“Đã là Ä‘á»™c quyền thì không thể để cho doanh nghiệp tá»± định giá được. Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng thường có suy nghÄ© là phải đảm bảo đủ nguồn năng lượng cung cấp cho nền kinh tế, nên họ có xu hÆ°á»›ng chiều theo ý của doanh nghiệp”,TS. Ngô Trí Long (Nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa học giá cả, Bá»™ Tài chính) nhấn mạnh.

Lần tăng giá xăng dầu mức 300-400 đồng/lít từ ngày 20/7 vừa qua là hành Ä‘á»™ng đầu tiên được các doanh nghiệp thá»±c hiện theo tinh thần của quyết định 8412 (trao quyền quyết định giá cho doanh nghiệp đầu mối) mà Bá»™ Tài chính ban hành trong tháng 6/2012.

Tuy nhiên, má»™t Ä‘iều có phần bất ngờ trong Ä‘iều hành giá xăng dầu ngày 20/7, mặc dù để cho các doanh nghiệp tá»± định giá bán lẻ nhÆ°ng trÆ°á»›c Ä‘ó Bá»™ Tài chính lại ban hành công văn mang tính định hÆ°á»›ng thông báo cho các doanh nghiệp vá»›i mức chênh lệch giữa giá cÆ¡ sở và bán lẻ dao Ä‘á»™ng từ 300-400 đồng/lít. Ngay lập tức các doanh nghiệp đầu mối đều đồng loạt tăng giá cùng má»™t mức 400 đồng/lít xăng.

Theo công văn 9794 gá»­i các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu, Bá»™ Tài chính nhấn mạnh, việc các doanh nghiệp đăng ký giá để tá»± quy định giá bán trong biên Ä‘á»™ cho phép theo quy định tại Nghị định số 84 là phù hợp vá»›i quy định của pháp luật hiện hành.

Tuy nhiên, theo tính toán của Bá»™ Tài chính, trên cÆ¡ sở diá»…n biến của giá xăng dầu thế giá»›i hiện nay, giá cÆ¡ sở cao hÆ¡n giá bán lẻ hiện hành.

Vì vậy, Bá»™ Tài chính đề nghị các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối chủ Ä‘á»™ng rà soát lại phÆ°Æ¡ng án giá, cách tính giá Ä‘ã đăng ký để quy định giá bán xăng dầu trong nÆ°á»›c phù hợp vá»›i diá»…n biến của giá cÆ¡ sở và phù hợp vá»›i các quy định tại Nghị định số 84. Đồng thời doanh nghiệp tá»± chịu trách nhiệm về quyết định giá và kết quả kinh doanh của mình.

Dá»… dàng để thấy, quyền tá»± quyết về giá được trao cho các doanh nghiệp xăng dầu song vẫn không tạo ra sá»± cạnh tranh giữa các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu vì đồng loạt các mức giá các doanh nghiệp Ä‘Æ°a ra đều nhÆ° nhau.

Theo các chuyên gia kinh tế, việc thị trường Ä‘á»™c quyền, mà để cho các doanh nghiệp tá»± quyết về giá, chỉ có lợi cho doanh nghiệp.

TS. Ngô Trí Long (Nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa học giá cả, Bá»™ Tài chính) cho rằng, nguyên tắc của quản lý giá trong nền kinh tế thị trường là phải phân theo tính chất của thị trường để quyết định xem sản phẩm thuá»™c loại nào. Nếu thuá»™c loại tá»± do cạnh tranh thì phải để cho thị trường quyết định. Còn nếu thuá»™c lÄ©nh vá»±c Ä‘á»™c quyền thì Nhà nÆ°á»›c phải quyết định. Từ Ä‘ó má»›i có hình thức quản lý phù hợp.

Ở Việt Nam, xăng sản xuất trong nÆ°á»›c má»›i Ä‘áp ứng được 30% nhu cầu, còn 70% phải nhập khẩu và do 11 doanh nghiệp đầu mối thá»±c hiện, trong Ä‘ó riêng Petrolimex chiếm trên 60% thị phần.

Trong khi Ä‘ó, theo Luật Cạnh tranh, nếu má»™t doanh nghiệp chiếm trên 30% thì Ä‘ó là thống lÄ©nh thị trường, mà thống lÄ©nh thị trường chính là Ä‘á»™c quyền. NhÆ° vậy, thá»±c chất thị trường xăng dầu Việt Nam mang tính Ä‘á»™c quyền.

Doanh nghiệp Ä‘ang được “chiều”

“Đã là Ä‘á»™c quyền thì không thể để cho doanh nghiệp tá»± định giá được. Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng thường có suy nghÄ© là phải đảm bảo đủ nguồn năng lượng cung cấp cho nền kinh tế, nên họ có xu hÆ°á»›ng chiều theo ý của doanh nghiệp”, ông Long nhấn mạnh.
 
Theo TS. Ngô Trí Long, bất cập lá»›n nhất của Nghị định 84 là không xác định được thị trường xăng dầu hiện nay là thị trường Ä‘á»™c quyền hay cạnh tranh. Nếu Ä‘á»™c quyền mà để cho doanh nghiệp tá»± định giá là không Ä‘úng.

Ngoài ra, theo ông Ngô Trí Long, việc Ä‘iều hành giá xăng dầu nhÆ° hiện nay là trái vá»›i Luật quản lý giá. Luật quản lý giá quy định rõ, những sản phẩm Ä‘á»™c quyền, nhà nÆ°á»›c phải quyết định giá.

Trả lời báo giá»›i má»›i Ä‘ây, Thứ trưởng Bá»™ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn thừa nhận, hiện nay trên thị trường xăng dầu Việt Nam, Petrolimex chiếm đến hÆ¡n 60% thị phần nên khó có cạnh tranh đối vá»›i các doanh nghiệp khác. Đây là cái gốc của vấn đề xăng dầu.

Trong khi Ä‘ó má»™t số nÆ°á»›c phát triển, doanh nghiệp xăng dầu lá»›n nhất cÅ©ng chỉ chiếm tối Ä‘a 12% thị phần, nếu vượt quá sẽ phải chịu giám sát hoặc giải thể. Do Ä‘ó, về lâu dài chúng ta phải để mặt hàng xăng dầu và Ä‘iện theo thị trường cạnh tranh.

Ông Tuấn cho rằng, Bá»™ Tài chính chọn giải pháp giao quyền cho doanh nghiệp "chỉ mang tính tình thế" vì chÆ°a giải quyết được vấn đề gốc nêu trên.

Việc giao quyền Ä‘ó phải trên cÆ¡ sở quản lý của Nhà nÆ°á»›c, bởi Ä‘ây là mặt hàng thiết yếu ảnh hưởng đến cả nền kinh tế, nếu không giám sát, không đăng ký là không được.

Bá»™ Tài chính sẽ có biện pháp chống xin - cho, giám sát chặt việc đăng ký giá của doanh nghiệp. Doanh nghiệp Ä‘ã được giao quyền thì phải có nghÄ©a vụ công khai ná»™i dung và thời Ä‘iểm Ä‘iều chỉnh giá trên các phÆ°Æ¡ng tiện thông tin. Việc giám sát này sẽ tránh được hiện tượng các doanh nghiệp cùng bắt tay ấn định giá.

TS. Ngô Trí Long thì nhấn mạnh, dù Nhà nÆ°á»›c hay doanh nghiệp quyết định giá thì cÅ©ng phải phù hợp vá»›i giá thị trường. Bản chất kinh tế thị trường là cạnh tranh và cạnh tranh “đẻ” ra Ä‘á»™c quyền. Đây là hai “người anh em sinh Ä‘ôi của kinh tế thị trường”. Nhà nÆ°á»›c không thể xóa bỏ, không thể cấm được Ä‘á»™c quyền mà chỉ có thể kiểm soát.

Tuy nhiên, việc quản lý xăng dầu ở Việt Nam hiện nay vẫn Ä‘ang hết sức “ná»­a vời”. Nhà nÆ°á»›c để cho doanh nghiệp tá»± định giá theo cÆ¡ chế thị trường rồi má»—i lần Ä‘iều chỉnh lại phải báo cáo để xin phép. Trong nền kinh tế thị trường không có cÆ¡ chế nào mà “song trùng” định giá nhÆ° vậy.
 
Chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Minh Phong cÅ©ng nhấn mạnh, dù Ä‘ã có sá»± Ä‘iều chỉnh là chuyển công thức bỏ lợi nhuận ra khỏi chi phí, nhÆ°ng sá»± minh bạch về giá bán ở Việt Nam vẫn là má»™t ẩn số, vì vậy không thể để doanh nghiệp tá»± định giá theo thị trường.

Nguồn tin: VTC News