Qua báo chí, Cục Quản lý giá vừa xác nhận: Cục Ä‘ang tiến hành kiểm tra tình hình sản xuất, kinh doanh xăng dầu tại má»™t số doanh nghiệp (DN), trong Ä‘ó có ná»™i dung kiểm tra về việc trích lập, sá»­ dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu. Theo các chuyên gia xăng dầu, Ä‘ây là cÆ¡ há»™i để cÆ¡ quan quản lý nhìn nhận lại về tính hiệu quả của quỹ này.

Phải làm rõ con số “thâÌ£t”, không “giả định”

Ông Trần Ngọc Năm, Phó Tổng Giám đốc Tập Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), cho biết chÆ°a nhận được bất cứ thông tin nào liên quan đến kế hoạch thanh tra này. Tuy nhiên, ông xác nhâÌ£n tính đến ngày 20-4, quỹ bình ổn giá xăng dầu tại DN này Ä‘ã âm lên tá»›i 40 tỉ đồng.

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng từ trÆ°á»›c tá»›i nay, quỹ bình ổn vẫn chÆ°a được cÆ¡ quan quản lý công khai chi tiết. Hiện quỹ này Ä‘ang được đặt tại các DN nhÆ°ng việc sá»­ dụng quỹ được thá»±c hiện theo sá»± chỉ đạo, giám sát từ liên bá»™ Tài chính-Công ThÆ°Æ¡ng. Vậy việc thanh tra này phải chăng là Bá»™ vừa Ä‘á bóng, vừa thổi còi? Ông Long đề xuất: Cần má»™t cÆ¡ quan Ä‘á»™c lập nhÆ° kiểm toán vào cuá»™c để tìm ra sá»± thật mức lá»—, lãi của các DN. Trong Ä‘ó cần phải công khai nguồn DN thu quỹ ra sao, sá»­ dụng quỹ nhÆ° thế nào, có sá»­ dụng Ä‘úng mục Ä‘ích không hay thu tiền từ quỹ bình ổn lại sá»­ dụng vào mục Ä‘ích khác…

Đồng tình quan Ä‘iểm này, TS Nguyá»…n Ngọc SÆ¡n, Trường ĐH Kinh tế-Luật TP.HCM, cÅ©ng nói nên có cÆ¡ quan Ä‘á»™c lập vào cuá»™c để đảm bảo tính trung thá»±c.

Hiệu quả thá»±c tế của quỹ bình ổn xăng dầu luôn được dÆ° luâÌ£n quan tâm. Ảnh: HTD

Ông SÆ¡n cÅ©ng đề nghị khi Cục Quản lý giá thanh tra quỹ bình ổn giá thì cần phải làm rõ việc DN trích quỹ bình ổn thời gian qua Ä‘úng chÆ°a. Tức là làm rõ mức Ä‘á»™ lá»— và lãi thá»±c của DN chứ không phải là lá»—, lãi giả định. Người dân Ä‘ang rất mong chờ vào cÆ¡ quan quản lý giá có thể công khai số liệu chi tiết về vấn đề Ä‘ó. “Thêm má»™t băn khoăn là việc sá»­ dụng quỹ bình ổn để bù lá»— cho DN có quá mức không? CÆ¡ quan quản lý phải trả lời cho người dân rõ rằng việc giá xăng tăng cao ở má»—i thời Ä‘iểm, có thá»±c sá»± DN lá»— lá»›n nhÆ° họ nói không? Hay giá DN thá»±c nhập có thể thấp hÆ¡n thời Ä‘iểm giá thế giá»›i tăng? Nói chung, Ä‘ã “vi hành” thì phải nghiêm túc và không thể hành chính hóa được. Còn nếu kiểm tra lá»›t phá»›t thì thôi”.

Bỏ quỹ bình ổn?

Trong suốt ba năm qua, câu hỏi về hiệu quả thá»±c tế của quỹ bình ổn luôn được dÆ° luâÌ£n quan tâm. Nhiều chuyên gia bày tỏ: Nếu quỹ bình ổn không hiệu quả nhÆ° mong đợi thì nên bỏ, còn nếu duy trì thì phải cải tiến.

Ông Ngô Trí Long lâÌ£p luâÌ£n: “Việc thành lập quỹ là tốt nhÆ°ng Nhà nÆ°á»›c nên quy định lại là nguồn hình thành từ Ä‘âu? Sá»­ dụng nhÆ° thế nào? Khi nào thu, khi nào chi? Phải có cÆ¡ chế rõ ràng và quản lý không sai mục Ä‘ích. Thường các DN cÅ©ng tá»± lập cho mình má»™t quỹ để phòng tránh rủi ro. NhÆ°ng bất cập của chúng ta ở chỗ lâÌ£p Quỹ bình ổn giá bằng cách lấy tiền trÆ°á»›c của người tiêu dùng. Nhà nÆ°á»›c và DN không tham gia Ä‘óng góp bất cứ phần nào vào quỹ này. Trong khi đó, nếu cùng chia sẻ thì phải có sá»± Ä‘óng góp, DN có thể trích từ lợi nhuận của mình - dù rất nhỏ. Không có má»™t đất nÆ°á»›c nào lại làm nhÆ° chúng ta hiện nay là hoàn toàn quỹ được lập lấy từ tiền của người tiêu dùng trÆ°á»›c nhÆ° vậy”.

Còn theo TS Nguyá»…n Minh Phong, suốt trong thời gian qua, chuyên gia này luôn cho rằng quỹ bình ổn giá không hiệu quả. “Quan Ä‘iểm của tôi là nên bỏ quỹ bình ổn. Cách dùng quỹ này của chúng ta nhÆ° hiện nay không mang lại tác dụng gì vì đằng nào cÅ©ng là tiền của người dân nhÆ°ng cách dùng lại dá»… gây bức xúc, dá»… có chuyện sai số. Gây phiền phức thì tốt nhất là nên bỏ” - ông Phong nói.

Đồng tình quan Ä‘iểm này, TS Nguyá»…n Ngọc SÆ¡n nhấn mạnh rằng cái gốc của vấn đề vẫn là thị trường, “ở nÆ°á»›c ngoài, giá xăng có khi Ä‘iều chỉnh hằng ngày và những DN nào không tôn trọng quyền lợi của người tiêu dùng thì sẽ bị tẩy chay. Ta nên theo cÆ¡ chế thị trường và người dân sẽ tá»± chịu trách nhiệm trá»±c tiếp, Nhà nÆ°á»›c không cần phải lập ra má»™t con heo đất. Ý tưởng lập Quỹ bình ổn là má»™t sá»± lo toan của Nhà nÆ°á»›c cho người dân nhÆ°ng dường nhÆ° nó không phù hợp vá»›i quy luật thị trường. Ta lại còn để cho DN giữ quỹ thì lại là má»™t Ä‘iều vô lý. Đó là tiền của dân kia mà! Hiện nay Ä‘ối vá»›i ngành xăng dầu tính thị trường yếu mà tính hành chính hóa mạnh hÆ¡n. Nên tôi đồng ý quan Ä‘iểm nên bỏ quỹ bình ổn giá” - ông SÆ¡n nói.