DN, cần phải thiết lập cÆ¡ chế giá trần vá»›i xăng dầu. Mặt khác, nhà nÆ°á»›c xóa bỏ dần Ä‘á»™c quyền của 3 “ông lá»›n” xăng dầu hiện nay, để tạo sá»± cạnh tranh thá»±c sá»± giữa các DN. Chỉ khi Ä‘ó giá xăng dầu má»›i tăng, giảm hợp lý và có lợi cho người tiêu dùng, nhÆ° thị trường viá»…n thông Ä‘ã và Ä‘ang làm được.

Nguồn tin:Thanhnien