Trong 5 năm qua, sự tập trung vào ngành dầu khí của Mỹ đã chủ yếu là vào việc sản xuất dầu từ cuộc cách mạng đá phiến của Mỹ trong khi bỏ qua phần quan trọng nhất của ngành dầu khí Mỹ: ngành lọc dầu Mỹ. Cách mạng đá phiến sét có thể đưa nước Mỹ vào tốp 3 nhà sản xuất dầu hàng đầu thế giới, nhưng Mỹ đã có sẵn vị trí hàng đầu trong ngành công nghiệp lọc dầu lớn nhất và phức tạp nhất thế giới này.
Xét về quy mô, ngành công nghiệp lọc dầu của Trung Quốc gần với Mỹ nhất với hơn 15 triệu thùng/ngày về công suất tinh chế, nhưng ngành công nghiệp này chỉ hoạt động dưới 75%. Mức hoạt động thấp của các nhà máy lọc dầu ở Trung Quốc là do mức lọc dầu 3,5-4,5 triệu thùng/ngày từ các nhà máy lọc dầu tư nhân "teapot" hoạt động ở mức 30-60% công suất. Những nhà máy lọc dầu teapot này không hiệu quả và được hỗ trợ bởi các quy định của chính phủ.
Về mặt tinh vi phức tạp, ngành công nghiệp của Hàn Quốc là đối thủ cạnh tranh gần nhất với Mỹ, tuy nhiên, các lực kinh tế buộc các nhà máy lọc dầu hoạt động gần như với công suất toàn phần. Hoạt động với công suất toàn phần đã buộc Hàn Quốc phải xuất khẩu hơn 1,3 triệu thùng dầu tinh chế trong năm 2016 và tạo ra sự biến động mạnh mẽ trong biên lợi nhuận của các nhà máy tinh chế Hàn Quốc khi giá dầu leo thang.
Sự kết hợp giữa quy mô và độ tinh vi của Mỹ đã đặt ngành công nghiệp lọc dầu của nước này vào một liên minh của riêng mình và điều này dự kiến sẽ không thay đổi. Lịch sử Mỹ đã giúp xây dựng một loạt các nhà máy lọc dầu tư nhân và cơ sở hạ tầng có thể tiếp nhận các loại dầu thô khác nhau và biến chúng thành các sản phẩm dầu tinh chế có giá trị cao hơn.
Cuộc cách mạng đá phiến của Mỹ có chỗ đứng trong câu chuyện này. Sản xuất đá phiến của Mỹ đã mang lại một nguồn dầu ngọt nhẹ cho thị trường nội địa và thay đổi hoàn toàn cảnh quan cho các nhà máy lọc dầu của Mỹ (dầu càng nhẹ đột nhớt càng thấp và dầu càng ngọt lưu huỳnh càng ít hơn).
Trong khi cuộc cách mạng đá phiến của Mỹ làm tăng tổng sản lượng của Mỹ thêm 65% kể từ năm 2009, nhập khẩu dầu thô chỉ giảm 11%. Cuộc cách mạng đá phiến cho phép Mỹ thay thế nhập khẩu dầu thô nhẹ từ Nigeria, Angola và Algeria bằng dầu đá phiến sản xuất trong nước. Ngoài ra, các nhà máy lọc dầu đã tái cấu trúc một số nhà máy lọc dầu để lấy dầu thô nhẹ. Tuy nhiên, giống như không phải tất cả dầu thô đều giống nhau, không phải tất cả các nhà máy lọc dầu đều giống nhau.
Về mặt lịch sử, phần lớn lượng dầu nhập khẩu của Hoa Kỳ là từ Venezuela và Mexico. Mỹ Latinh là nước cung cấp dầu chua nặng chủ chốt cho các thị trường khu vực của Mỹ, được gọi là PADDs, nơi hầu hết các nhà máy lọc dầu ở Gulf Coast, Midwest và West Coast có thể tinh chế dầu nặng. Khi cuộc cách mạng dầu nhẹ của Mỹ bắt đầu vào năm 2011, nhập khẩu dầu nặng đã tăng 11% đến năm 2016, nhưng lần này phần lớn nguồn cung cấp dầu nặng đến từ Canada.
Cho dù đó là may mắn hay số phận, nhưng cuộc cách mạng đá phiến của Mỹ đã đến đúng lúc. Là nhà cung cấp dầu nặng quan trọng cho các nhà máy lọc dầu của Mỹ, các nhà sản xuất cát dầu của Canada đang tìm cách nhập khẩu dầu siêu nhẹ từ Qatar và Australia để pha trộn với dầu nặng của mình để có thể bán thêm dầu thông qua đường ống dẫn dầu vào thị trường Mỹ. Trong thời gian đó, cuộc cách mạng đá phiến của Mỹ bắt đầu sản xuất một lượng dầu siêu nhẹ hoàn hảo để pha trộn với dầu nặng từ cát dầu. Đây là sự khởi đầu của một vở vũ kịch phức tạp của cuộc cách mạng dầu thô giữa hai nước.
Mỹ sẽ bán dầu thô siêu nhẹ từ đá phiến đến Canada và các nhà sản xuất Canada sẽ pha trộn dầu siêu nhẹ với dầu thô nặng từ cát dầu của Canada. Sự gia tăng dầu siêu nhẹ từ đá phiến đã giúp các nhà sản xuất Canada tăng sản lượng dầu cát và cung cấp nhiều dầu nặng hơn thông qua đường ống dẫn, tàu hỏa và sà lan tới các nhà máy tinh chế của Mỹ. Tại nhà máy tinh chế, Mỹ sẽ tinh chế hỗn hợp từ Canada hoặc tách dầu thô siêu nhẹ từ hỗn hợp này và gửi lại sản phẩm này tới Canada để lặp lại quy trình.
Việc trao đổi các nguồn lực giữa Mỹ và Canada và thực tế rằng thị trường dầu của Canada bị cô lập khỏi xuất khẩu xuyên Thái Bình Dương và Đại Tây Dương đã giúp các nhà máy lọc dầu Mỹ chuyển đổi từ dầu Mỹ Latinh sang dầu nặng của Canada. Sự cô lập của Canada khỏi các thị trường quốc tế đã làm cho dầu thô của Canada trở thành nguồn cung cấp dầu nặng rẻ tiền nhất cho các nhà máy tinh chế của Mỹ.
Dầu là một sản phẩm quan trọng cho an ninh năng lượng, nhưng các phương tiện vận chuyển không chạy bằng dầu thô. Một quốc gia mà không có nhà máy lọc dầu không sử dụng dầu thô, do đó phải nhập khẩu các sản phẩm từ dầu mỏ để đảm bảo an ninh năng lượng. Các nước có sản lượng dầu dồi dào mà thiếu hụt sản lượng sản xuất từ nhà máy lọc dầu trong nước, như Canada và Mexico, sẽ nhập khẩu các sản phẩm dầu mỏ từ Mỹ.
Phần lớn xuất khẩu xăng dầu của Mỹ hướng sang thị trường Mỹ Latinh và xuất khẩu khí hoá lỏng (LPG) của Mỹ, còn được gọi là propane và butane, được gửi tới khu vực Châu Á Thái Bình Dương. Lợi thế của Mỹ về sự đa dạng hóa công suất tinh chế cho phép các nhà máy lọc dầu sản xuất các năng suất khác nhau của sản phẩm dầu mỏ dựa trên dầu thô được chế biến. Các nhà tinh chế dầu nhẹ sản xuất ra nhiều nhiên liệu cặn nặng hơn so với các nhà máy lọc dầu nặng có cơ sở hạ tầng bổ sung như lò luyện cốc được sử dụng sử dụng để cải thiện lại các nhiên liệu cặn từ dầu nặng thành các loại nhiên liệu nhẹ có giá trị cao hơn như xăng và diesel.
Có khoảng 13,5 triệu thùng/ngày công suất tinh chế ở Mỹ trong các lò luyện cốc, đây là dấu hiệu tốt cho khả năng tinh chế dầu chua nặng/trung bình ở Mỹ. Hầu hết công suất này ở Gulf Coast, theo sau là Midwest và West Coast.
Khi cuộc cách mạng đá phiến diễn ra, Mỹ đã có một nguồn dầu ngọt nhẹ ổn định. Ngoài ra, Canada cung cấp một nguồn cung ổn định dầu thô nặng và trung bình - cung cấp cho Mỹ 47% lượng dầu thô nặng và 29% lượng dầu thô trung bình nhập khẩu trong năm 2016. Với dầu thô đầu vào rẻ, một ngành công nghiệp lọc dầu tinh vi khổng lồ, và vận chuyển để tiếp cận các thị trường Châu Á Thái Bình Dương, Châu Âu và Mỹ Latinh, Mỹ đang chuyển đổi để thành một nhà xuất khẩu ròng các sản phẩm dầu mỏ.
Một vài bí quyết dẫn đến sự thống trị của ngành lọc dầu Mỹ
1. IOC so với NOCs
Có một số thay đổi trong ngành công nghiệp lọc dầu toàn cầu đang hình thành và bảo đảm Mỹ là nhà tinh chế hàng đầu thế giới. Về mặt lịch sử, ngành công nghiệp lọc dầu của Mỹ đã được xây dựng bởi một số công ty dầu quốc tế (IOC) để cân bằng ảnh hưởng của biến động giá đối với sản xuất dầu mỏ. Khi giá dầu giảm mạnh, các nhà sản xuất dầu sẽ giảm bớt việc bán dầu thô nhưng kiếm thêm tiền từ việc tinh chế dầu thành những sản phẩm xăng dầu ít nhạy cảm giá hơn.
Tuy nhiên, trong thập kỷ qua, thế giới đã chứng kiến IOC tách ra hoặc bán các đơn vị tinh chế của họ khi ngành công nghiệp này đã trở nên bão hòa với các nhà máy tinh chế. Hiện tại, các nhà máy lọc dầu được bổ sung trên toàn cầu đang được các công ty dầu quốc gia (NOC) xây dựng vốn không phải lúc nào cũng ưu tiên cho nền kinh tế nhà máy lọc dầu trong vấn đề an ninh năng lượng. Ngay cả khi NOC đưa vào hoạt động một vài nhà máy lọc dầu vào năm 2017/2018, số lượng các nhà máy lọc dầu mới được xây dựng trong tương lai sẽ không thể theo kịp với nhu cầu toàn cầu đối với các sản phẩm dầu tinh chế. Một người nào đó sẽ phải cân bằng thị trường và sẽ rơi vào các nhà xuất khẩu ròng các sản phẩm dầu mỏ như Mỹ.
2. Các hiệu ứng Al-Naimi
Trở lại năm 2005, cựu Bộ trưởng Dầu mỏ và Tài nguyên khoáng sản Saudi Arabia, ông Ali Al-Naimi, đã cảnh báo thế giới rằng các chuẩn dầunhẹ như Brent sẽ vẫn ở mức cao cho đến khi các quốc gia tiêu thụ dầu mỏ có thể xây dựng các nhà máy lọc dầu có thể hấp thụ nhiều loại dầu thô nặng/trung bình hơn. Trong khi Mỹ đã vượt xa lời cảnh báo của Al-Naimi, các nước trong khu vực Châu Á Thái Bình Dương đã bắt đầu xây dựng các nhà máy lọc dầu để tiếp nhận nhiều loại dầu thô nặng/trung bình hơn.
Cùng với các quốc gia tiêu thụ dầu mỏ của khu vực Châu Á Thái Bình Dương, Saudi Arabia đã xây dựng các nhà máy lọc dầu xử lý dầu trung bình/nặng khoảng 1,2 triệu thùng/ngày. Các bình luận của Al-Naimi và các hoạt động của Saudi đã thắt chặt nguồn cung dầu thô nặng/trung bình trên toàn cầu và cho phép dầu thô nặng/trung bình của Saudi tiếp cận khách hàng thông qua xuất khẩu sản phẩm dầu tinh chế sang các nước không có công suất tinh chế dầu thô nặng/trung bình. Xu hướng này đã phục vụ mục đích của nó trong việc thắt chặt sự chênh lệch giá dầu thô nặng/trung bình với chuẩn dầu Brent của Châu Âu.
Mức chênh lệch thắt chặt lại đang làm giảm lợi nhuận biên (crack spread) một nhà tinh chế có thể có từ việc tinh chế một thùng dầu trở thành các sản phẩm dầu mỏ khác nhau. Hầu hết các nhà máy tinh chế dầu thô nặng và vừa đều có thể sẽ tiếp tục cảm thấy sự siết chặt lợi nhuận trừ khi họ có các nguồn dầu thô nặng/trung bình độc quyền trên thế giới.
Đoán xem? Mỹ sẽ được bảo đảm khỏi những vấn đề này bởi vì phần lớn lượng dầu thô vừa của nước này đến từ Canada. Trong khi Canada tiếp tục chật vật để tiếp cận các thị trường bên ngoài Mỹ, Mỹ sẽ tiếp tục tinh chế các loại dầu thô vừa/nặng rẻ nhất thế giới từ Canada ngay cả khi các loại dầu thô vừa/nặng toàn cầu có thể bắt đầu giao dịch ngang bằng với chuẩn dầu thô nhẹ Brent. Điểm yếu lớn nhất của Canada là một trong những tài sản mạnh nhất của ngành công nghiệp lọc dầu Mỹ.
Là ngành công nghiệp lọc dầu lớn nhất trên thế giới và nhu cầu trong nước đối với các sản phẩm dầu tinh chế đang giảm sút, Mỹ sẽ là một đối thủ chính trong việc cân bằng nguồn cung sản phẩm tinh chế toàn cầu trong tương lai. Từ năm 2005, Mỹ đã chuyển từ nhà nhập khẩu ròng các sản phẩm dầu mỏ sang nhà xuất khẩu ròng các sản phẩm dầu mỏ. Với việc gia tăng nguồn cung cấp dầu mỏ và bổ sung khả năng tinh chế, tầm quan trọng của Mỹ và khả năng tinh chế dầu thành các sản phẩm nhẹ hơn sẽ giúp cung cấp nguồn cung toàn cầu trong tương lai tại các thị trường trọng điểm như Mỹ Latinh và Châu Á.
Trong khi đó, các quốc gia xuất khẩu dầu lớn của khu vực đến Mỹ, như Mexico và Canada, sẽ tiếp tục cần các nguồn cung dầu siêu nhẹ của Mỹ và các sản phẩm dầu tinh chế để tiếp tục xuất khẩu dầu thô của họ sang Mỹ và cung cấp nhu cầu tiêu thụ của chính mình về các sản phẩm dầu tinh chế. Thông qua sự kết hợp của lịch sử, địa lý, công nghệ và thời điểm của Mỹ, thế giới sẽ ngày càng phụ thuộc vào ngành dầu khí lớn nhất của Mỹ - ngành công nghiệp lọc dầu của họ.
Nguồn: xangdau.net
