Việc giá dầu giảm sâu sẽ tác Ä‘á»™ng tá»›i kinh tế trong nÆ°á»›c nhÆ° thế nào và kế hoạch khai thác dầu thô ra sao để bảo vệ nguồn tài nguyên, TS Trần Äình Thiên (ảnh), Viện trưởng Viện Kinh tế VN trả lá»i phá»ng vấn Báo Thanh Niên.
* Vá»›i mức giá dầu nhÆ° hiện nay và có thể tiếp tục lao dốc, TS Ä‘ánh giá sẽ tác Ä‘á»™ng nhÆ° thế nào lên ná»n kinh tế VN?
- Giá dầu giảm bao giá» cÅ©ng tác Ä‘á»™ng hai mặt tích cá»±c và tiêu cá»±c. Mặt tích cá»±c trÆ°á»›c tiên là những ngành tiêu thụ dầu được hưởng lợi vì giảm chi phí, giá thành hàng hóa sẽ giảm. Thứ hai, ngÆ°á»i tiêu thụ xăng dầu có cÆ¡ há»™i tăng tiết kiệm. Thứ ba, giá xăng dầu thấp giúp cho chỉ số giá cả, lạm phát, được kiểm soát chắc chắn hÆ¡n. Äây là cÆ¡ há»™i để chúng ta tính đến những khía cạnh khác vá» tiá»n tệ, nhÆ° lãi suất, tá»· giá hối Ä‘oái. Vá» trung hạn, giá dầu giảm là tích cá»±c đối vá»›i ná»n kinh tế vì khuyến khích được sản xuất. Những chi tiêu liên quan đến năng lượng của Chính phủ cÅ©ng được thu hẹp lại.
Còn mặt tiêu cá»±c, tất nhiên giá dầu thô thấp sẽ ảnh hưởng đến những ngành liên quan tá»›i sản xuất dầu, các doanh nghiệp cung ứng dầu, ngành dầu khí, ngân sách. Phần ngân sách liên quan tá»›i nguồn thu từ dầu khá lá»›n, nên bị ảnh hưởng rất mạnh.
Hai mặt tích cá»±c và tiêu cá»±c Ä‘á»u rõ ràng. Tuy nhiên, Bá»™ Tài chính hoặc Bá»™ KH-ÄT cần phải tính toán cụ thể, Ä‘Æ°a ra những kịch bản lợi, hại nhÆ° thế nào, chẳng hạn nếu sắp tá»›i xuống còn 25, 20 USD/thùng thì sao. Nếu không giá giảm xuống thấp hÆ¡n nữa sẽ đối phó không kịp.
* Kể từ tháng 6.2014 đến nay giá dầu Ä‘ã giảm 70%, giá xăng cÅ©ng Ä‘ã giảm khá mạnh nhÆ°ng tác Ä‘á»™ng lên ná»n kinh tế là hạn chế, bằng chứng giá cÆ°á»›c váºn tải vẫn còn rất cao. TS nhìn nháºn vấn Ä‘á» này nhÆ° thế nào?
- Nếu chúng ta không có má»™t hệ thống quản lý giá tháºt tốt thì khó can thiệp hành chính vào vấn Ä‘á» giá cÆ°á»›c được. Tháºt ra, nhiá»u ngÆ°á»i hay kêu vá» sá»± can thiệp của nhà nÆ°á»›c vào giá cả, nhÆ°ng đối vá»›i giá cÆ°á»›c lại rất cần sá»± ra tay của nhà nÆ°á»›c. Giám sát thị trÆ°á»ng là phải có biện pháp Ä‘iá»u tiết mang tính hành chính. Biện pháp Ä‘ó phải công tâm để đảm bảo lợi ích của ngÆ°á»i tiêu dùng năng lượng. Ở ta quyá»n của ngÆ°á»i tiêu dùng không tốt lắm. Ví dụ, má»™t hãng taxi, hãng váºn tải không giảm giá cÆ°á»›c tÆ°Æ¡ng ứng theo giá xăng dầu giảm, ngÆ°á»i tiêu dùng có quyá»n Ä‘òi há»i và cÆ¡ quan quản lý phải xá» lý ngay láºp tức. Chế tài của nhà nÆ°á»›c phải đủ mạnh để bảo vệ lợi ích thị trÆ°á»ng. Nếu xăng dầu giảm sâu nhÆ° váºy mà không Ä‘i vào được sản xuất thì không mang lại hiệu quả bao nhiêu cho ná»n kinh tế. Bởi quyá»n lợi Ä‘ã rÆ¡i vào nhóm lợi ích, nhóm ngÆ°á»i nhất định chứ không phải cho má»i ngÆ°á»i. Má»™t khi lợi ích bị méo mó và xã há»™i không được lợi thì ná»n kinh tế vẫn cứ èo uá»™t.
* Năm 2016 được dá»± báo giá dầu thế giá»›i vẫn tiếp tục biến Ä‘á»™ng theo chiá»u hÆ°á»›ng giảm mạnh, kinh tế VN sẽ phải đối phó vá»›i tình hình này nhÆ° thế nào, thÆ°a TS?
- Dá»± báo giá dầu xuống thấp trong năm 2016 là tÆ°Æ¡ng đối rõ ràng vì các biến số tác Ä‘á»™ng lên giá dầu gần nhÆ° Ä‘ã được xác định, ít nhất là trong 6 tháng đầu năm. OPEC quyết định không giảm sản lượng, đồng USD tăng giá, má»™t số ná»n kinh tế lá»›n Ä‘à tăng trưởng không mạnh nhÆ° trÆ°á»›c… Äó là những yếu tố khiến cho khả năng tiêu thụ giảm Ä‘i và làm cho giá dầu sẽ giảm sâu. ChÆ°a kể đằng sau giá dầu còn có những ý đồ chính trị khác để làm suy yếu má»™t số ná»n kinh tế phụ thuá»™c vào xuất khẩu dầu, nhất là Nga. Nếu giảm sâu chúng ta phải tính tá»›i chuyện làm sao cho doanh nghiệp VN được hưởng lợi, ngÆ°á»i dân được hưởng lợi. Hưởng lợi ở Ä‘ây không phải chỉ có chuyện ngÆ°á»i dân có được nhiá»u xăng giá rẻ, mà nghÄ© ở khía cạnh ngÆ°á»i dân tiết kiệm được từ chi tiêu nhiên liệu để tăng tiết kiệm quốc gia lên. Còn nguồn thu ngân sách, cái chính là chính sách Ä‘iá»u tiết giá của chúng ta nhÆ° thế nào, giảm nhÆ°ng không khiến ngân sách mất nguồn thu, đừng để cho doanh nghiệp, ngÆ°á»i dân chịu thiệt. Thứ ba, chắc chắn yếu tố giá cả trong nÆ°á»›c giảm xuống nhÆ°ng không giảm phát, không lo thiểu phát.
Giá giảm là cÆ¡ há»™i để ta tính đến hai biến số vÄ© mô quan trá»ng là tá»· giá, lãi suất, trong Ä‘ó tá»· giá đặc biệt quan trá»ng đến kinh tế VN. Năm 2015 chúng ta xá» lý Ä‘á»™ vênh vá» tá»· giá của tiá»n đồng vá»›i nhiá»u đồng tiá»n khác trong khu vá»±c quá lá»›n, nên lạm phát 2016 thấp là cÆ¡ há»™i để VN Ä‘iá»u chỉnh tá»· giá cân bằng hÆ¡n mà không gây ra cú sốc. Thứ hai, phải tính để làm sao giảm má»™t phần lãi suất cho doanh nghiệp. Äây là vấn Ä‘á» tôi cho rằng sẽ tác Ä‘á»™ng cÆ¡ bản và chủ yếu tích cá»±c lên ná»n kinh tế mà chính sách ta phải tính đến.
Theo kinh nghiệm từ xÆ°a đến nay, má»—i lần có biến Ä‘á»™ng lá»›n vá» giá xăng dầu thì bao giá» cÅ©ng Ä‘i liá»n vá»›i má»™t thế hệ công nghệ năng lượng má»›i ra Ä‘á»i. Chúng ta bám sát để có những phép tính chiến lược trong ná»n kinh tế há»™i nháºp, biến cố bÆ°á»›c ngoặt mà ta tính không kỹ, phản ứng không tốt có thể thiệt hại vá» mặt dài hạn rất lá»›n.
N.Trần Tâm
(thực hiện)
Nguồn: Thanh Niên
