Vá»›i 11 doanh nghiệp nhÆ° hiện nay thì má»—i doanh nghiệp chỉ nên chiếm trên dÆ°á»›i 10%.
Dá»± thảo nghị định sá»­a đổi Nghị định 55 về kinh doanh có nêu: Khuyến khích thÆ°Æ¡ng nhân thuá»™c các thành phần kinh tế đầu tÆ° phát triển cÆ¡ sở kinh doanh xăng dầu.

Tuy nhiên, trao đổi vá»›i Pháp Luật TP.HCM, tiến sÄ© Nguyá»…n Quang A, chuyên gia kinh tế (ảnh), nhận định: Để tham gia thị trường xăng dầu, doanh nghiệp (DN) phải đảm bảo các Ä‘iều kiện kinh doanh là kho bãi, xe chuyên dụng, hệ thống cá»­a hàng bán lẻ... vá»›i số vốn hàng chục tá»· đồng. Nếu hiệu quả kinh tế không cao sẽ rất tốn kém cho DN. Tốn kém của DN cÅ©ng chính là của xã há»™i. Thị trường ná»™i địa có 11 DN đầu mối nhập khẩu là quá nhiều. Để có thị trường xăng dầu thá»±c sá»± cạnh tranh nên tái cÆ¡ cấu ngành xăng dầu sao cho nó hoạt Ä‘á»™ng hiệu quả.

Người tiêu dùng sẽ dá»… có cÆ¡ há»™i hÆ¡n khi thị trường xăng dầu có sá»± cạnh tranh thá»±c sá»±. Ảnh: HTD

Nên tính đến chuyện cho phá sản bá»›t

. Tái cÆ¡ cấu ngành xăng dầu là nhÆ° thế nào, thÆ°a ông?

+ CÅ©ng nhÆ° viá»…n thông, thị trường chỉ nên có ba, cùng lắm là bốn DN đầu mối nhập khẩu xăng dầu mà thôi. Má»—i DN chiếm khoảng 30% thị phần (tức là không ai có thể khống chế thị trường) và không có chuyện cùng câu kết. NhÆ° vậy cÅ©ng có thể đảm bảo sá»± cạnh tranh thá»±c sá»±.

Để hiệu quả xã há»™i lá»›n nhất thì ngành xăng dầu không nên mở tràn lan. Khi Ä‘ó, nhà nÆ°á»›c chỉ cần kiểm soát chặt chẽ chất lượng xăng dầu, còn giá thành thì để các DN cạnh tranh vá»›i nhau. Nhà nÆ°á»›c chỉ làm nhiệm vụ giám sát xem các DN này hoạt Ä‘á»™ng có Ä‘úng luật không, có cạnh tranh lành mạnh, có câu kết thỏa thuận giá không...

Tái cÆ¡ cấu là nhÆ° thế chứ không phải là há»— trợ cho má»™t “ông lá»›n” Ä‘ã lá»›n lại càng khỏe mạnh hÆ¡n.

. Nếu nhÆ° trên ông nói vá»›i 11 DN là quá nhiều, vậy để giảm còn ba đến bốn DN tức là sẽ có khoảng bảy DN giải thể?

+ Hiện chúng ta Ä‘ã có Luật Phá sản nên cần mạnh dạn tính đến việc này. Nhất là khi lãnh đạo Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng phát biểu rằng sau hÆ¡n hai năm thá»±c hiện cÆ¡ chế Ä‘iều hành xăng dầu theo thị trường có sá»± quản lý của nhà nÆ°á»›c nhÆ°ng các DN đều lá»—. Chúng ta có thể sát nhập các DN lại vá»›i nhau.

Cụ thể, vá»›i Petrolimex không áp dụng chính sách sát nhập này. Mười DN còn lại thì nhà nÆ°á»›c sá»­ dụng các chính sách Æ°u Ä‘ãi nhÆ° thuế, tá»· giá... để khuyến khích các DN sát nhập vá»›i nhau. Chắc chắn không thể thá»±c hiện việc sát nhập này trong má»™t tháng mà kỳ vọng là 4-5 năm tá»›i. Khi Ä‘ó thị trường xăng dầu sẽ có thể cạnh tranh thá»±c sá»±. Đương nhiên, người tiêu dùng có quyền lá»±c quyết định - Ä‘ó là quyền lá»±a chọn.

Có thể cho san sẻ thị phần giữa các DN

. Có cách khác không thÆ°a ông, tức là vẫn duy trì 11 DN hiện tại mà vẫn có sá»± cạnh tranh bình đẳng?

+ Để thị trường vá»›i 11 DN nhÆ° hiện nay thì má»—i DN cÅ©ng chỉ nên chiếm thị phần ngang ngang nhau, tức là trên dÆ°á»›i 10% chứ không nên để má»™t DN chiếm đến trên 60% nhÆ° Petrolimex Ä‘ang chi phối.

Xét về số DN, nếu thị phần của những DN này sàn sàn nhau (9%-10% thị phần) thì có sá»± cạnh tranh quyết liệt. Do vậy, nhà nÆ°á»›c nên tạo Ä‘iều kiện cho các DN nhỏ nâng thị phần lên, còn các “ông lá»›n” thì dần dần phải giảm thị phần của mình xuống.

Đây là lÄ©nh vá»±c có yếu tố Ä‘á»™c quyền tá»± nhiên. Vị trí để cây xăng không thể để san sát nhau, khoảng 20 m lại có má»™t cây xăng. Trong trường hợp có sá»± khống chế thị trường (mà 60% thị phần của má»™t DN rõ ràng là dấu hiệu rành rành của sá»± Ä‘á»™c quyền và khống chế thị trường) thì quyền lá»±a chọn của người tiêu dùng bị hạn chế hay hầu nhÆ° không có. Khi Ä‘ó nhà nÆ°á»›c phải can thiệp và không thể phó mặc cho cÆ¡ chế thị trường.

. Nếu thị trường xăng dầu ná»™i địa có sá»± cạnh tranh thá»±c sá»± nhÆ° ông nói thì người tiêu dùng được lợi gì?

+ Trong trường hợp Ä‘á»™c quyền hay gần nhÆ° Ä‘á»™c quyền thì sức mạnh quyết định này của người tiêu dùng bị hạn chế rất nhiều và nhà nÆ°á»›c phải can thiệp trá»±c tiếp vào việc định giá.

Nếu có cạnh tranh thá»±c sá»± thì người tiêu dùng “bỏ phiếu” đối vá»›i DN bằng hành Ä‘á»™ng của mình là mua hay không mua hàng của DN Ä‘ó và nhà nÆ°á»›c chỉ cần buá»™c DN hoạt Ä‘á»™ng theo luật (nhất là không được câu kết định giá hay phân chia thị trường).

. Để có thị trường cạnh tranh thá»±c sá»±, theo ông thì nhà nÆ°á»›c nên làm gì?

+ Theo tôi, nhà nÆ°á»›c nên tạo Ä‘iều kiện để có sá»± cạnh tranh thá»±c sá»± bằng các chính sách há»— trợ DN có thị phần thấp, hạn chế DN có thị phần khống chế, có khung luật pháp rành mạch để các DN hoạt Ä‘á»™ng.

Trong khi nhà nÆ°á»›c chÆ°a tạo được môi trường cạnh tranh nhÆ° nêu trên thì nhà nÆ°á»›c phải can thiệp trá»±c tiếp vào việc định giá.

Khi việc thiết lập được môi trường cạnh tranh thì nhà nÆ°á»›c nên để cho cÆ¡ chế thị trường tá»± Ä‘iều tiết và chỉ lo giám sát sá»± cạnh tranh của DN mà thôi. Nhà nÆ°á»›c nên có lá»™ trình rõ ràng, công bố công khai cho dân chúng và DN biết.

phapluattp