Những diá»…n biến tại Trung Đông và Bắc Phi Ä‘ang hậu thuẫn cho giá dầu, khi bất ổn ở khu vá»±c chiếm hÆ¡n má»™t ná»­a số thành viên của Tổ chức Xuất khẩu dầu mỏ Thế giá»›i (OPEC) này Ä‘ang thổi bùng lo ngại về nguy cÆ¡ nguồn cung bị gián Ä‘oạn.

Giá dầu “rối” từ khu vá»±c “nóng”

Giá dầu mỏ Ä‘ã vượt mốc 100 USD/thùng trong các phiên giao dịch liên tiếp những ngày qua. Các chuyên gia phân tích kinh tế khu vá»±c cho rằng căng thẳng địa chính trị ở Trung Đông Ä‘ang đẩy giá dầu lên cao. Từ hôm 1/2, giá dầu thô lên trên 100 USD má»™t thùng, lần đầu tiên kể từ tháng 9/2008.

Giá dầu thô tăng lên tại các thị trường hàng hóa trong bối cảnh lo ngại về tình hình ở Trung Đông - làn sóng biểu tình Ä‘ã lan từ Ai Cập đến Libya và Bahrain... Sau khi tổng thống các nÆ°á»›c Tunisia và Ai Cập bị lật đổ, tình trạng bất ổn nay Ä‘ang lan sang Libya, Bahrain, Yemen, Algeria, Jordan và Morocco. Theo các nhà phân tích, tồn tại nguy cÆ¡ chậm hợp đồng cung cấp dầu ở Trung Đông, khi các nÆ°á»›c sản xuất dầu mỏ Ä‘ang trở thành “Ä‘iểm nóng”.

Những xáo trá»™n ngày càng tăng tại Ai Cập dường nhÆ° châm ngòi cho những lo ngại đầu tiên về gián Ä‘oạn cung cấp dầu và Ä‘ã làm giá dầu tăng cao vọt kể từ nhiều tuần qua. Tuy nhiên, nguyên nhân không phải do Ai Cập là nÆ°á»›c sản xuất dầu mỏ lá»›n, hay tầm quan trọng của kênh Ä‘ào Suez. Ai Cập không phải là quốc gia sản xuất dầu chính yếu - theo số liệu của CÆ¡ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), trong năm 2010, Ai Cập sản xuất 740.000 thùng dầu má»™t ngày, chiếm khoảng 0,8% sản lượng toàn cầu. Trong khi Ä‘ó, chỉ khoảng 1% lượng dầu thô của thế giá»›i được vận chuyển qua kênh Ä‘ào Suez, má»™t phần vì các tàu chở dầu loại lá»›n không thể Ä‘i qua kênh Ä‘ào này.

Vấn đề nằm ở chá»— “hiệu ứng” từ má»™t nÆ°á»›c nằm trong khu vá»±c sản xuất dầu mỏ quan trọng. Ông Tim Jenning, má»™t nhà buôn dầu, nói bất cứ gián Ä‘oạn cung cấp dầu nào cÅ©ng mang lại những hậu quả nghiêm trọng trên toàn thế giá»›i: “Tôi nghÄ© sẽ là má»™t nguy hiểm quan trọng trong giai Ä‘oạn ngắn hạn nếu vì má»™t lý do nào Ä‘ó có sá»± gián Ä‘oạn cung cấp dầu qua kênh Suez vì những tàu dầu không qua được kênh này. Mỹ xem kênh này là má»™t giao Ä‘iểm quan trọng về mặt phân phối, sản xuất và cung cấp dầu”.

Đúng nhÆ° theo tạp chí The Economist nhận định, giá dầu tăng do các nhà sản xuất “giật mình” trÆ°á»›c tin tức từ Ai Cập, nÆ¡i sản xuất dầu mỏ và có kênh Suez chảy qua. NhÆ°ng mối lo ngại lá»›n nhất lại là những xáo trá»™n tại Ai Cập có thể lan sang các quốc gia sản xuất dầu tại vùng Vịnh. Ước tính Ảrập Xêút (nÆ°á»›c sản xuất dầu lá»›n thứ hai thế giá»›i), Kuwait và Các Tiểu vÆ°Æ¡ng quốc Arập Thống nhất (UAE) sản xuất 15% sản lượng dầu toàn cầu trong năm 2010. Tân Bá»™ trưởng Dầu mỏ Iraq tuyên bố nÆ°á»›c này đặt mục tiêu tăng sản lượng lên 3 triệu thùng/ngày vào cuối năm 2011, so vá»›i mức 2,6 triệu thùng/ngày hiện nay… NhÆ°ng hầu ở hết những nÆ°á»›c này đều Ä‘ang không thoát khỏi “hiệu ứng sông Nile”.

Tình hình bất ổn hiện Ä‘ang lan sang nhiều nÆ°á»›c Trung Đông và Bắc Phi: Các cuá»™c biểu tình dá»± kiến diá»…n ra tại nhiều nÆ¡i ở Lybia trong "Ngày nổi giận" nhằm phản đối chính quyền của nhà lanh đạo Muamer Kadhafi, người Ä‘ã cầm quyền hÆ¡n 40 năm qua; Tại Bahrain, đụng Ä‘á»™ Ä‘ã xảy ra giữa lá»±c lượng an ninh và những người biểu tình Ä‘òi thay đổi chế Ä‘á»™ và thiết lập "má»™t nền quân chủ lập hiến má»›i", làm hàng chục người thÆ°Æ¡ng vong; Tại Yemen, người biểu tình Ä‘òi Tổng thống Ali Abdullah Saleh cầm quyền ở nÆ°á»›c này hÆ¡n 30 năm từ chức; Ở Jordan, các cuá»™c xuống đường kêu gọi cải cách, giảm nghèo Ä‘ói và tăng cường ná»— lá»±c chống tham nhÅ©ng Ä‘ã xảy ra; Ở Iraq, những người biểu tình phản đối tình trạng thiếu các dịch vụ công cá»™ng, tá»· lệ thất nghiệp cao và giá cả tăng.

Các chuyên gia Ä‘ã nhận định rằng nếu những bất ổn tại Ai Cập kéo dài và lan rá»™ng ra khu vá»±c, thì giá dầu sẽ tăng mạnh lên trên 110 USD/thùng, thậm chí xa hÆ¡n là 200 USD/thùng nếu kênh Ä‘ào Suez bị Ä‘óng cá»­a.

CÆ¡n ác má»™ng vá»›i châu Á

Theo Ä‘ánh giá của giá»›i phân tích kinh tế Mỹ, tình hình mất ổn định chính trị hiện nay tại Trung Đông không những được coi là má»™t khó khăn địa chính trị rất lá»›n đối vá»›i phÆ°Æ¡ng Tây, đặc biệt Mỹ, mà còn là “cÆ¡n ác má»™ng” Ä‘e dọa sá»± lệ thuá»™c nguồn dầu lá»­a ở Vùng Vịnh của Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Hàn Quốc và các nền kinh tế lá»›n khác ở châu Á.

Tất cả các nền kinh tế nhập khẩu năng lượng ở châu Á đều lệ thuá»™c những phát triển ở Trung Đông. Trong khi Ä‘ó, châu Á Ä‘ang trở thành Ä‘á»™ng lá»±c chủ yếu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thế giá»›i, nên nhu cầu và sá»± lệ thuá»™c ngày càng tăng nguồn dầu lá»­a nhập khẩu từ Trung Đông của châu Á Ä‘ã góp phần đẩy giá dầu lá»­a thế giá»›i tăng 25% từ tháng 9/2010 và tăng lạm phát toàn cầu.

Điều này Ä‘ã được nhiều phân tích gia lấy làm bổ đề cho chứng minh bất ổn tại Ai Cập không phải là yếu tố duy nhất làm giá dầu tăng. Theo nhiều phân tích, yếu tố cÆ¡ bản làm giá dầu tăng từ giữa năm 2010 là tiêu dùng dầu của châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, tăng cùng vá»›i sá»± phục hồi của nền kinh tế Mỹ Ä‘ã đẩy nhu cầu dầu tăng lên. Bên cạnh Ä‘ó, lợi nhuận đầu tÆ° cÅ©ng là má»™t yếu tố quan trọng đẩy giá dầu lên. Tiền mặt dồi dào và lãi suất đặc biệt thấp, do các nÆ°á»›c cố gắng thúc đẩy sá»± phục hồi kinh tế sau cuá»™c khủng hoảng tài chính toàn cầu, Ä‘ã làm tăng tính hấp dẫn của dầu mỏ đối vá»›i các nhà đầu tÆ°.

Theo các chuyên gia, thời gian tá»›i, giá dầu có thể tiếp tục tăng lên đến khoảng 110 USD/thùng cho đến khi tình hình tại khu vá»±c Trung Đông ổn định trở lại, đặc biệt là khi tính đến các yếu tố khác nhÆ° đồng USD suy yếu, nhu cầu dầu toàn cầu tăng lên trong khi nguồn cung dầu trở nên hạn hẹp.

NhÆ°ng cÅ©ng có nhận địnhcho rằng khả năng bất ổn chính trị lan ra các quốc gia Arập này là không cao: nguy cÆ¡ bất ổn chính trị nghiêm trọng ở Ảrập Xêút không quá nghiêm trọng vì dân chúng Arập Xêút giàu hÆ¡n nhiều so vá»›i người dân Ai Cập và nguồn thu từ dầu cÅ©ng giúp chính quyền nÆ°á»›c này có sức mạnh để giải quyết các vấn đề nhÆ° giá tiêu dùng tăng cao; mặc dù má»™t số người biểu tình Lybia tỏ ra không hài lòng về tình trạng thất nghiệp và sá»± bất bình đẳng trong xã há»™i, song các hoạt Ä‘á»™ng chống đối tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° ở Ai Cập và Tunisia khó có thể xảy ra tại Lybia do chính phủ nÆ°á»›c này có thể sá»­ dụng các nguồn thu từ dầu mỏ để giải quyết hầu hết các vấn đề xã há»™i… Tạp chí phân tích kinh tế uy tín của Anh The Economist dá»± báo giá dầu trung bình trong năm 2011 sẽ ở mức trên 90 USD/thùng.

Nguồn: Dantri