Cách Ä‘ây không lâu, hai hãng dầu khí phÆ°Æ¡ng Tây là Tập Ä‘oàn dầu khí Hoàng gia Hà Lan – Shell và tập Ä‘oàn Total vẫn nuôi hy vọng khai thác được mỏ khí đốt lá»›n nhất toàn cầu - South Pars nằm ở phía nam Iran. Hiện nay, các công ty khai thác dầu mỏ nÆ°á»›c ngoài không còn tham gia vào dá»± án này. Mỏ khí này nằm ở dÆ°á»›i vùng nÆ°á»›c Vịnh Ba TÆ°. Các công ty quốc doanh và bán tÆ° nhân Ä‘ã phải tiếp quản tất cả các dá»± án khác, họ Ä‘ang đứng trÆ°á»›c vấn đề thiếu vốn và thiết bị.

Trữ lượng dầu mỏ của Iran đứng thứ ba thế giá»›i, còn trữ lượng khí đốt đứng thứ hai toàn cầu. Nguồn thu nhập từ nguồn tài nguyên khí đốt đối vá»›i nền kinh tế này vô cùng quan trọng. Chỉ có trữ lượng khí đốt tại South Pars má»›i lên tá»›i 28 tá»· m3.

Tuy nhiên, lệnh trừng phạt quốc tế do tham vọng hạt nhân của Iran gây ra Ä‘ã khiến ngành năng lượng của quốc gia này thiệt hại nặng nề, thiếu trầm trọng vốn đầu tÆ° và công nghệ nÆ°á»›c ngoài cần thiết để nâng cao năng suất sản lượng.

Các nhà phân tích Iran và quan chức ngoại giao phÆ°Æ¡ng Tây tại Tehran cho rằng, những Ä‘iều khoản mà Iran dành cho các công ty khai thác nÆ°á»›c ngoài thiếu sức hấp dẫn và má»™t vài quan chức có kinh nghiệm trong Bá»™ Dầu mỏ Ä‘ã bị thanh lọc, vì thế Ä‘ã gây tổn hại cho ngành năng lượng. Trong mấy năm gần Ä‘ây, má»™t loạt các công ty dầu mỏ nhÆ° Repsol (Tây Ban Nha), StatoilHydro (Na Uy), tập Ä‘oàn khí đốt OMV (Áo), Inpex (Nhật Bản) và Lukoil (Nga) đều không dám ký các hợp đồng lá»›n vá»›i chính phủ Iran.

Trái lại, các hãng dầu khí nhÆ° SKS của Malaysia, Sinopec và PetroChina của Trung Quốc lại vui vẻ gia nhập vào thị trường Iran. NhÆ°ng, bất chấp sá»± tham gia của họ, ngành năng lượng Iran vẫn chÆ°a thể đạt được mức phát triển cần có.

Đối vá»›i mỏ dầu South Pars, lệnh trừng phạt quốc tế và thỏa thuận năng lượng thiếu sức hấp dẫn Ä‘ã ảnh hưởng rất lá»›n tá»›i các mỏ dầu và mỏ khí đốt của Iran. Các dá»± án trong các giai Ä‘oạn mà mỏ dầu này đầu tÆ° Ä‘ã áp dụng công nghệ phÆ°Æ¡ng Tây nhÆ° của StatoilHydro và Total.

NhÆ°ng hiện nay, ngay cả các doanh nghiệp ná»™i địa Iran cÅ©ng Ä‘ang đứng trÆ°á»›c tình hình ngày càng phức tạp. Khatam al-Anbiya – má»™t công ty kiến trúc trá»±c thuá»™c Tập Ä‘oàn Revolutionary Guards (IRG) Ä‘ã rút khỏi công trình giai Ä‘oạn 15 và giai Ä‘oạn 16, nguyên nhân không xác định. Theo công ty này, họ không muốn làm tổn hại đến “lợi ích quốc gia”.

NhÆ°ng những nhà phân tích của Tehran vẫn nghi ngờ, nguyên nhân có thể liên quan đến hành Ä‘á»™ng trừng phạt mà Liên Hợp Quốc má»›i áp dụng. Theo quyết định trừng phạt, tất cả tài sản quốc tế do Khatam al-Anbiya đứng tên đều phải bị Ä‘óng băng.

Công ty Ä‘óng tàu và tổng hợp công nghiệp xa bờ - má»™t công ty ít được biết đến tại Iran Ä‘ã giành được 77% quyền lợi tại South Pars từ tay Khatam al-Anbiya.

Trong khi Ä‘ó, Iran Ä‘ã hạ thấp mục tiêu sản lượng khí hóa lỏng. Ông Morteza Elahi giám đốc dá»± án và chÆ°Æ¡ng trình POG cho biết, má»—i năm công ty này sẽ sản xuất 40 triệu tấn khí hóa lỏng, thấp hÆ¡n so vá»›i dá»± Ä‘oán. CÅ©ng theo ông này: “Đây là do tình hình kinh tế toàn cầu chứ không phải do lệnh trừng phạt”.

Những doanh nghiệp tham gia khai thác mỏ dầu South Pars hầu hết đều phải phụ thuá»™c vào sá»± rót vốn của chính phủ. Năm nay, Quốc há»™i Iran Ä‘ã phê chuẩn việc đầu tÆ° 8 tá»· USD tiền vốn cho hoạt Ä‘á»™ng khai thác mỏ dầu và mỏ khí đốt, đồng thời phát hành 5 tá»· trái phiếu tại Iran, phát hành 9 tá»· EUR trái phiếu và trái phiếu Hồi giáo Sukuk tại nÆ°á»›c ngoài.

Thông qua các kênh huy Ä‘á»™ng vốn lá»›n này, có khoảng má»™t ná»­a số tiền thu về sẽ được đầu tÆ° vào South Pars. Hiện Ä‘ã huy Ä‘á»™ng đủ vốn, toàn bá»™ công trình 24 giai Ä‘oạn của mỏ khí này sẽ được Ä‘i vào sản xuất trÆ°á»›c năm 2015. Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadi-Nejad má»›i Ä‘ây Ä‘ã thông qua nhiều hợp đồng tổng cá»™ng trị giá 21 tá»· USD, cho phép các doanh nghiệp trong nÆ°á»›c dẫn dắt các tập Ä‘oàn tài chính khai thác mỏ khí đốt này.

NhÆ°ng Iran vẫn cần phải nhanh chóng khai thác South Pars, để tránh mở rá»™ng khoảng cách vá»›i Qatar. Qatar và Iran cùng sở hữu mỏ khí đốt South Pars. Iran cÅ©ng phải Ä‘áp ứng nhu cầu tiêu dùng khí đốt ngày càng tăng trong nÆ°á»›c, và cung ứng khí đốt cần thiết cho việc phát triển ngành công nghiệp hóa dầu.

Mặc dù đứng trÆ°á»›c nhiều thách thức, nhÆ°ng ban quản lý POG vẫn cho rằng, họ có thể khắc phục được tất cả khó khăn. “Chúng tôi không hề lo lắng về công nghệ, huy Ä‘á»™ng vốn hay dá»± án do ai phụ trách”.

Nguồn: FT