HÆ¡n 6 năm rưỡi sau khi Mỹ vÆ°Æ¡n cánh tay xâm lược tá»›i Iraq bởi những niềm tin vào khả năng khai thác dầu mỏ tại Ä‘ây, nhiều tập Ä‘oàn chuyên kinh doanh dầu Ä‘ang thá»±c hiện những bÆ°á»›c cuối cùng để dành được quyền khai thác dầu mỏ tại nÆ¡i này. Tuy nhiên khi thá»±c thi những kế hoạch cụ thể họ gặp phải ít Ä‘iều kiện thuận lợi hÆ¡n nhÆ° Ä‘ã hình dung trÆ°á»›c Ä‘ó.

Những nhà phân tích trong ngành công nghiệp dầu Ä‘ã Ä‘Æ°a ra những ý kiến cho biết rằng: Các công ty dường nhÆ° Ä‘ã có những tính toán riêng rằng Ä‘iều Ä‘ó là có giá trị đối vá»›i họ trong khi chấp nhận thÆ°Æ¡ng lượng vá»›i những cÆ¡ há»™i thu về lợi nhuận có giá»›i hạn hiện giờ, nhằm mục Ä‘ích để tiền mặt trong vụ thỏa thuận này sẽ phát triển và sinh lời trong tÆ°Æ¡ng lai.

Má»™t chuyên viên tại viện nghiên cứu tình hình tài chính thế giá»›i Na Uy đồng thời công tác tại trang thông tin Historiae ở Iraq, ông Reidar Visser cho biết “Sức hấp dẫn từ những mỏ dầu thô này đối vá»›i các công ty không phải là USD/thùng lợi nhuận, mà là rất thấp, nhÆ°ng giá trị của nó nằm ở chá»— Ä‘ó nhÆ° là chiếc vé dẫn vào lÄ©nh vá»±c khai thác dầu mỏ tại miền Nam Iraq. Xét về quy mô và tiềm năng thì vùng Barsa vẫn là má»™t trong những khu vá»±c hấp dẫn nhất của sá»± tăng trưởng trong tÆ°Æ¡ng lai đối vá»›i ngành công nghiệp dầu mỏ quốc tế.”

Cuá»™c công kích đầu tiên dành cho Iraq khi mở cá»­a ngành công nghiệp dầu mỏ là khiến những nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài Ä‘ã kết thúc giao dịch trong thất vọng ở má»™t cuá»™c đấu giá vào tháng 6 vừa qua, trong Ä‘ó hầu hết các công ty đều từ chối trả giá. Tuy nhiên vào cuối tháng, nhiều trong số những công ty- bao gồm Exxon Mobil và Occidental Petroleum- cùng vá»›i các công ty Mỹ khác Ä‘ã lần đầu tiên đạt được thỏa thuận sản xuất vá»›i Baghdad kể từ cuá»™c xâm lược năm 2003-Ä‘i đến thống nhất và ký kết nhiều Ä‘iều khoản tÆ°Æ¡ng tá»± mà họ Ä‘ã bị từ chối trong mùa hè trÆ°á»›c Ä‘ó.

Các nhà phân tích Ä‘ã Ä‘Æ°a ra nhận định rằng những thỏa thuận trên ba mỏ dầu lá»›n của đất nÆ°á»›c Ä‘ã cho thấy Iraq, sau má»™t thời kỳ khởi đầu đầy lúng túng, Ä‘ã có thể đủ tiềm năng để cùng trên má»™t con đường gia nhập các quốc gia sản xuất dầu lá»›n nhất thế giá»›i, Ä‘iều này có thế lật đổ cân bằng vốn có trong OPEC và gia tăng căng thẳng vá»›i 2 nÆ°á»›c láng giềng- người khổng lồ dầu mỏ Iran và Ả Rập Xê-út. Bên cạnh những căng thẳng gặp phải, quyền khai thác và kinh doanh 10 mỏ dầu khác tại Iraq cÅ©ng sẽ được cung cấp cho các công ty nÆ°á»›c ngoài trong má»™t phiên đấu giá công khai tại Baghdad vào ngày 11/12 tá»›i.

Tuy nhiên, cuá»™c đấu giá và hợp đồng lại diá»…n ra vào má»™t khoảng thời gian không được thuận lợi, khi mà chỉ má»™t tháng nữa là tá»›i cuá»™c bầu cá»­ quốc gia, Ä‘iều này có thể kích Ä‘á»™ng bạo lá»±c gia tăng hoặc tác Ä‘á»™ng tá»›i chính phủ má»›i khiến các thỏa thuận có thế không được thông qua.

Trong các thỏa thuận gần Ä‘ây, các công ty dầu lá»›n Ä‘ã đồng ý chấp thuận hợp đồng dịch vụ, trong Ä‘ó họ sẽ thu được má»™t khoản phí cho má»—i thùng dầu được sản xuất. Tuy vậy họ thích việc sản xuất vá»›i quy mô lá»›n- thỏa thuận chia sẻ, trong Ä‘ó họ sẽ đạt được má»™t phần vốn cổ Ä‘ông trong lÄ©nh vá»±c dầu mỏ này. Thỏa thuận nhÆ° vậy sẽ Ä‘em lại nhiều lợi ích hÆ¡n cho các công ty dầu, tuy nhiên đối vá»›i người Iraq, Ä‘iều Ä‘ó gợi lại thời kỳ thuá»™c địa, khi các công ty nÆ°á»›c ngoài kiểm soát nguồn dầu mỏ của nÆ°á»›c này. Bá»™ trưởng dầu mỏ của Iraq, ông Hussain al-Shahristani cho biết “Chúng tôi Ä‘ã chỉ ra rằng chúng ta có thế thu hút các công ty quốc tế đầu tÆ° vào Iraq và thúc đẩy sản xuất thông qua các hợp đồng dịch vụ. Họ sẽ không thể có được cổ phần trong lÄ©nh vá»±c dầu mỏ tại Iraq và đất nÆ°á»›c chúng ta sẽ nằm toàn quyền kiểm soát trong sản xuất và khai thác dầu.”

Bên cạnh Ä‘ó, Iraq cÅ©ng Ä‘ã buá»™c phải thừa nhận rằng họ không thể hy vọng có thể hồi sinh ngành công nghiệp dầu Ä‘ang gặp phải khó khăn của mình mà không có sá»± đầu tÆ° và chuyên môn kỹ thuật của các công ty lá»›n. Mặc dù Ä‘ã có những chính sách nhằm hạn chế việc “chống người Mỹ” trong nhân dân Iraq, má»™t số ít những quan chức của nÆ°á»›c này vẫn muốn từ chối tiền mặt Mỹ.

Ngài Abdul Hadi al-Hassani, nghị sÄ© quốc há»™i, chủ tịch ủy ban Dầu mỏ và khí đốt, Ä‘ã phát biểu rằng: “Chúng tôi chỉ quan tâm tá»›i tình hình tài chính của các công ty và tiềm lá»±c kỹ thuật của họ nhÆ° thế nào, các công ty Mỹ nổi tiếng trong lÄ©nh vá»±c dầu mỏ.”

Sau nhiều tháng Ä‘àm phán bí mật giữa bá»™ Dầu mỏ và các công ty có liên quan, hai thỏa thuận má»›i và sá»± hoàn thành má»™t phần ba thỏa thuận Ä‘ã được công bố trong những tuần gần Ä‘ây. Tập Ä‘oàn tài chính Eni và công ty dầu của Ý, Occidental và Korea Gas Ä‘ã Ä‘i đến má»™t thỏa thuận sÆ¡ bá»™ để phát triển khu mỏ Zubayr, nÆ¡i Æ°á»›c tính trữ lượng dầu lên đến 4,1 tá»· thùng.

Ngay sau Ä‘ó Ä‘ã diá»…n ra việc phê chuẩn chính thức của các thỏa thuận đạt được trong cuá»™c đấu giá vào tháng 6, má»™t mối quan hệ hợp tác giữa British Petroleum và China National Petroleum dành cho mỏ dầu Rumalia của Iraq, má»™t trong những nÆ¡i có trữ lượng dầu lá»›n nhất thế giá»›i, Æ°á»›c tính 17,8 tá»· thùng.

Trong thời hạn kể từ ngày bản hợp đồng được phê chuẩn, Exxon Mobil và Royal Dutch Shell Ä‘ã ký má»™t hợp đồng ban đầu để phát triển Tây Qurna, mỏ dầu được săn lùng nhiều nhất tại Iraq bởi giá»›i đầu tÆ° tin tưởng rằng nÆ¡i Ä‘ây chứa ít nhất 8,6 tá»· thùng dầu.

Chính phủ Iraq cho biết họ dá»± kiến sẽ khai thác từ 3 khu mỏ riêng biệt để nâng sản lượng dầu tại Iraq lên đến 7 triệu thùng/ngày từ con số 2,5 triệu thùng/ngày trong vòng 6 năm tá»›i, Ä‘iều này sẽ khiến Iraq chuyển vị trí từ nÆ°á»›c xuất khẩu dầu đứng thứ 13 lên thứ 4 trên toàn thế giá»›i, theo thống kê của bá»™ Năng lượng Iraq.

Sau thông cáo trên, ông Shahristani Ä‘ã phát biểu: “Iraq hiện nay Ä‘ang Ä‘i Ä‘úng hÆ°á»›ng trên con đường phát triển của mình.”

Những nhà phân tích trong ngành công nghiệp dầu cho rằng Ä‘ã xuất hiện má»™t số thay đổi từ các hợp đồng cung cấp vào tháng 6. Tuy nhiên, các công ty dầu lá»›n có vẻ Ä‘ã cân nhắc lại quan Ä‘iểm của họ và Ä‘i đến quyết định rằng mặc dù Ä‘ã xem xét những Ä‘iều kiện trao đổi không Ä‘áng kể nhÆ°ng họ vẫn không đủ khả năng để xóa Ä‘i sá»± giàu mạnh của Iraq. Má»™t chân ở cá»­a hiện giờ, họ giải thích, sẽ dẫn tá»›i má»™t bản thỏa thuận tốt đẹp hÆ¡n.

“Những dá»± án thầu gần Ä‘ây của Zubayr và Tây Qurna Ä‘ã minh họa cho má»™t sá»± sá»± chấp nhận rá»™ng rãi rằng, để đảm bảo cho những chiến lược phát triển quan trọng, thỏa hiệp là cần thiết”- lời nhận định qua thÆ° Ä‘iện tá»­ của ông Colin Lothian, má»™t nhà phân tích nghiên cứu cho Wood Mackenzie, đồng thời là cố vấn của ngành công nghiệp năng lượng.

Tại mỏ dầu tây Qurna, Ä‘iển hình là Exxon Mobil cùng đối tác Shell Ä‘ã đồng ý chấp nhận mức 1,9 Ä‘ô la cho má»—i thùng dầu sản xuất ra, trên mức sản xuất hiện nay của mỏ này, Ä‘ó là chính xác những gì chính phủ yêu cầu trong bản thỏa thuận hồi tháng 6 vừa qua và ít hÆ¡n má»™t ná»­a mức 4 Ä‘ô la được Ä‘Æ°a ra trÆ°á»›c Ä‘ó.

“Đó là công bằng khi nói rằng hiện nay Ä‘ang có nhiều nhà đầu tÆ° tham gia Ä‘àm phán, những người sẽ không thể lấy được 2 Ä‘ô la trÆ°á»›c Ä‘ó”, giám đốc tài chính của Shell, ông Simon Henry cho hay trong má»™t cuá»™c gọi há»™i nghị vá»›i các phóng viên ngày 29/10 vừa qua, trÆ°á»›c khi thỏa thuận sÆ¡ bá»™ được công bố.

Tuy nhiên, trong khi các công ty Ä‘ã cam kết đầu tÆ° hàng tỉ vào Iraq, rất ít người ở Ä‘ây tin rằng Ä‘iều Ä‘ó có thể thá»±c hiện được, cho tá»›i khi cuá»™c bầu cá»­ quốc gia hoàn tất và nền chính trị đạt được ổn định sau má»™t khoảng thời gian.

Iraq là nÆ°á»›c có trữ lượng dầu lá»›n thứ 3 trên thế giá»›i, Æ°á»›c tính khoảng 115 tá»· thùng, tuy nhiên quốc gia này không nằm trong danh sách 10 nÆ°á»›c sản xuất dầu đứng đầu thế giá»›i. Các quan chức nÆ°á»›c này cho hay nếu và khi sản xuất dầu của Iraq đạt được 7 triệu thùng/ ngày hoặc hÆ¡n thì Iraq má»›i có thể tìm thấy vị trí của mình trong OPEC, nÆ¡i duy trì hạn ngạch sản xuất cho các thành viên. Iraq Ä‘ã được miá»…n hạn ngạch kể từ sá»± phê chuẩn được áp dụng vào năm 1990.

Giá»›i quan chức Iraq Ä‘Æ°a ra nhận định rằng không có biện minh nào cho việc áp đặt mức hạn ngạch sản xuất của họ và cho biết rằng họ sản xuất dÆ°á»›i mức bình quân trong nhiều năm qua, để các thành viên khác có thể hưởng mức hạn ngạch cao hÆ¡n.

Ông Hassani cho biết : Việc khai thác sản xuất từ ba mỏ lá»›n này sẽ Ä‘e dọa các nÆ°á»›c sản xuất dầu khác và cho thấy rằng Iraq có thể sánh ngang vá»›i Ả rập Xê-ut trong lÄ©nh vá»±c khai thác và sản xuất xuất dầu mỏ. Phần của chúng ta Ä‘ã được lấy Ä‘i bởi các quốc gia khác, tuy nhiên rồi chúng ta sẽ lấy lại được Ä‘iều Ä‘ó từ chính họ.

Nytime