Xuất khẩu dầu thô và khí ngưng tụ của Iran đã giảm nhanh chóng trong tháng 5 xuống mức thấp lịch sử dưới 500.000 thùng mỗi ngày và có thể xuống mức thấp còn 250.000 thùng. Sự sụt giảm nhanh chóng này chỉ ra cả tính hiệu quả đáng kinh ngạc của các biện pháp trừng phạt của Mỹ và khả năng gia tăng khó khăn tài chính cho Tehran trong những tháng tới.
Xuất khẩu của Iran đạt mức thấp nhất trước đó là 600.000 thùng mỗi ngày vào tháng 1 năm 2013, ở đỉnh điểm của lệnh trừng phạt trước thỏa thuận hạt nhân năm 2015. Tuy nhiên, xuất khẩu trung bình hàng tháng của Tehran vẫn ở mức trên 1 triệu thùng mỗi ngày trong năm 2013 và 2014.
Xuất khẩu đã phục hồi nhanh chóng sau khi ký kết thỏa thuận hạt nhân và đồng thời chấm dứt các lệnh trừng phạt, bao gồm cả dầu. Vào đầu năm 2018, xuất khẩu trung bình 2,4 triệu thùng mỗi ngày, với mức cao nhất là hơn 2,8 triệu vào tháng 4, tháng đầy đủ cuối cùng trước khi chính quyền Trump rút khỏi thỏa thuận.
Trong khi Mỹ tái áp đặt lệnh trừng phạt dầu vào tháng 11 năm 2018, nước này đã cung cấp miễn trừ cho tám quốc gia để tiếp tục mua khối lượng dầu thô và khí ngưng tụ quy định tổng cộng chỉ hơn 1 triệu thùng mỗi ngày, mặc dù xuất khẩu thực tế đã tăng cao hơn nhiều. Các miễn trừ này có thời hạn sáu tháng, nhưng có thể có hiệu lực tiếp tục tùy theo quyết định của Bộ Ngoại giao.
Vào cuối tháng 4, Ngoại trưởng Mike Pompeo đã làm choáng váng các nhà phân tích thị trường dầu mỏ bằng cách tuyên bố sẽ chấm dứt các miễn trừ và Mỹ sẽ tìm cách đẩy xuất khẩu của Iran xuống 0 ngay lập tức. Thách thức đối với Mỹ sẽ là đảm bảo sự tuân thủ từ những người mua dầu hàng đầu của Iran, Trung Quốc và Ấn Độ, và các quốc gia khác như Thổ Nhĩ Kỳ thường xuyên chỉ trích các lệnh trừng phạt này.
Trung Quốc đã chỉ trích mạnh mẽ chính quyền Trump vì đã chấm dứt miễn trừ, tuy nhiên, nhà tinh chế hàng đầu thuộc sở hữu nhà nước, Sinopec và CNPC, đã không mua dầu Iran để tải vào tháng 5, tháng sau khi hết hạn. Những lời chỉ trích của Thổ Nhĩ Kỳ cũng không kém phần kịch liệt, tuy nhiên chính phủ của nước này cũng chọn tuân thủ. Ấn Độ cũng ngừng mua dầu, một động thái được tạo điều kiện bởi sự miễn trừ riêng biệt của Mỹ cho phép các công ty Ấn Độ tiếp tục vận hành cảng Chabahar của Iran.
Mặc dù không có người mua dầu Iran được thừa nhận tại thời điểm này, các dịch vụ giám sát tàu từ Bloomberg và Tanker Trackers đã ghi nhận sự rời cảng của một số tàu chở dầu từ Iran vào tháng 5. Hai trong số các tàu đã chuyển hàng hóa của họ đến Syria vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ và EU nhắm vào chế độ của Bashar al-Assad. Hai tàu khác dường như vẫn ở trên biển, dựa trên các tín hiệu từ bộ tiếp sóng của tàu.
Một con tàu khác, Pacific Bravo, dường như đang hướng đến Trung Quốc, nhưng các quan chức cấp cao của Mỹ cảnh báo những người mua tiềm năng rằng Washington sẽ trừng phạt những người liên quan đến thu mua dầu này. Con tàu hiện đã chuyển hướng ra khỏi Trung Quốc và điểm đến mới của nó không rõ ràng.
Dịch vụ giám sát của Bloomberg, ước tính tổng xuất khẩu của Iran trong tháng 5 ở mức 226.000 thùng mỗi ngày, tương đương 7 triệu thùng. Reuters đang báo cáo con số ước tính 400.000 thùng. Tuy nhiên, những khách hàng như chế độ Assad thiếu tiền mặt chỉ có thể thanh toán bằng IOU chứ không phải tiền tệ cứng đang làm giảm áp lực tài chính đối với Tehran.
Mỹ cần phải duy trì áp lực đối với xuất khẩu dầu của Iran để đảm bảo rằng mức thấp lịch sử này tồn tại lâu hơn so với mức trước đó vào năm 2013. Giá dầu Brent đã giảm khoảng 12 USD/thùng, tương đương 20%, kể từ ngày 1/5, cho thấy thị trường đang điều chỉnh tốt từ việc mất nguồn cung của Iran. Nhà Trắng có lẽ sẽ kiên nhẫn vì lợi ích kinh tế của Iran đang bị thắt chặt lại, và chỉ giảm bớt các biện pháp trừng phạt khi Tehran tuân thủ 12 điều kiện mà ông Pompeo liệt kê như một phần của thỏa thuận toàn diện và có thể chấp nhận được.
Nguồn: xangdau.net
