Ủy ban Kinh tế Quốc hội nhìn nhận, cách tính giá bán lẻ xăng dầu chưa phù hợp với biến động thị trường, chưa đủ bù đắp chi phí kinh doanh cho doanh nghiệp bán lẻ.
Sáng 9/5, trong chương trình phiên họp thứ 23, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về báo cáo đánh giá bổ sung kết quả thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước năm 2022 và những tháng đầu năm 2023.
Trình bày báo cáo của Chính phủ, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, năm 2022 có một chỉ tiêu không đạt là tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo trong GDP đạt 24,76% - thấp hơn mục tiêu đề ra (25,7-25,8%).
Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng.
Nguyên nhân do trong quý IV/2022, hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh đối mặt với khó khăn, thách thức gia tăng; giá xăng dầu, nguyên, nhiên, vật liệu, vật tư đầu vào biến động mạnh; thiếu hụt nguồn cung đầu vào, tăng chi phí sản xuất.
"Trong bối cảnh giá cả leo thang, nhất là giá xăng dầu, gây áp lực lớn lên hoạt động sản xuất, tác động không nhỏ đến doanh thu và mức tăng trưởng của ngành công nghiệp chế biến chế tạo", Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư nói.
Theo ông Nguyễn Chí Dũng, thị trường xăng dầu trong nước sau những biến động năm 2022, đầu năm 2023 có xáo trộn do sự cố Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn nên hàng cung ứng trong 10 ngày đầu năm bị giảm 20-25%, nhưng hiện đã ổn định.
Trình bày báo cáo thẩm tra về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh chỉ ra nhiều vấn đề tồn tại trong quản lý, điều hành thị trường xăng dầu. Từ tháng 10/2022 đến nay, tuy giá xăng dầu được kiểm soát, nguồn cung trong nước có đủ nhưng nhiều cửa hàng xăng dầu ngừng kinh doanh, dẫn đến tình hình thiếu hụt xăng dầu cục bộ diễn ra tại một số địa phương.
"Theo phản ánh của các tổ chức, doanh nghiệp, nguyên nhân chính của tình trạng này là do các quy định về phương pháp tính giá chưa phù hợp với biến động thị trường, chưa đủ cơ sở khoa học và thực tiễn, không có tính cạnh tranh, chưa đủ bù đắp chi phí kinh doanh cho các doanh nghiệp bán lẻ", ông Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh.
Trước thực tế nhiều cửa hàng bán lẻ đối phó bằng cách bán xăng dầu nhỏ giọt, Ủy ban Kinh tế lý giải do Bộ Công Thương áp dụng giải pháp tình thế là sử dụng lực lượng quản lý thị trường để xử phạt các cửa hàng bán lẻ xăng dầu dừng bán không có lý do chính đáng hoặc không thông báo cho cơ quan quản lý Nhà nước.
Dù mức chiết khấu sau thời gian dài giảm thấp, thậm chí 0 đồng, đã tăng trong tháng 2, song theo Ủy ban Kinh tế, việc tăng này không bền vững và đây chỉ là giải pháp tình thế để các đầu mối giảm bớt tồn kho, thu hồi vốn, chưa giải quyết được căn cơ vấn đề.
Cơ quan thẩm tra cũng chỉ ra việc sử dụng Quỹ bình ổn xăng dầu có bất cập. "Việc trích lập và chi sử dụng Quỹ bình ổn xăng dầu dẫn đến bỏ lỡ tín hiệu của thị trường, tiềm ẩn sự không minh bạch", theo đánh giá của Ủy ban Kinh tế.
Trong bối cảnh Nghị định 95/2021 sau hơn một năm có hiệu lực bộc lộ những vướng mắc, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ sớm sửa đổi để kịp thời tháo gỡ hạn chế trên thị trường xăng dầu.
Liên quan đến vấn đề điện, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết từ ngày 4/5, giá điện đã tăng 3% sau 4 năm kìm giữ, lên mức giá bán lẻ bình quân là 1.920,37 đồng/kWh. Tuy nhiên, theo Thường trực Ủy ban Kinh tế, việc tăng giá này của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) khiến tăng chi phí đầu vào của các doanh nghiệp sản xuất trong bối cảnh đơn hàng giảm, xuất khẩu giảm.
Theo ông Vũ Hồng Thanh, cơ chế giá điện hiện nay là không hợp lý, bởi giá điện sinh hoạt của người dân chi trả còn cao hơn cả giá điện sản xuất của các doanh nghiệp (trong đó chiếm số lượng lớn là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài). Đây là một bất cập đã được nhắc đến từ nhiều năm nay nhưng chưa được xem xét, thay đổi. Chính sách giá điện như hiện nay không khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào máy móc, trang thiết bị ít tiêu hao năng lượng. Đó là lý do mỗi lần tăng giá điện, người dân đều cảm thấy không thoải mái.
"Đề nghị Chính phủ làm rõ nguyên nhân chính của khoản lỗ hơn 26.000 tỷ đồng năm 2022 của EVN, đồng thời sớm có giải pháp sớm khắc phục bất cập trong cơ chế giá điện", Thường trực Ủy ban Kinh tế kiến nghị.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nhận định, phát triển năng lượng tái tạo là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước được nêu tại Nghị quyết số 55 và được cụ thể hoá trong Quyết định của Thủ tướng phê duyệt Chiến lược phát triển năng lượng tái tạo và các cơ chế khuyến khích phát triển các dự án năng lượng tái tạo.
Tuy nhiên, việc sản xuất điện từ các nguồn năng lượng tái tạo vẫn còn gặp nhiều khó khăn, tình trạng điện tái tạo sản xuất không bán được, chưa thống nhất được về cơ chế giá. Quy hoạch năng lượng, Quy hoạch điện VIII chậm ban hành.
Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ bổ sung, đánh giá làm rõ thêm vấn đề này về những thuận lợi, khó khăn, nguyên nhân và các giải pháp khắc phục trong thời gian tới.
Theo số liệu giá thành sản xuất kinh doanh điện 2022 được Bộ Công Thương công bố cuối tháng 3, giá sản xuất là 2.032,26 đồng/kWh, tăng 9,27% so với năm 2021. Tức là với mức giá bán lẻ bình quân ở thời điểm trước khi tăng giá là 1.864,44 đồng, EVN bán lỗ gần 168 đồng/kWh.
Chi phí đầu vào tăng vọt, chủ yếu từ khâu phát điện tăng gần 21,5% so với 2021 do giá nhiên liệu (than, khí, dầu) leo thang, nên EVN lỗ hơn 36.294 tỷ đồng từ sản xuất kinh doanh điện. Sau khi trừ đi thu nhập tài chính khác, số lỗ của EVN năm 2022 hơn 26.200 tỷ đồng.
Nguồn tin: VTC News
