Giá dầu mọi nÆ¡i đều... cao ngất ngưởng

Theo các quan chức cấp cao của Ả Rập Xê-út, giá xăng cao ngất ngưỡng chính là thứ duy nhất người dân Mỹ nghÄ© tá»›i Tổng thống Barack Obama tại các trạm xăng. Nhìn vào thá»±c tế, giá xăng dầu hiện tại thật phi lý. Kể cả khi Iran tiếp tục bị áp đặt lệnh trừng phạt thì thế giá»›i cÅ©ng không thể thiếu dầu đến vậy.

Má»™t số nÆ°á»›c xuất khẩu dầu tiềm năng khác có dÆ° khả năng để lấp chá»— trống của Iran. Sản lượng dầu của Mỹ và Canada hiện tại và cả trong tÆ°Æ¡ng lai gần đều Ä‘ang ở mức cao ká»· lục. HÆ¡n nữa, sản lượng dầu tiềm năng của Ả Rập Xê-út có thể lên tá»›i 12,5 triệu thùng/ngày, mức chÆ°a từng có trÆ°á»›c kia.

Thế nhÆ°ng những lo lắng về nguy cÆ¡ thiếu dầu vẫn còn dai dẳng. Mỹ và châu Âu Ä‘ang tính đến má»™t giải pháp bất thường và không mấy cần thiết là lấy dầu từ những kho dá»± trữ dầu chiến lược của mình để bình ổn thị trường.

Trong má»™t Ä‘á»™ng thái hiếm có, má»›i Ä‘ây, ông Naimi, Bá»™ trưởng Dầu mỏ Ả Rập Ä‘ã bảy tỏ sá»± thất vọng của mình trên tờ Financial Times rằng ông không thể hạ giá dầu, dù cho nguồn cung có dồi dào và có khả năng Ä‘áp ứng mọi nhu cầu của quốc gia này.

Có má»™t mâu thuẫn kép trong trường hợp này: Quốc gia xuất khẩu dầu mỏ lá»›n nhất thế giá»›i muốn hạ giá dầu, song lại không có khả năng làm được Ä‘iều Ä‘ó. Tuy nhiên, có má»™t Ä‘iểm rõ ràng rằng chìa khóa để giải quyết vấn đề này lại nằm ở chính nÆ°á»›c này và phụ thuá»™c vào những thay đổi dứt khoát trong phÆ°Æ¡ng thức nÆ°á»›c này bán dầu ra thị trường.

Tất nhiên mong muốn hạ giá dầu của Ả Rập Xê-út không phải là không có cÆ¡ sở. Giá dầu tăng cao không phải là mong muốn trong dài hạn của các nÆ°á»›c xuất khẩu và cÅ©ng là tin xấu cho nền kinh tế toàn cầu.

Xăng dầu đắt đỏ sẽ tiêu diệt nhu cầu của các quốc gia phát triển cÅ©ng nhÆ° Ä‘ang phát triền.

Thêm nữa, quốc gia dầu mỏ này cÅ©ng có nhiều lý do chính trị để hạn chế tăng giá dầu bởi lẽ giá dầu cao đồng nghÄ©a vá»›i việc khuyến khích má»™t số nÆ°á»›c nhập khẩu dầu tiếp tục nhập dầu từ Iran, nhÆ° vậy Tehran sẽ được trợ giúp những khoản tài chính khổng lồ.

Trong bài báo ông Naimi chia sẻ, Ả Rập Xê-út sẵn sàng tăng mức sản lượng dầu vốn Ä‘ã rất lá»›n của mình lên mức ká»· lục trong lịch sá»­ 12,5 triệu thùng/ ngày và các kho chứa dầu ở nÆ°á»›c ngoài của nÆ°á»›c này Ä‘ã đầy ắp.

Thế nhÆ°ng, các quốc gia trên thế giá»›i vẫn Ä‘ang lo ngại về việc quốc gia này liệu có thể bù đắp được toàn bá»™ lượng thiếu hụt không khi nguồn cung dầu từ Iran hoàn toàn biến mất khỏi thị trường. Ả Rập Xê-út có lẽ không muốn bị xem nhÆ° Ä‘ang chủ Ä‘á»™ng làm suy yếu hoạt Ä‘á»™ng xuất khẩu dầu của Iran nhÆ°ng những gì Ä‘ang diá»…n ra có vẻ Ä‘úng nhÆ° vậy.

Hạ nhiệt bằng cách nào?

Vậy tại sao giá dầu mỏ vẫn cao ngất ngưởng nhÆ° vậy? Lý do gì khiến thị trường phản ứng dữ dá»™i đến vậy?

Đơn giản là Ả Rập Xê-út Ä‘ang cố ý kiềm chế sá»­ dụng sức mạnh thị trường của mình. Kết quả này cÅ©ng giống nhÆ° sá»± vụ trÆ°á»›c kia, vào thời Ä‘iểm trÆ°á»›c năm 1985 Ä‘ó thị phần và doanh thu của Ả Rập Xê-út bị tụt dốc mạnh bởi chính sách đặt giá cao của OPEC. Những năm trÆ°á»›c thời Ä‘iểm này, sản lượng dầu của Ả Rập Xê-út Ä‘ã sụt giảm từ mức cao ká»· lục 10,3 triệu thùng má»™t ngày xuống còn có 3,6 triệu thùng cho ná»— lá»±c bất thành đề bảo vệ mức giá do OPEC áp đặt. Kể từ Ä‘ó, Ả Rập Xê-út không muốn gắn chặt vá»›i việc áp đặt giá cả cững nhắc nữa. Cuối cùng là Ả Rập Xê-út quyết định tuân theo giá cả thị trường.

Qua những bài phát biểu và tuyên bố trÆ°á»›c báo giá»›i, các quan chức nÆ°á»›c này thể hiện cho các nÆ°á»›c xuất và nhập khẩu dầu thấy ý định của mình và cố gắng lấy lòng thị trường, song quốc gia này cÅ©ng không hề chủ Ä‘á»™ng trên thị trường mở.

Trên thá»±c tế, Ả Rập Xê-út không cho phép nÆ°á»›c khác mua bán lại dầu của mình hoặc bán dầu mà không có những quy định hạn chế về việc bán lại. NÆ°á»›c này chỉ bán cho những nÆ°á»›c là người tiêu dùng cuối cùng nhÆ° các quốc gia lọc dầu, tá»± xá»­ lý dầu thô. Điều này đồng nghÄ©a vá»›i việc nguồn dầu có sẵn nhÆ°ng sẽ không bán nếu các nÆ°á»›c lọc dầu không có nhu cầu.

Đáng lẽ, Ả Rập Xê-út không nên cÆ° xá»­ giống kiểu các ngân hàng trung Æ°Æ¡ng thình thoảng lại tiến hành đấu giá trái phiếu chính phủ. Lãi suất, trong trường hợp này là giá dầu, được quyết định bởi kết quả đấu giá và các giao dịch trên thị trường thứ cấp. Suy cho đến cùng, Ả Rập Xê-út giống hệt nhÆ° là ngân hàng dầu trung Æ°Æ¡ng của thế giá»›i.

Nếu Ả Rập Xê-út cho phép các nÆ°á»›c khác giao dịch dầu thô của mình, tức là để cho những người mua dầu bán lại cho bên trung gian hoặc khách hàng tiêu thụ cuối khác thì nguồn cung dồi dào của nÆ°á»›c này tá»± khắc sẽ làm giảm giá dầu.

NhÆ°ng có vẻ quốc gia này lại sợ phải Ä‘óng vai trò chủ Ä‘á»™ng trên thị trường lo sợ bị buá»™c tá»™i "kiểm soát" giá dầu. Tuy vậy, thật sá»± là có rất nhiều khác biệt giữa má»™t bên là "kiểm soát" và bên kia là việc không gây ảnh hưởng lên thị trường.

Trên thá»±c tế, Ả Rập Xê-út không có khả năng "kiểm soát" giá dầu dù cho nÆ°á»›c này có đảm nhận mọi vai trò chủ Ä‘á»™ng trên thị trường mà chỉ là sá»± ảnh hưởng. Hình mẫu nhà Ä‘á»™c quyền chèn ép khách hàng của OPEC Ä‘ã ăn sâu tá»›i mức Ả Rập Xê-út không muốn được xem là gây ảnh hưởng tá»›i giá dầu.

NÆ°á»›c Mỹ và các nÆ°á»›c tiêu thụ dầu hàng đầu khác nên khuyến khích Ả Rập Xê-út thể hiện vai trò của mình má»™t cách tích cá»±c hÆ¡n nữa. Thị trường dầu mỏ toàn cầu nếu được Ả Rập Xê-út sá»­ dụng sức ảnh hưởng chính Ä‘áng của mình sẽ ít biến Ä‘á»™ng hÆ¡n và thế cân bằng cung cầu vững chắc hÆ¡n. Và sẽ càng tốt hÆ¡n nếu Ả Rập Xê-út có thể Ä‘iều hòa được giá cả thị trường.

Trong bối cảnh sản lượng dầu và khí đốt ở Bắc Mỹ và các khu vá»±c khác trên thế giá»›i Ä‘ang phục hồi, việc giữ cho giá dầu ở mức vừa phải sẽ có lợi cho tất cả các quốc gia. Má»™t mức giá quá thấp sẽ triệt tiêu sá»± mở rá»™ng các nguồn cung má»›i, ngược lại mức giá quá cao cÅ©ng sẽ phá hủy sá»± phục hổi kinh tế vốn Ä‘ã mong manh.

Mục tiêu giá của Ả Rập Xê-út nằm trong khoảng giao Ä‘á»™ng quanh mức 100 USD/thùng cÅ©ng chính là mức giá có lợi cho các nÆ°á»›c công nghiệp.

Ả Rập Xê-út nên được ủng há»™, thậm chí là Ä‘ang bị thúc giục trở thành người quyết định giá chứ không chỉ là người tuân theo giá thị trường. Giá dầu nên được Ä‘Æ°a ra thảo luận trong các cuá»™c họp của G-20 và các cuá»™c nhóm họp quốc tế khác giống nhÆ° các vấn đề lãi suất và tá»· giá hối Ä‘oái.

Sẽ không có má»™t thị trường vận hành hiệu quả chừng nào nÆ°á»›c xuất khẩu dầu lá»›n nhất vẫn còn đứng bên lề. Đẩy Ả Rập Xê-út vào cuá»™c chÆ¡i sẽ không những tốt cho người dân Mỹ mà còn gây bất lợi cho những giáo sỹ Tehran.