Thá»±c trạng qua những con số 

Thị trường nguyên liệu lại trên Ä‘à tăng giá. Điều lạ là có ít nhất 3 nhân tố bình thường khiến lẽ ra giá nguyên liệu giảm: thứ nhất là kinh tế thế giá»›i má»›i hồi phục chậm chạp; thứ hai, giá USD tăng; thứ ba, lượng hàng nhập kho của tất cả các loại sản phẩm này vẫn tăng.  

NhÆ°ng hãy cùng xem xét khía cạnh khác: Vá»›i tốc Ä‘á»™ tăng trưởng kinh tế bình quân gần 12% năm, Trung Quốc nhập khẩu gần nhÆ° toàn bá»™ khối lượng nguyên liệu gia tăng và do nÆ°á»›c này tiêu thụ má»™t phần ba kim loại cÆ¡ bản thế giá»›i, không có gì ngạc nhiên khi giá cả tăng vọt. Trong khi Ä‘ó, theo số liệu chính thức của Platts (công ty thông tin năng lượng của McGraw-Hill Cos) được báo chí trích dẫn ngày 20/4, nhu cầu dầu mỏ của Trung Quốc Ä‘ã tăng 12,8% trong tháng 3 năm nay, tức là thêm 8,12 triệu thùng/ngày so vá»›i cùng kỳ năm ngoái, khi kinh tế nÆ°á»›c này trở lại mức tăng trưởng hai con số kéo theo nhu cầu khổng lồ về dầu mỏ. Ngoài ra, hoạt Ä‘á»™ng của các nhà đầu tÆ° là má»™t nguyên nhân khác gây lạm phát - giá»›i đầu cÆ¡ quay trở lại sau khi chịu những khoản lá»— khổng lồ năm 2008 và 2009, ngày càng có nhiều giao dịch vá»›i khối lượng đồng thời lá»›n hÆ¡n nhiều. Các quỹ đầu tÆ° Ä‘ã làm méo mó cÆ¡ chế hình thành giá. 

Đầu tháng 4 vừa qua, nhà cung cấp quặng sắt lá»›n nhất thế giá»›i là Australia (chiếm 75% trữ lượng quặng thế giá»›i) Ä‘ã tuyên bố sẽ tăng giá quặng từ 40 - 50%, từ hÆ¡n 80 USD lên 140 - 150 USD/tấn, so vá»›i năm 2009. Giá than mỡ nhập khẩu cÅ©ng tăng hÆ¡n 80%, giá gang luyện thép cÅ©ng tăng cao. 

Giá cao su Ä‘ã tăng 143% trong vòng má»™t năm qua. Nhá»±a propylene tăng 80%, giá đồng Ä‘ã lên 8.000 USD/tấn. Từ đầu năm đến nay, giá nikel tăng 32%, platine và palladium cÅ©ng ở mức cao nhất trong hai năm trở lại Ä‘ây; bá»™t giấy Ä‘ã lập ká»· lục cao nhất trong 15 năm qua, còn giá dầu thô Ä‘ang tiến dần tá»›i 90 USD/thùng. Giá quặng sắt Ä‘ang được các công ty khai mỏ công bố sẽ tăng 100%.  

Liệu giá có còn tăng tiếp hay không? "CÆ¡n sốt hiện nay là hoàn toàn không thể lý giải nổi, tôi không thấy triển vọng giá có sẽ leo lên tiếp" - giáo sÆ° Philippe Chalmin của trường kinh tế hàng đầu Pháp Paris-Dauphine nhận định. "Bởi vì thế giá»›i chỉ xoay xung quanh má»™t Ä‘á»™ng cÆ¡ duy nhất là Trung Quốc, nhÆ°ng nÆ°á»›c này Ä‘ang phát triển vá»›i nhịp Ä‘á»™ không thể chịu nổi. Cuá»™c khủng hoảng đầu tiên của thế ká»· 21 sẽ là khủng hoảng Trung Quốc và nguyên liệu là nạn nhân đầu tiên của nó" - ông Dauphine nói.  

Thách thức lá»›n nhất vá»›i mọi nền kinh tế 

Các cÆ¡ quan phát triển của Liên Hợp Quốc và các nÆ°á»›c Ä‘ang phát triển đặc biệt lo ngại về việc lên xuống thất thường của giá dầu lá»­a và các nguyên liệu thô trên thị trường thế giá»›i. Họ cho rằng biến Ä‘á»™ng này Ä‘ã, Ä‘ang, và sẽ là thách thức lá»›n nhất Ä‘e dọa tiến trình tăng trưởng kinh tế bền vững và chống Ä‘ói nghèo của thế giá»›i Ä‘ang phát triển. 

Phát biểu tại Diá»…n Ä‘àn toàn cầu về hàng hoá do Há»™i nghị Liên hợp quốc về thÆ°Æ¡ng mại và phát triển (UNCTAD) chủ trì cuối tháng 3 vừa qua tại GiÆ¡nevÆ¡, Tổng ThÆ° ký UNCTAD là ông Supachai Panitchpakdi Ä‘ã nhấn mạnh đến con số hÆ¡n 85 nÆ°á»›c Ä‘ang phát triển hiện Ä‘ang phụ thuá»™c nặng nề vào xuất nhập khẩu dầu mỏ và nguyên liệu, trong Ä‘ó ít nhất có tá»›i 50% thu nhập ngoại tệ là từ nguồn xuất khẩu này. Sau hÆ¡n 2 thập ká»· giảm giá, sá»± bùng nổ giá cả hàng hoá trở lại từ năm 2002 Ä‘ã khiến các nÆ°á»›c Ä‘ang phát triển hy vọng có thể sá»­ dụng nguồn lợi thu được từ việc tăng giá nguyên liệu này để tái đầu tÆ° vào xóa Ä‘ói giảm nghèo và Ä‘a dạng hoá nền kinh tế. NhÆ°ng hy vọng này Ä‘ã kéo dài không lâu khi khủng hoảng kinh tế toàn cầu bùng lên vào năm 2008. 

Đại diện nhiều nÆ°á»›c Ä‘ang phát triển cho rằng hoạt Ä‘á»™ng đầu cÆ¡ trong thị trường hàng hóa Ä‘ã góp phần đẩy giá cả biến Ä‘á»™ng thất thường, và ngược lại, sá»± mất ổn định khiến đầu cÆ¡ phát triển. Tính minh bạch và công khai của các thị trường có tầm quan trọng rất lá»›n trong việc ngăn ngừa sá»± mất ổn định và hạn chế biến Ä‘á»™ng giá. Khu vá»±c hàng hoá cần được chuyển đổi để trở thành nhân tố quan trọng góp phần xoá Ä‘ói nghèo. 

Các nhà kinh tế nhấn mạnh những tranh chấp kinh tế liên quan đến tài nguyên thiên nhiên thường có nguy cÆ¡ cản trở hoà bình, kéo dài chiến tranh và ngăn chặn tiến bá»™ xã há»™i. Nếu không có những cam kết dài hạn và quy mô lá»›n, đầu tÆ° sẽ không đạt được lợi ích rõ ràng, do Ä‘ó, lãnh đạo các nÆ°á»›c Ä‘ang phát triển cần phải có những lá»±a chọn thông minh trong đầu tÆ° để phát huy tiềm năng các nguồn tài nguyên thiên nhiên của đất nÆ°á»›c. 

Trong khi Ä‘ó, hiện tượng biến Ä‘á»™ng giá dầu và giá nguyên liệu tăng cÅ©ng Ä‘ang làm cho các nhà sản xuất công nghiệp tại các nÆ°á»›c phát triển Ä‘au đầu.  

Những nÆ°á»›c này Ä‘ã cảnh báo mối nguy hiểm thứ nhất của các thÆ°Æ¡ng vụ giao dịch tÆ°Æ¡ng lai là có thể tạo ra biến Ä‘á»™ng giá lá»›n, làm cho giá cả có thể dao Ä‘á»™ng lên đỉnh cao và xuống mức thấp nhất trong thời gian rất ngắn. Sá»± thay đổi má»™t cách bất hợp lý này ảnh hưởng có hại tá»›i người mua và người bán, bởi vì nó không dá»±a trên thá»±c tế, ví dụ nhÆ° hạn hán hay Ä‘ình công của thợ mỏ. Nó làm cho việc ra quyết định đầu tÆ° chậm lại và góp phần tạo ra ảo tưởng về tình trạng khan hiếm, giống nhÆ° Ä‘ã xảy ra năm 2008 trên thị trường lúa gạo.  

Hiệp há»™i các nhà công nghiệp luyện thép châu Âu Eurofer nhấn mạnh tá»›i sá»± lệch lạc của tình trạng giá sắt tăng gấp Ä‘ôi vào thời Ä‘iểm giá thép châu Âu vẫn giảm so vá»›i năm 2008. Buá»™c phải tăng giá ôtô để giảm bá»›t ảnh hưởng của việc giá nguyên liệu tăng không phải là cách làm tốt nhất để há»— trợ cho sá»± hồi phục kinh tế thế giá»›i. Trong trường hợp xấu hÆ¡n nữa, lạm phát giá cả các sản phẩm cÆ¡ bản có thể gây ra lạm phát toàn diện. Hiệp há»™i các tập Ä‘oàn sản xuất ôtô châu Âu (ACEA) Ä‘ã yêu cầu Ủy ban châu Âu sá»­ dụng "tất cả các công cụ thích hợp" để hãm bá»›t Ä‘à tăng giá thép.

DDDN