Vào thập niên 1960 giá xăng đã tăng từ 25 cent/gallon lên 36 cent/gallon trong những năm thập niên 1970.

Sự hỗn loạn ở Trung Đông trong những năm 1970 đã làm thay đổi thế giới, và giá xăng đã tăng vọt mạnh mẽ. Vào năm 1980, giá nhiên liệu này đã tăng lên mức hơn 1 đô la một gallon khi cuộc cách mạng Iran và áp lực lạm phát đẩy giá năng lượng cao hơn. Vào tháng 10 năm 1973, lệnh cấm vận dầu của OPEC nhằm đáp trả lại sự hỗ trợ của Mỹ cho Israel trong Cuộc chiến Yom Kippur. Lệnh cấm vận này kéo dài cho đến tháng 3 năm 1974. Trong thời gian đó, mọi người phải xếp hàng hàng giờ đồng hồ để mua được xăng và các trạm xăng dầu thường xuyên cạn kiệt nguồn cung. Vào những năm thập niên 1970, OPEC là một con hổ dữ đã khiến cho nhiều người Mỹ suy nghĩ về khái niệm độc lập năng lượng.

Bốn mươi ba năm sau, sự độc lập năng lượng của Mỹ không còn là một giấc mơ; đó là một thực tế. OPEC vẫn tồn tại, nhưng sức mạnh của nhóm này không chỉ giảm đi, mà gần như như biến mất. Thị trường dầu mỏ đã thay đổi dần trong những thập kỷ qua, nhưng sự thay đổi này đã trở nên kịch tính từ năm 2016.

OPEC hiện là một con hổ giấy

Lịch sử có thể sẽ kể lại sự sụp đổ của OPEC và thất bại của nhóm này trong việc cố gắng thao túng và ấn định giá cả của một mặt hàng toàn cầu. Sự kiện  cuối cùng cáo chung cho nhóm các nhà sản xuất dầu mỏ quốc tế này chính là chiến lược thất bại của Saudi Arabia làm tràn ngập thị trường với hàng hóa năng lượng này để tiêu diệt một đối thủ của nhóm.

https://static.seekingalpha.com/uploads/2017/12/8/6915901-15127676532921555.png

Source: CQG

Như biểu đồ tuần cho thấy, trong tháng 6 năm 2014, giá dầu thô front month NYMEX giao dịch ở mức trên 107 USD/thùng, và dầu Brent giao cùng thời hạn là trên 110 USD, và OPEC cùng với các quốc gia sản xuất dầu khác trên thế giới đã vô cùng hài lòng. Ở những mức cao này, những tiến bộ khoa học kỹ thuật trong công nghệ nứt gãy thủy lực ở Mỹ đã làm cho việc sản xuất dầu đá phiến mang lại tính kinh tế, và khi dầu chảy ra, các kho dự trữ tăng lên. Dưới sức nặng nguồn cung gia tăng, giá dầu bắt đầu giảm. Một năm sau đó, vào tháng 6 năm 2015, giá dầu thô NYMEX đã giảm xuống mức 60 USD/thùng. Thu nhập từ dầu giảm trong số các nước thành viên OPEC và hai nhà sản xuất hàng đầu thế giới là Saudi Araba và Nga, đã tạo ra mối lo ngại. Khi giá tiếp tục giảm và giảm xuống dưới mức 40 USD một thùng vào tháng 8 năm 2015, mối lo ngại đã biến thành hoảng loạn.

Saudi Arabia đã đưa ra một chiến lược trước đây được sử dụng trong những năm 1980 để loại bỏ sự cạnh tranh trên thị trường và tăng thị phần. Cùng nhau, các thành viên của OPEC bắt đầu đổ dầu làm tràn ngập thị trường và giá dầu đã giảm mạnh. Vào tháng 2 năm 2016, giá thị trường kỳ hạn NYMEX giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2003 khi giao dịch ở mức 26,05 USD/thùng, thấp hơn 75,8% so với mức giá tháng 6 năm 2014. Tại mức giá đó, các thành viên OPEC cần bán gấp 4 lần lượng hàng năng lượng này để đạt được cùng  mức doanh thu mà họ nhận được vào tháng 6 năm 2014 và mức độ hoảng loạn đã tăng lên. Hơn nữa, mặc dù giá giảm liên tiếp,  nhưng giá sản xuất một thùng dầu đá phiến ở Mỹ đã giảm nhờ vào những tiến bộ trong công nghệ.

Vào năm 2016, nhóm này biết rằng cần phải điều làm gì đó để tăng giá dầu đang gây căng thẳng kinh tế nghiêm trọng cho thành viên. Vladimir Putin và người Nga, nhà sản xuất có ảnh hưởng lớn thứ hai thế giới, đã xuất hiện. Chịu nhiều thiệt hại bởi các lệnh trừng phạt kinh tế do hành động quân sự của nước này ở Ukraine và Crimea, người Nga cũng đang trong một chiếc thuyền kinh tế đang chìm dần. Trong khi đó, chiến lược sản xuất không giới hạn của OPEC từng hiệu quả trong những năm 1980 đã thất bại thảm hại vào năm 2016, và OPEC đã tự giết chính mình. Đồng thời, quan hệ giữa Iran và Saudi Arabia đã xấu đi, và chiến lược thất bại này đã không giúp được gì. Người Nga đã thuyết phục các thành viên từ bỏ chiến lược của Saudi và thiết kế một phương án cắt giảm sản xuất nhằm bình ổn giá.

Nga thay thế KSA trở thành nhà lãnh đạo

Như biểu đồ hàng tuần cho thấy, giá dầu thô NYMEX đã tăng từ mức 26,05 USD/thùng vào ngày 21 tháng 2 năm 2016 lên hơn 50 USD vào cuối tháng 5 khi tin tức cho hay cắt giảm sản lượng của OPEC đang đến.

Người Nga nổi lên từ thỏa thuận này như một người giành chiến thắng lớn; họ đã cứu các thành viên của OPEC và lấy được niềm tin của nhóm. Là một người ngoài cuộc, cách tiếp cận thực dụng của Nga đưa đất nước này, Putin và bộ trưởng dầu mỏ vào vị trí lãnh đạo khi nói đến chiến lược  của OPEC thay thế cho Saudi Arabia. Tuy nhiên, trong khi người Nga là người chiến thắng khi đối đầu với tập đoàn dầu mỏ, thì có một chiến thắng đáng kể hơn trong thị trường xăng dầu quốc tế có khả năng sẽ gieo hạt giống cho sự tàn phá OPEC trong tương lai.

Mỹ là nhà sản xuất điều phối của thế giới

Mỹ là nước sản xuất dầu ảnh hưởng lớn thứ ba trên thế giới, và khi giá năng lượng biến động quay lại mức 50 USD/thùng, dầu đá phiến bắt đầu chảy trở lại. Hơn nữa, việc Donald Trump trở thành Tổng thống thứ 40 của Mỹ đã làm cho chi phí sản xuất đá phiến thấp hơn khi môi trường luật pháp thay đổi đáng kể.

Bộ Năng lượng và EPA đã thay đổi các quy định chặt chẽ về môi trường và kiểm soát khoan dầu trong những ngày đầu của chính quyền mới. Có khả năng sản lượng dầu của Mỹ sẽ tăng lên mức gần 10 triệu thùng mỗi ngày vào năm 2018, cạnh tranh với Nga và KSA. Mỹ đã đạt được sự độc lập về năng lượng, và khi OPEC đưa ra hạn ngạch sản xuất, dầu thô Mỹ không chỉ đáp ứng được phần lớn thị phần của nhu cầu trong nước, mà Mỹ còn bắt đầu xuất khẩu các loại dầu thô cụ thể và Trung Quốc đã trở thành một khu vực sẵn sàng mua. Xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc đã ăn sâu vào thị phần của OPEC, nhưng hầu như cartel này không thể làm được gì. Những tiến bộ về công nghệ, một chính phủ mới thân thiện với năng lượng, và thuế doanh nghiệp thấp đã cải thiện vị thế cạnh tranh của các nhà sản xuất năng lượng ở Mỹ, và bây giờ quốc gia này không chỉ giành được độc lập về năng lượng mà còn là nhà sản xuất điều phối thị trường của thế giới.

Dầu thô có giá 60 USD và cao hơn hoặc 40 USD và thấp hơn không quan trọng đối với Mỹ

Mỹ giờ đây có thể tắt mở sản lượng khai thác theo giá cả thị trường. Khi giá dầu tăng, dầu đá phiến sẽ chảy và Mỹ sẽ là một đối thủ cạnh tranh khốc liệt trên thị trường thế giới. Khi giá giảm, Mỹ có thể trở thành một người tiêu thụ có sức ảnh hưởng, nhập khẩu hàng hoá năng lượng từ các quốc gia sản xuất khác trên thế giới.

Nhờ vào trữ lượng ở các khu vực đá phiến sét, công nghệ, và một thái độ hoàn toàn khác đối với sản xuất, Mỹ đang ở trong một vị thế tuyệt vời trong thế giới dầu thô. Nguồn cung xăng của của những năm 1970 là một ký ức xa vời, và giá cả cao hơn do bất kỳ sự mất ổn định nào trong tương lai ở Trung Đông có thể dẫn đến lợi nhuận cho cả Mỹ và Nga. Trong thời gian giá dầu giảm xuống mức không mang lại hiệu quả kinh tế cho sản xuất của Mỹ, người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi. Sự độc lập về năng lượng ngày nay đã mang một ý nghĩa hoàn toàn mới. Trong một cuộc trò chuyện vào đầu những năm 1990, Andy Hall đã so sánh sản xuất của Saudi Arabia dễ dàng tăng giảm. Bây giờ, Mỹ đang ở vị trí đó. Và có thể chi phí sản xuất ở Mỹ sẽ tiếp tục giảm trong những năm tới. Trong dự luật thuế hiện hành được Thượng viện thông qua, có một điều khoản cho phép khoan dầu thương mại ở Khu Bảo tồn Động vật Hoang dã Quốc gia Bắc cực tại bang Alaska (ANWR). Ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch ước tính có gần 12 tỷ thùng dầu nằm bên dưới đồng bằng ven biển này.

Thị trường thèm muốn đợt IPO của Aramco

Trong khi đó, Saudi đã nhận ra rằng thời kỳ họ kiểm soát trong thị trường xăng dầu quốc tế đã qua. Không chỉ có Nga và Mỹ đang chiếm thị phần của nước này, mà còn năng lượng tái tạo có thể làm giảm vai trò chi phối dầu mỏ trong việc thúc đẩy thế giới trong những năm tới. Theo kế hoạch Tầm nhìn 2030 của thái tử MBS, KSA sẽ bán 5% cồ phần Aramco hoặc hơn trong đợt IPO vào nửa cuối năm 2018. Việc gia hạn cắt giảm sản lượng của các thành viên OPEC tuần trước sẽ giữ giá các mặt hàng năng lượng ổn định  xuyên suốt giai đoạn cổ phiếu này được đưa thị trường trong năm tới. Đồng thời, việc định giá cổ phiếu này sẽ đáng giá hơn khi thị trường chứng khoán đã đạt mức cao kỷ lục gần như hàng ngày. Chưa có thời điểm nào tốt hơn trong lịch sử để mang lại những gì sẽ là đợt IPO lớn nhất cho thị trường. Việc định giá Aramco sẽ ở mức 1 nghìn tỷ USD, và với mức giá hợp lý, KSA có thể bán được hơn 5% cung cấp tài chính cho quỹ đầu tư quốc gia của mình để có thể đa dạng hoá nền kinh tế Saudi dần tách khỏi phụ thuộc từ doanh thu dầu mỏ.

Nhiều người tham gia thị trường sẽ kiếm được rất nhiều tiền từ IPO của Aramco. Các ngân hàng và luật sư sẽ nhét đầy túi tiền lệ phí. Trong một môi trường mà bất kỳ cổ phiếu với một mã cổ phiếu đang giao dịch ở một giá cao nhất sẽ có lợi nhuận gấp nhiều lần trong lịch sử, nhu cầu về cổ phiếu này sẽ tăng nhanh. Trong khi đó, Saudi sẽ chuyển rủi ro của họ trong thị trường xăng dầu sang các nhà đầu tư trong thị trường vốn trong khi giữ lại quyền kiểm soát công ty.

Động lực dầu thô đã thay đổi. Mặc dù vai trò của OPEC trên thế giới đã giảm xuống đến mức hổ dữ biến thành một con cừu non, nhưng Mỹ và Nga lại có những vai trò có ảnh hưởng nhất trên thị trường. Một nửa trữ lượng dầu mỏ của thế giới nằm ở Trung Đông. Tuy nhiên, vào năm 2018, một phần của nó sẽ nằm trong tay các nhà đầu tư trên thế giới. Họ sẽ có vai trò thụ động thay vì tích cực trong thế giới dầu mỏ và KSA sẽ giảm nồng mức rủi ro và đa dạng hoá danh mục đầu tư thông qua cái sẽ trở thành một trong những quỹ đầu tư quốc gia lớn nhất trên thế giới.

Nguồn: xangdau.net