“Má»™t nghịch lý là trong khi có má»™t tá»· lệ tÆ°Æ¡ng đối lá»›n người dân cho biết không được hưởng lợi hoặc hưởng lợi rất ít từ chÆ°Æ¡ng trình bình ổn giá, thì nguồn tài chính cho chÆ°Æ¡ng trình này lại lấy từ tiền thuế của người dân”.

“Họ nói rất rõ là không được hưởng lợi nhiều từ các chÆ°Æ¡ng trình bình ổn giá. Rốt cục, cái bình ổn giá đấy là lấy tiền của dân để thá»±c hiện, nhÆ°ng việc hưởng lợi đối vá»›i người dân lại không nhiều”, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, cÅ©ng nằm trong nhóm tác giả thá»±c hiện báo cáo Thay đổi cảm nhận nhận về Nhà nÆ°á»›c và Thị trường của người Việt Nam năm 2014 (CAMS 2014) cho biết.

Bình ổn giá cả hàng hóa thiết yếu trên thị trường luôn là mối quan tâm của Chính phủ Việt Nam, nhằm há»— trợ cho đối tượng chính là người có thu nhập thấp, đời sống khó khăn do bão giá của lạm phát, chính vì vậy, có rất nhiều quy định và chính sách được ban hành để thá»±c hiện mục tiêu này.

Tuy nhiên, vá»›i 8 mặt hàng thiết yếu phổ biến đối vá»›i người dân Việt Nam gồm Sữa, Gas, Xăng dầu, Thuốc phòng bệnh – chữa bệnh thiết yếu, Thá»±c phẩm, Điện, Gạo, NÆ°á»›c sạch, thì Xăng dầu là loại mặt hàng có sá»± can thiệp của nhà nÆ°á»›c mà tá»· lệ người trả lời cho biết ít/không hưởng lợi là cao nhất (66%). Tiếp đến là sữa (60%), gas (59%), Ä‘iện (58%), thuốc phòng bệnh chữa bệnh thiết yếu (55%).

CAMS khảo sát ý kiến Ä‘ánh giá của các nhóm đối tượng về hiệu quả của chÆ°Æ¡ng trình bình ổn giá. Kết quả cho thấy, tá»· lệ người Ä‘ánh giá chÆ°Æ¡ng trình này hiệu quả chỉ ở mức trung bình. Có tá»›i 50% Ä‘ánh giá hoàn toàn không có hiệu quả hoặc hiệu quả rất ít.

Phân tích dữ liệu theo thời gian về hiệu quả của chÆ°Æ¡ng trình bình ổn giá cho kết quả khá thú vị. Năm 2011, trong số 208 người tham gia Ä‘iều tra, có 63% Ä‘ánh giá chÆ°Æ¡ng trình bình ổn là rất/khá hiệu quả. Sau 3 năm quan sát, tá»· lệ nhóm này Ä‘ã giảm 8% xuống còn 55%. Đáng lÆ°u ý, mức Ä‘á»™ sụt giảm mạnh nhất khi Ä‘ánh giá hiệu quả của chÆ°Æ¡ng trình bình ổn là ở nhóm các cÆ¡ quan chính phủ và bá»™ ngành, từ 68% xuống còn 42%...

“Kết quả khảo sát cho thấy má»™t nghịch lý là trong khi có má»™t tá»· lệ tÆ°Æ¡ng đối lá»›n người dân cho biết không được hưởng lợi hoặc hưởng lợi rất ít từ chÆ°Æ¡ng trình bình ổn giá, thì nguồn tài chính cho chÆ°Æ¡ng trình này lại lấy từ tiền thuế của người dân”, báo cáo cho biết.

Dù chÆ°a được hưởng lợi nhiều từ việc nhà nÆ°á»›c can thiệp giá đối vá»›i các mặt hàng thiết yếu, phần lá»›n người trả lời vẫn cho rằng là hoàn toàn cần thiết/cần thiết để Nhà nÆ°á»›c can thiệp.

Ba mặt hàng được nhiều người cho rằng cần thiết có sá»± can thiệp giá của nhà nÆ°á»›c bao gồm thuốc phòng/chữa bệnh (90%), Ä‘iện (87%) và xăng dầu (85%). Hai mặt hàng khác cÅ©ng có sá»± quan tâm lá»›n của người trả lời là nÆ°á»›c sạch (82%) và gas (81%). Những mặt hàng này đều là những mặt hàng còn nằm trong tay những nhóm Ä‘á»™c quyền hoặc chi phối thị trường để quyết định giá cả.

Thị trường: Không thể 1 người bán, chục người mua

Về tâm lý mâu thuẫn của người dân khi má»™t mặt thấy sá»± can thiệp của Nhà nÆ°á»›c không hiệu quả, má»™t mặt vẫn muốn Nhà nÆ°á»›c can thiệp, TS Nguyá»…n Đức Độ - Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Tài chính – cho rằng do người dân Ä‘ang mất niềm tin vào thị trường.

“Họ muốn tin tưởng vào thị trường, nhÆ°ng không muốn tin tưởng vào doanh nghiệp trên thị trường. Vừa rồi có nhiều vụ việc xảy ra nhÆ° thức ăn không đảm bảo vệ sinh an toàn thá»±c phẩm, hay xăng, dầu, Ä‘iện còn tính Ä‘á»™c quyền cao... Chính những yếu tố ấy làm người dân ít tin tưởng vào thị trường hÆ¡n, mặc dù người ta vẫn nghÄ© cÆ¡ chế thị trường là cÆ¡ chế Æ°u việt”.

TS. Độ cÅ©ng cho rằng, hiện Nhà nÆ°á»›c Ä‘ang thá»±c hiện các biện pháp can thiệp thị trường mang tính hành chính nhÆ° đối vá»›i giá xăng, giá dầu. Ông Độ cho rằng Nhà nÆ°á»›c nên chăng can thiệp bằng cách thiết lập tính cạnh tranh hÆ¡n cho thị trường xăng, dầu, Ä‘iện, minh bạch hÆ¡n về chi phí để người dân tin tưởng hÆ¡n.

“Chi phí của doanh nghiệp không phải cái dá»… nắm bắt để từ Ä‘ó định ra chi phí hợp lý. Cách kiểm soát chi phí sau Ä‘ó định giá tôi nghÄ© không khả thi. Quan trọng nhất là xây dá»±ng thị trường có tính cạnh tranh hÆ¡n, lúc Ä‘ó, mọi người sẽ tin tưởng vào cÆ¡ chế thị trường nhiều hÆ¡n”, TS. Độ nhận định.

Hiện nay, vá»›i mặt hàng xăng dầu, ngoài các yếu tố đầu vào nhÆ° giá xăng thế giá»›i, tá»· giá, mức trích quỹ bình ổn giá và các loại thuế, phí liên Ä‘á»›i, giá xăng dầu còn phải “gánh” cả lợi nhuận định mức cho doanh nghiệp ở mức 300 đồng/lít.

Nói về chÆ°Æ¡ng trình bình ổn giá, TS. Nguyá»…n Đình Cung, Viện trưởng viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung Æ°Æ¡ng (CIEM) cho rằng bình ổn giá không phải là chÆ°Æ¡ng trình thúc đẩy kinh tế thị trường.

“Giá do Nhà nÆ°á»›c kiểm soát. Vấn đề là ở chá»— chúng ta chuyển sang kinh tế thị trường phải thiết lập được má»™t thể chế thị trường để thị trường Ä‘ó vận hành. Giờ má»™t người bán chục người mua thì không còn là má»™t thể chế thị trường”, TS. Cung nhìn nhận.

“Để đảm bảo an sinh xã há»™i cho đối tượng thu nhập thấp, nhÆ° mục Ä‘ích của chÆ°Æ¡ng trình bình ổn giá, có lẽ cần có cách làm, thậm chí là chính sách má»›i hiệu quả và minh bạch hÆ¡n”, báo cáo CAMS 2014 nhận định.

Nguồn tin: Stockbiz