TrÆ°á»›c nhiá»u băn khoăn vá» việc ai dám đảm bảo Quỹ bình ổn giá xăng dầu thu bao nhiêu, chi bấy nhiêu, đại diện Bá»™ Tài chính khẳng định má»i quyết định Ä‘á»u sẽ được công bố công khai. Bà Nguyá»…n Thanh HÆ°Æ¡ng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý giá, Bá»™ Tài chính Ä‘ã trao đổi vá»›i chúng tôi vá» nhiá»u vấn đỠđặt ra đối vá»›i sá»± váºn hành của quỹ này.
Việc trích láºp Quỹ bình ổn giá xăng dầu rất cháºt váºt thì ngÆ°á»i dân kỳ vá»ng gì vào sá»± váºn hạn của quỹ này?
- ThÆ°a bà, các doanh nghiệp (DN) vẫn kêu lá»— liên tục và cho biết, không có tiá»n để trích Quỹ bình ổn giá xăng dầu nên quỹ chÆ°a có má»™t xu. Ngay cả khi giá dầu thế giá»›i xuống rất thấp mà việc trích quỹ Ä‘ã nhÆ° váºy thì ngÆ°á»i dân có thể kỳ vá»ng gì vào sá»± bình ổn của quỹ này?
- Thá»±c tế không phải váºy. Theo Thông tÆ° 56, Bá»™ Tài chính Ä‘ã Ä‘á» nghị các DN đầu mối xăng dầu trích vào Quỹ bình ổn đối vá»›i mặt hàng xăng, dầu diesel, dầu madut và dầu há»a. Tuy nhiên, cho đến nay, chỉ riêng mặt hàng xăng là chÆ°a trích xu nào.
Còn lại các mặt hàng khác cÅ©ng Ä‘ã trích vào quỹ nhÆ°ng sau Ä‘ó, Bá»™ Ä‘ã cho các DN tạm ngừng trích quỹ đối vá»›i dầu diesel và từ ngày 9/5/2009 là ngừng trích vào quỹ đối vá»›i dầu madut. Quỹ hiện nay vẫn được hình thành từ trích láºp đối vá»›i dầu hoả.
Dù váºy, tổng sản lượng tiêu thụ dầu hoả rất ít, chỉ khoảng 2% tổng nhu cầu tiêu dùng xăng dầu cả nÆ°á»›c nên vốn quỹ có được không Ä‘áng kể. DN cÅ©ng khó khăn khi trích quỹ này, vì giá vốn của các DN khác nhau chứ không giống nhau.
- Việc trích quỹ thá»±c chất là thu tiá»n của dân để chi lại cho dân, nhÆ° váºy tác dụng của Quỹ bình ổn giá xăng dầu đối vá»›i ngÆ°á»i dân là rất mÆ¡ hồ, bà có nháºn thấy nhÆ° váºy?
Khi quỹ thành láºp, ngÆ°á»i sá» dụng nhiá»u xăng dầu vào thá»i Ä‘iểm giá thế giá»›i tăng cao sẽ được lợi. Ngược lại, ngÆ°á»i sá» dụng nhiá»u xăng dầu vào thá»i Ä‘iểm giá thế giá»›i thấp tá»± dÆ°ng bị thiệt.
Bởi lẽ, khi giá thế giá»›i thấp thì ngÆ°á»i mua xăng dầu sẽ phải bá» thêm tiá»n cho quỹ và chÆ°a chắc, sau này há» sẽ được hưởng lợi từ quỹ. Tháºm chí, khi áp dụng việc trích quỹ đồng nhất trên toàn quốc thì ngÆ°á»i nghèo cÅ©ng phải Ä‘óng tiá»n cho quỹ. Äó là sá»± bất hợp lý dá»… nháºn thấy nhất.
Cái gì cÅ©ng có hai mặt của nó. Thá»i gian qua, cÅ©ng có lúc giá xăng dầu không tăng mà Bá»™ Tài chính vẫn chỉ đạo DN trích được quỹ, nhÆ° là đối vá»›i dầu madut vừa qua.
Khi giá vốn của DN thấp, có Ä‘iá»u kiện thì sẽ trích vào quỹ. Khi giá thế giá»›i tăng Ä‘á»™t biến, Bá»™ không thể Ä‘iá»u hành theo kiểu Ä‘á»™t biến Ä‘ó mà sẽ yêu cầu DN trích xả quỹ này ra để giữ giá ổn định trong má»™t thá»i gian.
NhÆ° váºy, quỹ sẽ giúp cho giá trong nÆ°á»›c không bị biến Ä‘á»™ng mạnh kể cả khi giá thế giá»›i hay giá đầu vào biến Ä‘á»™ng mạnh. Äáng lẽ, giá trong nÆ°á»›c sẽ lên xuống theo hình sin, có lúc cao vá»t, có lúc xuống thấp nhÆ°ng nhá» có trích quỹ thì biên Ä‘á»™ dao Ä‘á»™ng của giá bán trong nÆ°á»›c sẽ nhá» Ä‘i, không giảm sâu quá, không lên cao quá. Rõ ràng, ngÆ°á»i tiêu dùng cÅ©ng sẽ thích trạng thái ổn định Ä‘ó.
Xin được Ä‘i vào má»™t vấn Ä‘á» cụ thể. Chẳng hạn, quỹ có 1.000 tá»· đồng nhÆ°ng đến lúc thị trÆ°á»ng cần bình ổn, làm sao ngÆ°á»i tiêu dùng biết được quỹ sẽ được chi ra hết 1.000 tá»· Ä‘ó mà chỉ chi có 800 tá»· đồng thì ngÆ°ng, váºy 200 tá»· còn lại cÅ©ng là tiá»n góp quỹ của ngÆ°á»i dân sẽ được xá» lý thế nào?
Việc xả quỹ ra bao nhiêu để bình ổn còn phụ thuá»™c vào giá thế giá»›i. Ví dụ phải xem quy mô của quỹ có thể Ä‘áp ứng được bình ổn các mặt hàng xăng dầu nào. Bá»™ sẽ Æ°u tiên bình ổn mặt hàng dầu vì nó tác Ä‘á»™ng tá»›i sản xuất nhiá»u.
Ví dụ, khi giá madut thế giá»›i lên cao, nếu tính ra, quỹ này đủ bù ra 500 đồng/kg trong 2 tuần, thì có thể yêu cầu DN giữ giá trong 2 tuần và lấy quỹ ra để bù phần lá»— phát sinh. Hoặc, nếu mức lá»— là 800 đồng nhÆ°ng chỉ lấy 300 đồng từ quỹ ra để bù, còn lại sẽ cho DN tăng giá lên 500 đồng.
- ThÆ°a bà, căn cứ trích láºp quỹ là giá vốn nhÆ°ng Ä‘ó lại là bí máºt kinh doanh của từng DN. Váºy thì, có gì đảm bảo rằng, số tiá»n trong quỹ sẽ được DN xả ra Ä‘úng mục Ä‘ích và lượng tiá»n Ä‘ã trích?
- Má»i quyết định trích quỹ sẽ được Bá»™ công bố công khai. Tuy nhiên, không phải lúc nào cÅ©ng lấy quỹ ra để bình ổn. Làm váºy sẽ mất tính thị trÆ°á»ng. Bá»™ sẽ còn căn cứ vào sá»± khác biệt giá xăng dầu trong nÆ°á»›c so vá»›i các nÆ°á»›c trong khu vá»±c.
Nếu để khác biệt nhÆ° giá của ta thấp quá, sẽ nảy sinh việc buôn láºu xăng dầu. "Chỉ khi nào giá xăng dầu thế giá»›i xuống thấp thì ta má»›i có cÆ¡ há»™i để trích quỹ. Còn nếu giá cứ lên nhÆ° thế này thì chắc chắn rất khó".
Việc xả quỹ ra bao nhiêu để bình ổn còn phụ thuá»™c vào giá thế giá»›i. Bá»™ Ä‘ã tính toán kỹ , trong Ä‘ó, bình ổn mặt hàng dầu là quan trá»ng nhất vì nó tác Ä‘á»™ng nhiá»u tá»›i sản xuất. Ví dụ, khi giá dầu madut lên cao, Bá»™ sẽ tính nếu trích ra 500 đồng bù được cho lá»— phát sinh đối vá»›i dầu madut trong 2 tuần, thì có thể yêu cầu DN giữ giá trong 2 tuần và lấy quỹ ra để bù phần lá»— phát sinh Ä‘ó. Cách thức Ä‘iá»u hành quỹ là nhÆ° váºy.
- Nhiá»u DN lo ngại sẽ có kịch bản khi trích quỹ thì đối vá»›i DN này là chịu Ä‘á»±ng được nhÆ°ng vá»›i DN khác thì lại lá»—. Äiá»u này Ä‘ã diá»…n ra trong thá»±c tế và nhÆ° váºy việc trích quỹ sẽ vô cùng phức tạp?
- Chắc chắn, Bá»™ sẽ cân nhắc lợi ích hài hoà của các DN và ngÆ°á»i tiêu dùng khi quyết định trích quỹ. Sẽ không có chuyện vì quyết định trích quỹ của Bá»™ mà DN không tồn tại được.
HÆ¡n nữa, Ä‘ã là cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng thì không DN nào có lÆ¡i nhuáºn nhÆ° nhau. Các DN sẽ phải nhìn vào DN có chi phí đầu vào thấp để vÆ°Æ¡n lên làm tốt hÆ¡n. Nếu không sẽ phải chịu chấp nháºn sá»± thiệt thòi.
Tuy nhiên, hiện nay, khi trích quỹ thì đồng nhất tất cả các DN giống nhau nhÆ° giá vốn lại khác nhau nên DN sẽ có khó khăn. Chúng ta sẽ phải chấp nháºn những tồn tại, chẳng hạn ngay cả trong cÆ¡ chế đăng ký giá, sẽ có lúc DN này được lợi hÆ¡n, có lúc DN kia phải chịu thiệt hÆ¡n.
Tất nhiên, Bá»™ sẽ không căn cứ mức chi phí đầu vào cao nhất của má»™t DN hay mức chí phí đầu vào thấp nhất để làm cÆ¡ sở Ä‘Æ°a ra quyết định trích quỹ. Nếu căn cứ vào giá vốn cao nhất thì sẽ thiệt hại cho ngÆ°á»i tiêu dùng và cả ná»n kinh tế, nếu căn cứ vào mức giá vốn thấp nhất thì sẽ không khuyến khích cạnh tranh. Chúng tôi sẽ lấy ở mức giá vốn bình quân làm căn cứ quyết định trích quỹ, đủ để khuyến khích cạnh tranh giữa các DN.
- Bà nói gì vá» nhiá»u lo ngại rằng sá»± váºn hành của quỹ này sẽ làm méo mó tín hiệu thị trÆ°á»ng?
- Mặt hàng xăng dầu chÆ°a thể "buông" ngay được. Nghị định 55 chỉ là định hÆ°á»›ng tá»›i thị trÆ°á»ng hoá nhÆ°ng chúng ta không được quên vế sau là dÆ°á»›i sá»± Ä‘iá»u hành của Nhà nÆ°á»›c.
- DN lúc nào cÅ©ng kêu lá»—, giá dầu Ä‘ang có xu hÆ°á»›ng tăng cao khi ná»n kinh tế thế giá»›i dần vượt qua khủng hoảng, theo bà liệu khi nào sẽ trích được quỹ và phát huy tác dụng của quỹ này nhÆ° mong muốn khi láºp quỹ?
- Äể mong quỹ tác Ä‘á»™ng bình ổn thị trÆ°á»ng thì nó còn phụ thuá»™c vào giá thế giá»›i nữa. Chỉ khi nào giá xăng dầu thế giá»›i xuống thấp thì ta má»›i có cÆ¡ há»™i để trích quỹ. Còn nếu giá cứ lên nhÆ° thế này thì chắc chắn rất khó.
(VTC)
