Mặc dù, hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu Ä‘ã được vận hành theo cÆ¡ chế thị trường, nhÆ°ng các doanh nghiệp (DN) vân chÆ°a thá»±c sá»± được tá»± chủ kinh doanh bởi nhà nÆ°á»›c vẫn Ä‘ang can thiệp khá sâu vào hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh của DN.

Đó là nhận định của các đại biểu tại há»™i thảo “Thị trường kinh doanh xăng dầu: Những vấn đề quản lý Nhà nÆ°á»›c và kinh doanh hiện nay” do Viện Kinh tế Việt Nam tổ chức ngày 21/9.

Xăng dầu chÆ°a thá»±c sá»± thị trường hóa

Ông Bùi Ngọc Bảo, Tổng giám đốc Petrolimex than thở: Theo chủ trÆ°Æ¡ng của Liên bá»™ Tài chính- Công ThÆ°Æ¡ng, từ 1/7/2007 giá xăng và từ 16/9/2008 giá các loại dầu chuyển sang thá»±c hiện theo cÆ¡ chế thị trường. Tuy nhiên sau thời Ä‘iểm này, DN vẫn không có thá»±c quyền về xác định giá bán nhÆ° các văn bản quy định. Điều này không chỉ tạo nên sá»± bấp bênh về giá mà còn gây nên sức ỳ lá»›n cho doanh nghiệp. Không chỉ có vậy, DN còn phải chịu nhiều qui định cứng nhÆ°: Bắt các cá»­a hàng xăng dầu không được Ä‘óng cá»­a, bất kể lãi hay lá»—, mặc dù 80% cá»­a hàng bán lẻ xăng dầu là của tÆ° nhân. Ngay cả việc Ä‘Æ°a ra Quỹ bình ổn giá hiện nay, việc vận hành không hề Ä‘Æ¡n giản, bởi xăng dầu là mặt hàng có đặc thù là cùng má»™t mặt hàng, có thể DN này lãi, DN kia lá»—. Thế nhÆ°ng các DN vẫn phải trích má»™t mức nhÆ° nhau để Ä‘Æ°a vào Quỹ bình ổn giá. Ông VÆ°Æ¡ng Đình Dung, TGĐ Công ty xăng dầu Quân Ä‘á»™i cÅ©ng than thở: Nhà nÆ°á»›c can thiệp sâu và có tính sá»± vụ vào hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu, nhất là giá, từ chá»— quyết định giá hoàn toàn do Nhà nÆ°á»›c đến lúc cho DN tá»± quyết định nhÆ°ng lại trong khung nhất định. NhÆ° vậy cuối cùng vẫn là Nhà nÆ°á»›c quyết định giá cho DN, trong khi giá mặt hàng này liên tục biến Ä‘á»™ng trên thị trường thế giá»›i. Điều này Ä‘ã khiến xảy ra nghịch lý: Trong thời kỳ giá xăng dầu trên thế giá»›i giảm sâu, Nhà nÆ°á»›c vẫn phải bỏ má»™t số tiền bù lá»— tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng, thậm chí cao hÆ¡n so vá»›i giai Ä‘oạn giá thế giá»›i tăng đỉnh Ä‘iểm (có giai Ä‘oạn trong năm 2008 số tiền bù lá»— lên tá»›i gần 12 ngàn tá»· đồng).

Tuy nhiên TS. VÅ© Đình Ánh -Viện nghiên cứu khoa học Thị trường Giá cả cho rằng: Vá»›i cÆ¡ chế quản lý nhÆ° hiện nay giá thế giá»›i tăng hay giảm không ảnh hưởng nhiều đến lợi ích của các DN nhập khẩu, kinh doanh xăng dầu do phí lÆ°u thông chÆ°a được kiểm soát chặt chẽ nên các DN kinh doanh xăng dầu vẫn có cá»› để kêu rằng bị Nhà nÆ°á»›c can thiệp quá sâu, làm mất tính tá»± chủ trong kinh doanh của mình,

Đẩy mạnh sá»± cạnh tranh giữa các doanh nghiệp

Để xăng dầu thá»±c sá»± được thị trường hóa Ä‘úng nghÄ©a, theo ông Cao DÆ° SÆ¡n, Phó giám đốc Công ty Cổ phần Hoá dầu Quân Ä‘á»™i: Nhà nÆ°á»›c chỉ nên quản lý các khoản thu của mình, Ä‘ó là Ä‘iều chỉnh thuế, phí chứ không nên tiếp tục can thiệp vào định giá. Phải làm sao Petrolimex định má»™t giá, Saigon Petro má»™t giá thì má»›i là sá»± cạnh tranh thá»±c sá»±. Bên cạnh Ä‘ó việc tăng, giảm giá theo thị trường khu vá»±c và thế giá»›i nên giao cho các DN chủ Ä‘á»™ng (nhÆ°ng nên có biên Ä‘á»™ để tránh ảnh hưởng xấu tá»›i toàn bá»™ nền kinh tế). Có nhÆ° vậy là bởi trên thá»±c tế, các DN kinh doanh xăng dầu đầu mối có Ä‘iều kiện và năng lá»±c khác nhau, giá đầu vào cÅ©ng khác nhau. Do vậy, nên để các doanh nghiệp này tá»± xây dá»±ng giá bán, từ Ä‘ó các nhà phân phối có sá»± lá»±a chọn và cung cấp tá»›i người tiêu dùng vá»›i mức giá hợp lý nhất.

TS. VÅ© Đình Ánh kiến nghị: Giá xăng dầu phải được hình thành theo cÆ¡ chế thị trường. CÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c không tùy tiện can thiệp vào quá trình hình thành giá xăng dầu. CÆ¡ chế, chính sách giá xăng dầu phải bảo đảm quan hệ hợp lý và quá trình há»™i nhập giữa giá cả thị trường trong nÆ°á»›c và giá thế giá»›i. Thá»±c hiện tá»± do hoá giá cả, nhÆ°ng không thả nổi giá cả theo biến Ä‘á»™ng tá»± phát của thị trường, phải phục vụ yêu cầu tăng trưởng bền vững và bảo đảm an sinh xã há»™i.

Để khắc phụ những bất cập hiện nay, Nhà nÆ°á»›c nên trao quyền chủ Ä‘á»™ng cho DN theo cÆ¡ chế Nhà nÆ°á»›c công bố trần giá bán lẻ xăng dầu. Theo Ä‘ó, khi giá bán lẻ xăng dầu biến Ä‘á»™ng trong khoảng 5-15% thì công bố trần giá bán lẻ má»›i. Nếu giá bán lẻ xăng dầu biến Ä‘á»™ng trên 15% thì Nhà nÆ°á»›c cân đối để công bố trần giá má»›i và công bố giảm khoản phải ná»™p vào ngân sách nhà nÆ°á»›c của DN kinh doanh xăng dầu. Khoản giảm ná»™p vào ngân sách nhà nÆ°á»›c do Nhà nÆ°á»›c qui định đủ để đảm bảo mục tiêu bình ổn giá xăng dầu và DN hạch toán đầy đủ nhÆ°ng không thay đổi thuế suất. Thời gian giữa 2 lần công bố tăng/giảm giá bán lẻ xăng dầu của DN không được ngắn hÆ¡n 15 ngày. Trên cÆ¡ sở trần giá bán lẻ xăng dầu được công bố, các DN kinh doanh xăng dầu thá»±c hiện cạnh tranh nhằm có được mức giá bán lẻ thá»±c tế thấp nhất và Ä‘áp ứng đủ nhu cầu xăng dầu của thị trường. Bên cạnh Ä‘ó, để thị trường xăng dầu được cạnh tranh Ä‘úng nghÄ©a, Nhà nÆ°á»›c nên xóa bỏ hạn chế trong việc cấp phép nhập khẩu, kinh doanh xăng dầu; Tách khâu nhập khẩu, bán buôn xăng dầu vá»›i khâu bán lẻ.

ktdt