Viễn cảnh chiến tranh toàn diện ở Trung Đông gia tăng sau khi Iran tiến hành cuộc tấn công tên lửa quy mô lớn vào Israel hôm 1/10.
Israel đã đe dọa trả đũa, làm dấy lên lo ngại về sự gián đoạn dòng chảy dầu và khí đốt từ khu vực giàu năng lượng này.
Giá dầu toàn cầu đã tăng 9% kể từ cuộc tấn công của Iran, xảy ra trong bối cảnh cuộc chiến kéo dài một năm của Israel ở Dải Gaza và cuộc xâm lược miền nam Lebanon hồi đầu tháng này.
Các chuyên gia cảnh báo, một cuộc xung đột toàn diện giữa Israel và Iran có thể làm gián đoạn nguồn cung cấp năng lượng quốc tế và gây ra làn sóng chấn động khắp nền kinh tế toàn cầu.
Farzan Sabet, cộng tác viên nghiên cứu cấp cao tại Viện sau đại học Geneva cho biết: “Sự gián đoạn lớn trong xuất khẩu dầu và khí đốt trong khu vực có thể sẽ có tác động đáng kể đến nền kinh tế toàn cầu”.
'Hành động xâm lược'
Truyền thông Israel đưa tin nước này có thể nhắm mục tiêu vào các cơ sở hạt nhân hoặc các cơ sở dầu khí của Iran.
Tổng thống Mỹ Joe Biden tán thành việc Israel không tấn công các cơ sở dầu mỏ ở Iran, một trong những nhà sản xuất lớn nhất thế giới. Iran đã cảnh báo rằng bất kỳ cuộc tấn công nào vào cơ sở hạ tầng của nước này sẽ "gây ra phản ứng thậm chí còn mạnh mẽ hơn" từ Tehran.
Sabet cho biết, nếu Israel thực hiện một cuộc tấn công lớn nhằm vào các cơ sở dầu khí của Iran, Tehran có thể “dùng biện pháp gây áp lực lên các điểm trung chuyển quan trọng như eo biển Hormuz”.
Iran trong nhiều năm đã đe dọa phong tỏa eo biển chiến lược Hormuz, nơi 1/5 nguồn cung dầu của thế giới đi qua.
Neil Quilliam, chuyên gia về chính sách năng lượng và địa chính trị tại tổ chức tư vấn Chatham House ở London, cho biết: “Eo biển Hormuz rất quan trọng đối với nền kinh tế toàn cầu”.
Qatar, một trong những nhà sản xuất khí đốt tự nhiên lớn nhất thế giới, cũng sử dụng eo biển Hormuz để xuất khẩu.
Cũng có những lo ngại rằng Tehran có thể nhắm mục tiêu vào các cơ sở khai thác dầu ở các nước láng giềng nếu bị Israel tấn công. Iraq, Kuwait, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Ả Rập Saudi và Iran là một trong những quốc gia sản xuất dầu hàng đầu thế giới.
Tổng thống Iran Masud Pezeshkian, trong chuyến công du tới Qatar vào tuần trước, đã gặp gỡ các quan chức cấp cao của các quốc gia Ả Rập vùng Vịnh. Theo báo cáo, các quan chức đã tìm cách trấn an Iran về tính trung lập của họ trong cuộc xung đột giữa Tehran và Israel.
Sabet cho biết bất kỳ sự trả đũa nào của Iran đối với một cuộc tấn công có thể xảy ra của Israel ảnh hưởng đến giá năng lượng hoặc thương mại toàn cầu sẽ "được coi là hành động xâm lược và dẫn đến áp lực hơn nữa đối với Iran".
Quilliam cho biết Israel có khả năng tấn công các mục tiêu mà sẽ "làm tổn hại đến chế độ Iran và ảnh hưởng đến nền kinh tế nước này" thay vì tác động đến thị trường dầu mỏ toàn cầu.
'Cảm nhận sự tăng giá'
Trong những thập kỷ gần đây, giá năng lượng đã tăng vọt sau lệnh cấm vận dầu mỏ của Ả Rập năm 1973 và Cách mạng Hồi giáo ở Iran năm 1979.
Những sự kiện đó đã dẫn đến tình trạng thiếu xăng nghiêm trọng ở một số quốc gia và khiến tài xế phải xếp hàng dài vô tận để đổ xăng cho ô tô của mình.
Nhưng các chuyên gia cho biết ngay cả một sự gián đoạn lớn đối với dòng dầu và khí đốt từ Trung Đông xuất phát từ cuộc xung đột toàn diện giữa Israel và Iran cũng sẽ không khiến nền kinh tế toàn cầu vượt khỏi tầm kiểm soát. Điều đó phần lớn là nhờ sự trỗi dậy của Hoa Kỳ với tư cách là nhà cung cấp dầu khí lớn cũng như sự phụ thuộc toàn cầu vào nhiên liệu hóa thạch ngày càng giảm.
Sabet cho biết: “Người tiêu dùng phương Tây sẽ cảm nhận được sự tăng giá tại trạm xăng. Nhưng nó sẽ ít hơn nhiều so với thời kỳ trước.”
Ông chỉ ra rằng những cảnh báo lặp đi lặp lại về sự gián đoạn vận chuyển thương mại ở Biển Đỏ của phiến quân Houthi do Iran hậu thuẫn ở Yemen đã không dẫn đến lạm phát tiêu dùng đáng kể ở phương Tây.
Nhưng Sabet nói rằng sự gián đoạn lớn đối với dòng dầu và khí đốt từ Trung Đông sẽ có "tác động quá lớn" đối với nền kinh tế Trung Quốc.
Bắc Kinh nhập khẩu khoảng 1,5 triệu thùng dầu mỗi ngày từ Iran, chiếm 15% lượng dầu nhập khẩu từ khu vực.
Sabet cho biết giá năng lượng tăng đối với Trung Quốc sẽ “đi vào chuỗi cung ứng tới hàng hóa sản xuất mà nước này xuất khẩu sang Hoa Kỳ, Châu Âu và nhữngnơi khác" và có khả năng dẫn đến "lạm phát nhiều hơn cho người tiêu dùng".
Nguồn tin: xangdau.net/RFE/RL
