Các bá»™ thường đứng về phía doanh nghiệp trá»±c thuá»™c, vừa Ä‘á bóng vừa thổi còi; vì vậy, cần tách quản lý nhà nÆ°á»›c ra khỏi quản lý sản xuất kinh doanh, nguyên Bá»™ trưởng KH&ĐT Trần Xuân Giá nói.

Câu chuyện giá xăng vẫn chÆ°a hạ nhiệt. Ảnh: Hồng VÄ©nh.

Xung quanh cuá»™c tranh cãi về kinh doanh xăng dầu giữa Bá»™ Tài chính và Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng má»›i Ä‘ây, ông Giá nói: “TrÆ°á»›c hết, tôi hoàn toàn ủng há»™ cách hành xá»­ của Bá»™ trưởng VÆ°Æ¡ng Đình Huệ, bởi lẽ Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính Ä‘ã làm Ä‘úng chức trách được giao là quản lý tài chính, giá cả (Cục Quản lý giá nằm trong Bá»™ Tài chính)...

Bá»™ trưởng VÆ°Æ¡ng Đình Huệ Ä‘ã xuất phát từ lợi ích của gần 90 triệu dân Việt Nam, chứ không phải lợi ích cục bá»™ của má»™t nhóm doanh nghiệp để giải quyết vấn đề. Người dân rất mong và hy vọng các bá»™ trưởng khác cÅ©ng làm nhÆ° vậy đối vá»›i lÄ©nh vá»±c được giao quản lý”.

Vượt qua chính mình: Không lo mất ghế

DÆ° luận nghi ngờ trong câu chuyện giá xăng dầu có sá»± thao túng của nhóm lợi ích. Từng là Bá»™ trưởng KH&ĐT, ông nhìn nhận thế nào về sá»± chi phối của cái tạm gọi là nhóm lợi ích và làm sao để vượt qua nó?

Thá»±c ra, nhóm lợi ích không phải bây giờ má»›i xuất hiện, hồi tôi làm Bá»™ trưởng không phải không có nhóm lợi ích. Nhóm lợi ích có sức chi phối lá»›n. Và tôi nhận thấy nhóm lợi ích (hiểu theo nghÄ©a chạy theo vật chất tầm thường) có vẻ nhÆ° Ä‘ang muốn chi phối giá xăng dầu, Ä‘iện, giá than, giá thuốc trị bệnh và nhiều sản phẩm quan trọng khác. Những người nắm quyền quyết định chính sách vượt qua được chính mình, đặt quyền lợi của đất nÆ°á»›c của người dân lên trên hết thì sẽ hành Ä‘á»™ng được nhÆ° Bá»™ trưởng Huệ. Tôi có ít nhiều kinh nghiệm thành công về vấn đề này,

NhÆ°ng có má»™t số ý kiến lo ngại, vá»›i năng lá»±c chi phối của những đại gia quốc doanh, cạy cá»­a Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính không được, họ sẽ mở những cánh cá»­a cao hÆ¡n. Thậm chí có người còn ví von, Bá»™ trưởng Huệ Ä‘ang xòe diêm soi giá xăng, rất “nguy hiểm”?

Tôi nói vượt qua chính mình chính là nói về vượt qua những cái “nguy hiểm” Ä‘ó, chứ không nói vượt qua được sá»± cám dá»— của vật chất tầm thường. Vượt qua ná»—i sợ cái quyền sinh quyền sát của cấp, của người quyết cái ghế của mình để làm những việc có lợi cho dân, cho nÆ°á»›c còn khó hÆ¡n nhiều lần vượt qua cám dá»— vật chất.

Nguyên Bá»™ trưởng KH&ĐT Trần Xuân Giá .

Qua cuá»™c đối thoại giữa Bá»™ Tài chính và Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng liên quan kinh doanh xăng dầu, ông nhận thấy Ä‘iều gì?

Qua các thông tin được công bố công khai, tôi giật mình về sá»± buông lỏng (hoặc chủ Ä‘á»™ng buông lỏng để mÆ°u cầu lợi ích cục bá»™) trong quản lý kinh doanh xăng dầu, đặc biệt là quản lý chi phí nhập khẩu, chi phí lÆ°u thông (chi phí vận chuyển, chiết khấu lÆ°u thông…).

Điều nhiều người băn khoăn là quản lý chi phí sản xuất (nhập khẩu), lÆ°u thông đối vá»›i kinh doanh xăng dầu là lÄ©nh vá»±c quản lý dá»… dàng hÆ¡n nhiều so vá»›i quản lý các hàng hóa khác (được tách bạch rõ ràng loại xăng dầu cụ thể từ khâu ký hợp đồng mua bán, đến vận chuyển, đến khâu bán cho người tiêu dùng cuối cùng).

Vậy mà lãnh đạo Petrolimex trả lời không tách bạch được lá»— lãi cụ thể đối vá»›i từng loại xăng dầu (?!). Câu hỏi đặt ra là các lÄ©nh vá»±c kinh doanh khác có quản lý chi phí theo kiểu Ä‘ó không? Tôi xin kiến nghị Bá»™ Tài chính cho kiểm tra để chấn chỉnh kịp cách quản lý của cả hệ thống doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c.

Buông lỏng quản lý ở Ä‘ây còn thể hiện ở chá»— Ä‘áng lẽ Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng và Bá»™ Tài chính phải có tiếng nói chung, đằng này lại là hai tiếng nói trái ngược nhau. Đó là Ä‘iều kỳ quặc.

Ông nói giá xăng dầu là lÄ©nh vá»±c dá»… tính toán và không khó quản lý nhÆ°ng tại sao đến nay nó vẫn là cái “há»™p Ä‘en”?

Tôi cho rằng, vì vấn đề công khai, minh bạch vẫn chÆ°a đến vá»›i doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Nếu có đủ các báo cáo tài chính định kỳ, ít nhất là theo quy định hiện hành và nếu thá»±c hiện việc kiểm toán, kể cả kiểm toán Ä‘á»™c lập, theo thông lệ và theo quy định thì chắc sẽ không có sá»± tranh cãi, phải cá»­ Ä‘oàn này, Ä‘oàn nọ Ä‘i thanh tra để phân định “thắng thua” nhÆ° Ä‘ang diá»…n ra.

Trong vấn đề này có thể Bá»™ Tài chính hình nhÆ° cÅ©ng chÆ°a làm tròn trách nhiệm của mình trong việc yêu cầu (bắt buá»™c) các doanh nghiệp xăng dầu phải ná»™p báo cáo tài chính định kỳ, khi họ ná»™p thì phải đọc kỹ và phải kiểm tra để ít nhất là phát hiện những Ä‘iều bất thường trong sản xuất kinh doanh của họ.

Nếu Petrolimex công khai minh bạch lá»— lãi thì tại sao các báo cáo lại khác nhau. Tại sao khi trong báo cáo cho các nhà đầu tÆ° để IPO (chào bán cổ phần ra công chúng lần đầu tiên) lên sàn chứng khoán thì Petrolimex lại báo cáo lãi nhÆ°ng báo cáo lên Bá»™ Tài chính lại báo cáo lá»—? Đó là Ä‘iều bất thường.

Điều hành giá xăng dầu phải xuất phát từ lợi ích của gần 90 triệu dân, chứ không phải lợi ích cục bá»™ của má»™t nhóm doanh nghiệp. Ảnh: Xuân Phú.

“Tổng giám đốc của những tổng giám đốc”

NhÆ°ng phải chăng nguyên nhân sâu xa của câu chuyện này là sá»± nhập nhằng, chồng chéo giữa quản lý nhà nÆ°á»›c và quản lý sản xuất kinh doanh?

Cuá»™c tranh cãi giữa Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng và Bá»™ Tài chính về vấn đề giá xăng dầu làm cho người ta nhá»› lại má»™t vấn đề rất lá»›n Ä‘ã đặt ra và nói Ä‘i, nói lại từ lâu nhÆ°ng đến nay vẫn chÆ°a Ä‘i vào cuá»™c sống má»™t cách trọn vẹn, thậm chí có nÆ¡i chÆ°a Ä‘i vào cuá»™c sống. Đó là vấn đề tách quản lý nhà nÆ°á»›c ra khỏi quản lý sản xuất kinh doanh.

Qua phát biểu của người đại diện Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, người nghe có cảm giác họ không phải đại diện của bá»™ quản lý nhà nÆ°á»›c đối vá»›i doanh nghiệp, mà chỉ là người phát ngôn của doanh nghiệp, hay nói nặng nề hÆ¡n má»™t chút, họ chỉ là “Tổng giám đốc của những tổng giám đốc” mà thôi. Nhà nÆ°á»›c dứt khoát không kinh doanh. Nhà nÆ°á»›c kinh doanh là vừa Ä‘á bóng vừa thổi còi.

Tình hình này hình nhÆ° cÅ©ng Ä‘ang xảy ra ở các bá»™ khác: Bá»™ Xây dá»±ng thường đứng về phía các doanh nghiệp xi măng, Bá»™ GTVT đứng về phía các công ty cầu đường, các công ty vận tải… Vậy ai đứng về phía dân? Nếu Ä‘ây là tình trạng chung của các bá»™ có các doanh nghiệp trá»±c thuá»™c thì là Ä‘iều Ä‘áng báo Ä‘á»™ng.

Hồi làm Bá»™ trưởng KH&ĐT, chỉ đạo xây dá»±ng Luật Doanh nghiệp, tôi muốn xây dá»±ng luật theo tinh thần trên đầu doanh nghiệp chỉ có luật. Các Bá»™ quản lý nhà nÆ°á»›c phải là người Ä‘iều hòa lợi ích giữa sản xuất và tiêu dùng; lợi ích của các doanh nghiệp thuá»™c mọi thành phần kinh tế, của các tầng lá»›p dân cÆ°…Còn những gì diá»…n ra ở cuá»™c đối thoại giữa Bá»™ Tài chính và Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, tôi có cảm giác má»™t số quan chức Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘ang Ä‘i “đấu” cho lợi ích cục bá»™ của doanh nghiệp trá»±c thuá»™c bá»™ mình.

Nguồn tin: TP