Kinh doanh xăng dầu theo nghị định 84, nhÆ°ng khi thá»±c hiện người dân, doanh nghiệp đầy bức xúc. Giá tăng nhanh, giảm chậm, chất lượng xăng dầu kém, đại lý kêu lá»—, quản lý ngày càng lúng túng, ngân sách nhà nÆ°á»›c thất thu. Hiếm có lÄ©nh vá»±c nào mà các bên liên quan nhiều bức xúc nhÆ° vậy. Lời hứa sá»­a đổi nghị định này của hai bá»™ trưởng Công thÆ°Æ¡ng và Tài chính cách Ä‘ây má»™t năm vẫn chÆ°a được thá»±c hiện.

Tại sao những lÄ©nh vá»±c quan trọng khác nhÆ° kinh doanh Ä‘iện, bảo hiểm, bất Ä‘á»™ng sản thì Chính phủ đề xuất, Quốc há»™i xây dá»±ng thành luật được mà xăng dầu, mặt hàng chiến lược, nhÆ°ng nhiều năm nay Chính phủ vẫn kiên trì Ä‘iều chỉnh bằng văn bản dÆ°á»›i luật? Hiện nay, hành lang pháp lý cho kinh doanh xăng dầu là rất thiếu và yếu. Chúng tôi đề nghị Quốc há»™i nghiên cứu ban hành luật hoặc pháp lệnh về kinh doanh xăng dầu nhằm tạo hành lang pháp lý đủ mạnh, nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của các bên, đặc biệt là ràng buá»™c trách nhiệm của Quốc há»™i trong giám sát thi hành để bảo vệ tốt hÆ¡n quyền của người tiêu dùng.

Hiện có 12 doanh nghiệp (DN) đầu mối xăng dầu nhÆ°ng tổng thị phần của Petrolimex, PV Oil và Sài Gòn Petro chiếm khoảng 90%, riêng Petrolimex Ä‘ã chiếm trên 60%. Đây chính là nhóm DN thống lÄ©nh thị trường. Qua nhiều lần tăng giá cho thấy các DN đồng loạt tăng giống nhau cả về thời Ä‘iểm và mức tăng. Đây là Ä‘iều bất thường! Có nhiều dấu hiệu: Nhóm DN thống lÄ©nh thị trường Ä‘ã vi phạm Ä‘iều 9, Ä‘iều 13 Luật cạnh tranh về cấm thỏa thuận ấn định giá làm hạn chế cạnh tranh. Căn cứ Luật cạnh tranh và nghị định 116, Ä‘ã có đủ Ä‘iều kiện cần thiết để Cục Quản lý cạnh tranh tiến hành má»™t cuá»™c Ä‘iều tra về việc lạm dụng vị trí thống lÄ©nh thị trường. NhÆ°ng do cÆ¡ quan chủ quản của Petrolimex và Cục Quản lý cạnh tranh đều là Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng nên chÆ°a từng có má»™t cuá»™c Ä‘iều tra nào được thá»±c hiện!

Trong khi chÆ°a có thị trường cạnh tranh hoàn chỉnh mà DN lại được quyền Ä‘iều chỉnh giá, nên Ä‘ã đẩy Nhà nÆ°á»›c và người dân vào thế phụ thuá»™c nhóm DN thống lÄ©nh thị trường. Đối vá»›i Nhà nÆ°á»›c: Nhóm DN này thường xuyên gây sức ép Ä‘òi tăng giá. Đối vá»›i dân: giá nào DN Ä‘Æ°a ra dân cÅ©ng phải mua. Nghịch lý xảy ra: Ä‘áng lẽ người tiêu dùng là đối tượng để các DN đầu mối chăm sóc, cạnh tranh, thì ngược lại đại lý bán lẻ trở thành đối tượng giành nhau giữa các DN. Nếu bắt tay nhau để thống nhất giá thì các DN và đại lý đều có lợi, họ chẳng dại gì cạnh tranh giảm giá cho dân để giảm lợi của chính mình. Vì vậy khi giá thế giá»›i giảm, DN luôn trì hoãn giảm giá bán lẻ nhÆ°ng lại chạy Ä‘ua tăng chiết khấu cho đại lý để lôi kéo họ. Đã đến lúc Chính phủ cần xem xét lại thẩm quyền Ä‘iều chỉnh giá của DN trong Ä‘iều kiện còn chÆ°a giám sát tốt nhóm DN thống lÄ©nh thị trường để bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng.

Hiện nay, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng vừa là đại diện chủ sở hữu phần vốn nhà nÆ°á»›c tại DN chiếm thị phần lá»›n, vừa quyết định hạn ngạch nhập, vừa tổ chức giám sát thị trường, quản lý cạnh tranh thì ngay từ trong quy định Ä‘ã khó đảm bảo tính khách quan. Bá»™ Tài chính có nhiều thẩm quyền về thuế, phí, quỹ bình ổn, hải quan, vừa giám sát giá và nếu không công khai minh bạch dá»… dẫn đến xin - cho. Hiếm có quốc gia nào trên thế giá»›i mà má»—i khi DN Ä‘iều chỉnh giá, DN bị tố vi phạm thì Cục Quản lý giá, thứ trưởng Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng lại phải đứng ra giải thích há»™ DN nhÆ° ở nÆ°á»›c ta.

TrÆ°á»›c những biểu hiện về Ä‘á»™c quyền, mập mờ thông tin lá»— lãi, thiếu trách nhiệm giải trình, quản lý “vừa Ä‘á bóng vừa thổi còi”... cá»­ tri đặt nhiều dấu hỏi về lợi ích nhóm, về tham nhÅ©ng trong kinh doanh, quản lý, Ä‘iều hành về xăng dầu? Đề nghị bá»™ trưởng Bá»™ Công an chỉ đạo các cÆ¡ quan Ä‘iều tra vào cuá»™c má»™t cách khẩn trÆ°Æ¡ng để trả lời cho công luận và cÅ©ng để bảo vệ uy tín của những cán bá»™ trong sáng, những DN làm ăn chân chính. Và đề nghị Quốc há»™i xây dá»±ng má»™t cÆ¡ quan giám sát thị trường Ä‘á»™c lập tách khỏi cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c.

(Trích phát biểu của đại biểu LÊ THỊ NGA tại phiên họp Quốc há»™i ngày 30-10)

Nguồn tin: Tuoitre