Cuá»™c khủng hoảng chính trị ở Libya khiến giá dầu trên thế giá»›i tăng 'phi mã' và ảnh hưởng không nhỏ tá»›i nền kinh tế các nÆ°á»›c nhập khẩu nhÆ° Việt Nam.

Thông tin má»›i nhất từ các phiên giao dịch dầu mỏ trên thế giá»›i cho thấy giá của loại “vàng Ä‘en” này vẫn Ä‘ang tiếp tục Ä‘à “thăng hoa”. Theo Ä‘ó, dầu thô giao tháng 4 trên thị trường New York tăng 2,6 USD lên 102,23 USD má»™t thùng, ghi nhận mức cao nhất kể từ tháng 9/2008. Tại thị trường London, giá dầu Brent cÅ©ng tăng 93 xu lên 116,35 USD má»™t thùng.

Khi giá dầu thô tăng, chắc chắn xăng cÅ©ng không nằm ngoài guồng quay Ä‘ó. Tại Mỹ, giá xăng có thể lên mức 3,5 USD má»™t gallon trong thời gian tá»›i, buá»™c người dân nÆ°á»›c này phải cắt giảm chi tiêu. Theo tính toán của các chuyên gia, giá xăng tăng thêm má»™t xu, thì người tiêu dùng Mỹ lại thiệt hại 1 tá»· USD má»—i năm. Tuy nhiên, nÆ°á»›c Mỹ vẫn được cho là sẽ ít chịu ảnh hưởng trá»±c tiếp từ cuá»™c khủng hoảng ở Trung Đông và Bắc Phi hÆ¡n so vá»›i phần lá»›n các nÆ°á»›c châu Âu và châu Á, vì các nhà máy lọc dầu lá»›n của nÆ°á»›c này có thể chế biến cả dầu ngọt và dầu chua.

Châu Âu là khu vá»±c chịu ảnh hưởng tức thời nhiều nhất từ tình hình căng thẳng ở Libya. HÆ¡n 85% lượng xuất khẩu dầu của Libya là sang châu Âu, trong Ä‘ó hÆ¡n 1/3 sang Italy. Phần lá»›n số dầu còn lại được xuất sang châu Á, 5% được xuất sang Mỹ.

Má»™t binh lính quân nổi loạn Ä‘ang canh gác nhà máy lọc dầu ở Libya. Ảnh: NY Times

Nguy cơ một cuộc khủng hoảng dầu lửa mới

Nếu bất ổn địa chính trị tại Bắc Phi và Trung Đông tiếp diá»…n, khó Ä‘oán trÆ°á»›c thế giá»›i sẽ chấn Ä‘á»™ng thế nào. Nếu cuá»™c khủng hoảng chính trị này tiếp tục xấu Ä‘i, sẽ có nguy cÆ¡ đẩy thế giá»›i vào má»™t cuá»™c khủng hoảng dầu lá»­a má»›i.

CÆ¡ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho hay, kể từ khi bạo loạn nổ ra đến cuối tuần qua, sản lượng khai thác tại Libya giảm ít nhất 750.000 thùng dầu má»—i ngày thay vì công suất bình thường là 1,6 triệu thùng má»—i ngày. Tệ hÆ¡n nữa, không ai biết khi nào các chuyên gia nÆ°á»›c ngoài có chuyên môn, tay nghề, các hãng khai thác nổi tiếng có thể trở lại Libya. Julian Lee, nhà phân tích thuá»™c Trung tâm Nghiên cứu năng lượng toàn cầu ở London nói: "Người ta không hề chắc chắn tÆ°Æ¡ng lai Libya sẽ diá»…n ra thế nào. Các công ty có hợp đồng rất béo bở tại Libya và họ không muốn bị tổn thất”.

Theo New York Times, thị trường thế giá»›i còn lo ngại, nguồn cung dầu từ khu vá»±c có thể giảm mạnh thêm trong những ngày tá»›i, khi mà bất ổn lan rá»™ng tá»›i các quốc gia sản xuất dầu lá»›n khác nhÆ° Algeria. Trong khi Ä‘ó, tình hình ở Algeria, nguồn cung nhập khẩu dầu lá»›n thứ 7 của Mỹ, cÅ©ng Ä‘ang chứa Ä‘á»±ng nhiều bất ổn. Trong vài tuần qua, Algeria đối mặt vá»›i hàng loạt cuá»™c biểu tình phản đối tình trạng tăng giá lÆ°Æ¡ng thá»±c, thá»±c phẩm, tá»· lệ thất nghiệp cao, và Ä‘òi Tổng thống Abdelaziz Bouteflika từ chức.

Sở dÄ© tình hình ở Libya có tác Ä‘á»™ng mạnh tá»›i giá dầu quốc tế vì loại dầu thô “ngọt” của nÆ°á»›c này không dá»… thay thế trong việc sản xuất xăng, dầu diesel và xăng hàng không, đặc biệt tại những nhà máy lọc dầu ở châu Âu và châu Á vốn không được trang bị để lọc loại dầu “chua” có hàm lượng lÆ°u huỳnh cao hÆ¡n. Arab Saudi, nÆ°á»›c “anh cả” của Tổ chức Các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu lá»­a (OPEC) có công suất dá»± trữ hÆ¡n 4 triệu thùng dầu má»—i ngày, nhÆ°ng phần lá»›n số dầu này là dầu chua.

Các chuyên gia về dầu lá»­a cho rằng, nếu bất ổn ở Libya còn kéo dài thêm má»™t vài tuần nữa, các nhà máy lọc dầu ở châu Âu sẽ buá»™c phải mua dầu thô ngọt từ Algeria và Nigeria, hai nguồn cung cấp dầu ngọt chính của nÆ°á»›c Mỹ hiện nay. “Các nhà máy lọc dầu thô ngọt sẽ bị đẩy vào má»™t cuá»™c chiến chào giá. Vấn đề chất lượng Ä‘ang được đặt lên trÆ°á»›c vấn đề số lượng”, ông Lawrence J. Goldstein, má»™t chuyên gia thuá»™c Quỹ Nghiên cứu chính sách năng lượng của Mỹ, nhận định.

Giá»›i đầu tÆ° cÅ©ng lo ngại các cuá»™c biểu tình chống chính phủ Ä‘ang diá»…n ra tại má»™t số nÆ°á»›c Bắc Phi và Trung Đông có thể lan rá»™ng sang các vá»±a dầu của thế giá»›i, làm giá dầu tăng và ảnh hưởng đến tiêu dùng cÅ©ng nhÆ° tăng trưởng kinh tế toàn cầu. "Các nhà đầu tÆ° Ä‘ang lo lắng giá dầu tăng không chỉ Ä‘e dọa mà còn là lá»±c cản vá»›i tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong năm nay", hãng Morgan Stanley nhận định trong má»™t báo cáo má»›i công bố.

Tại châu Á, giá dầu tăng cao Ä‘ang gây áp lá»±c lá»›n hÆ¡n vá»›i các ngân hàng trung Æ°Æ¡ng, buá»™c họ phải tăng lãi suất cao hÆ¡n nữa để chống lại lạm phát có nguy cÆ¡ leo thang. NhÆ°ng nếu lãi suất tăng quá cao, tăng trưởng kinh tế sẽ bị ảnh hưởng.

Biểu đồ cho thấy giá dầu tăng liên tục trong tuần qua. Ảnh: Reuters

Các nÆ°á»›c nhập khẩu ‘bó tay’

Tiến sÄ© Stelzer Irwin, kinh tế gia và là Giám đốc Viện Nghiên cứu Chính sách Kinh tế Hudson, Mỹ, phân tích: “Người ta Ä‘ang nghÄ© tá»›i cái gọi là hiệu ứng domino. Cái mà người ta sợ nhất là nó sẽ lan đến Arab Saudi. DÄ© nhiên là bây giờ sá»± việc này chÆ°a xảy ra, nhÆ°ng nó cÅ©ng đủ làm thế giá»›i lo lắng. Thêm má»™t Ä‘iều nữa, sá»± lo lắng này xuất hiện trong bối cảnh thế giá»›i Ä‘ang phục hồi sau khủng hoảng kinh tế và sá»± bùng nổ kinh tế ở châu Á làm mức cầu về xăng dầu gia tăng Ä‘áng kể”.

Ông cÅ©ng cho biết thêm: “Thị trường xăng dầu là thị trường quốc tế. Xuất khẩu dầu Ä‘i Ä‘âu không quan trọng. Khi dầu khan hiếm thì nó sẽ ảnh hưởng giá cả mọi nÆ¡i. Nếu mà cuá»™c khủng hoảng lan sang Arab Saudi thì ảnh hưởng xấu cho Mỹ vì nÆ°á»›c này cần nhiều xăng dầu. Và thậm chí đối vá»›i các nÆ°á»›c Ä‘ang phát triển, ảnh hưởng này còn xấu hÆ¡n vì người dân khó có đủ tiền chi tiêu nhÆ° vậy. Không ai có thể phủ nhận rằng khi dầu khan hiếm, không những giá xăng dầu tăng mà các mặt hàng khác cÅ©ng tăng”.

Nhận định về việc giá dầu Ä‘ang ở mức ká»· lục nhÆ° hiện nay, tiến sÄ© Irwin cho rằng: “Má»—i khi giá dầu vượt mức 100 USD má»™t thùng, thì nó ảnh hưởng không nhỏ đến GDP má»™t quốc gia, đặc biệt là các nÆ°á»›c Ä‘ang phát triển nhÆ° Việt Nam”.

Tuy tác Ä‘á»™ng của giá xăng dầu tăng cao là không nhỏ đối vá»›i các nÆ°á»›c Ä‘ang phát triển nhÆ°ng theo ông Irwin các nÆ°á»›c nhập khẩu dầu khó có thể thay đổi được thế cục. “Trong tÆ°Æ¡ng lai xa, nếu xã há»™i dùng những nguồn năng lượng khác để thay thế xăng dầu thì Ä‘ó là chuyện khác. Arab Saudi luôn muốn giữ giá dầu không cao quá bởi họ e rằng khi giá quá cao người ta sẽ chuyển sang dùng các nguồn năng lượng khác nhÆ° từ gió hay từ mặt trời chẳng hạn”, ông nói.

Nguồn: Baodatviet