NgÆ°á»i tiêu dùng Ä‘ang chịu thiệt Ä‘Æ¡n, thiệt kép khi liên tiếp phải “gánh” ba đợt tăng giá xăng chỉ trong hÆ¡n má»™t tháng. Trong khi hai tuần trở lại Ä‘ây, giá thế giá»›i giảm mạnh thì giá trong nÆ°á»›c vẫn đứng im.
Dân thiệt vì tính trùng giá
Theo quy định hiện nay, doanh nghiệp (DN) đầu mối kinh doanh xăng dầu được Ä‘iá»u chỉnh giá 10 ngày má»™t lần, nhÆ°ng phải đảm bảo dá»± trữ lÆ°u thông tối thiểu 30 ngày. Chiếu theo cÆ¡ chế này, má»—i lần Ä‘iá»u chỉnh giá, DN phải cá»™ng giá dá»± trữ lÆ°u thông của 30 ngày trÆ°á»›c Ä‘ó, rồi chia bình quân cấu thành giá cÆ¡ sở, làm căn cứ Ä‘iá»u chỉnh giá bán lẻ trên thị trÆ°á»ng. Cách tính này Ä‘ã dẫn tá»›i sá»± trùng lặp, khi 20 ngày tính giá của đợt Ä‘iá»u chỉnh trÆ°á»›c bao trùm lên đợt Ä‘iá»u chỉnh giá sau.
Cụ thể, vào ngày 14.6, giá xăng tăng 426 đồng/lít, theo Bá»™ Tài chính, giá cÆ¡ sở được tính bình quân 30 ngày từ 15.5 đến 13.6. ChÆ°a đầy ná»a tháng sau, vào ngày 28.6, giá xăng lại tăng tiếp 360 đồng/lít. Giá cÆ¡ sở bình quân được tính từ ngày 29.5 đến 27.6 ở mức 114,5 USD/thùng. Trong hai đợt Ä‘iá»u chỉnh này, dá»… thấy giá cÆ¡ sở được lấy trùng từ ngày 29.5 đến ngày 13.6. Äây là giai Ä‘oạn mà giá xăng thế giá»›i Ä‘ang tăng rất cao.
Tiếp tục, vào ngày 17.7, giá xăng lại được Ä‘iá»u chỉnh tăng thêm 460 đồng/lít. Bình quân giá cÆ¡ sở được tính từ ngày 17.6 đến 16.7 ở mức 117,47 USD/thùng. TÆ°Æ¡ng tá»±, giữa hai đợt Ä‘iá»u chỉnh giá ngày 28.6 và 17.7, giá cÆ¡ sở lại bị tính trùng trong thá»i Ä‘iểm từ 17.6 đến 27.6, Ä‘ây cÅ©ng là giai Ä‘oạn giá Ä‘ang biến Ä‘á»™ng tăng rất mạnh, có thá»i Ä‘iểm lên hÆ¡n 120 USD/thùng.
NhÆ° váºy, qua ba đợt Ä‘iá»u chỉnh giá chỉ trong vòng từ ngày 14.6 đến 17.7, ngÆ°á»i dân Ä‘ã liên tục phải gánh giá xăng dầu thế giá»›i trong những thá»i Ä‘iểm tăng cao hết tháng này sang tháng khác. Trong khi Ä‘ó, hai tuần trở lại Ä‘ây theo số liệu từ Hiệp há»™i Xăng dầu (VINPA) vừa công bố, giá bình quân 10 ngày tính đến 5.8 chỉ còn 114 USD/thùng, giảm khoảng 4 USD/thùng so vá»›i lần tăng giá gần nhất. Lẽ ra giá Ä‘ã có thể giảm, nhÆ°ng trá»› trêu ở chá»—, vì cách tính bình quân 30 ngày nhÆ° trên nên các DN vẫn cứ “ung dung” tiếp tục báo lá»— và Ä‘òi tăng.
Trao đổi vá»›i Thanh Niên chiá»u qua, đại diện má»™t đầu mối xăng dầu lá»›n cho biết, từ 5.7 đến 5.8 trở lại Ä‘ây bình quân giá cÆ¡ sở xăng A92 Ä‘ang ở mức xấp xỉ 25.300 đồng/lít, cao hÆ¡n 700 đồng/lít so vá»›i giá bán hiện hành (24.570 đồng/lít). Ông này thừa nháºn, do gần má»™t tuần nay giá thế giá»›i có xu hÆ°á»›ng giảm nên DN vẫn Ä‘ang chỠđợi Ä‘á»™ng thái hÆ°á»›ng dẫn từ Bá»™ Tài chính.
Còn ông Trần Minh Hà, Trưởng phòng Kinh doanh Công ty TNHH má»™t thành viên dầu khí TP.HCM (Saigon Petro), cÅ©ng thông tin, nếu tính bình quân 30 ngày, giá xăng cÆ¡ sở của công ty Ä‘ang chênh lệch so vá»›i giá bán lẻ 650 đồng/lít. Nếu trừ Ä‘i 300 đồng/lít trích quỹ bình ổn giá thì DN Ä‘ang lá»— khoảng 350 đồng/lít.
 Giá xăng dầu tăng nhanh, giảm cháºm do sá»± bất cáºp trong cÆ¡ chế Ä‘iá»u chỉnh giá - Ảnh: Ngá»c Thắng |
Ngày giảm phải gánh ngày tăng
Theo má»™t lãnh đạo Cục Quản lý giá, nếu tính bình quân giá cÆ¡ sở trong 10 ngày Ä‘ã có thể giảm giá xăng cho ngÆ°á»i dân, nhÆ°ng vì phải tính bình quân 30 ngày dá»± trữ lÆ°u thông, nên các ngày giảm giá vẫn phải “gánh” cho ngày tăng (từ ngày 18 đến 23.7 giá xăng tăng lên 122 - 124 USD/thùng). Ông Nguyá»…n Xuân Chiến, Phó vụ trưởng Vụ Thị trÆ°á»ng trong nÆ°á»›c, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng cho rằng, giá xăng dầu thế giá»›i cuối tháng 7 có giảm, nhÆ°ng việc Ä‘iá»u chỉnh giá xăng dầu trong nÆ°á»›c lại phụ thuá»™c vào giá bình quân thế giá»›i 30 ngày và các yếu tố khác nhÆ° thuế nháºp khẩu, mức trích quỹ bình ổn… “Nếu trong thá»i gian tá»›i, các yếu tố đầu vào này tiếp tục giảm thì tất nhiên doanh nghiệp trong nÆ°á»›c phải giảm giá, theo Ä‘úng quy định tại Nghị định 84”, ông Chiến nói.
Vấn Ä‘á» giá xăng dầu tăng nhanh, giảm cháºm nguyên nhân chính từ sá»± bất cáºp trong cÆ¡ chế Ä‘iá»u chỉnh giá. Má»™t lãnh đạo Bá»™ Tài chính cÅ©ng thừa nháºn, việc Ä‘iá»u chỉnh giá bán trong vòng 10 ngày, nhÆ°ng tính giá cÆ¡ sở bình quân 30 ngày theo mức dá»± trữ lÆ°u thông khiến giá bị lạc Ä‘iệu. Nó cÅ©ng có lợi là giá xăng tăng “bò bò” không Ä‘á»™t biến, nhÆ°ng hại nhiá»u hÆ¡n vì “bò” mãi không xuống được.
Bình luáºn cÆ¡ chế này, TS Lê Äăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế T.Ư, phê phán không ở Ä‘âu có cách tính giá xăng nhÆ° ở Việt Nam. Việc Ä‘iá»u chỉnh giá 10 ngày, nhÆ°ng lại tính giá cÆ¡ sở 30 ngày dẫn tá»›i sá»± thiếu bình đẳng, không sòng phẳng ngay cả vá»›i chính DN và ngÆ°á»i dân, mà ngÆ°á»i thiệt ở Ä‘ây chắc chắn là ngÆ°á»i dân khi mà DN Ä‘ang được định Ä‘oạt giá. “Khi thấy giá xăng dầu thế giá»›i tăng, hỠồ ạt tăng ngay, nhÆ°ng giá thế giá»›i giảm há» lại chần chừ không ý kiến. Vài ngày sau giá thế giá»›i tăng lại, tính bình quân 30 ngày há» lại kêu lá»—, lại Ä‘òi tăng giá tiếp, nhÆ° váºy thì bảo sao ngÆ°á»i tiêu dùng chịu nổi”, TS Doanh chia sẻ.
Bà Phan Thanh Hà, Vụ Tài chính tiá»n tệ, Bá»™ Kế hoạch - Äầu tÆ° cÅ©ng cho rằng, việc quy định dá»± trữ lÆ°u thông tối thiểu 30 ngày không phù hợp vá»›i cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng do nó Ä‘ã làm tăng chi phí cho DN, đồng thá»i làm trì hoãn thá»i gian Ä‘iá»u chỉnh giảm giá khi giá thế giá»›i giảm. Vá»›i cÆ¡ chế hiện hành và đặc Ä‘iểm của thị trÆ°á»ng dầu thô trong giai Ä‘oạn hiện nay biến Ä‘á»™ng rất thất thÆ°á»ng, việc Ä‘iá»u chỉnh giảm giá thÆ°á»ng không kịp thá»i, luôn bị trì hoãn. Giá dầu thô, giá xăng thế giá»›i tăng thì Việt Nam tăng theo, còn khi giá thế giá»›i giảm, lại không giảm ngay.
Chuyên gia kinh tế, TS Ngô Trí Long Ä‘á» xuất, hiện nay Việt Nam Ä‘ã có Nhà máy lá»c dầu Dung Quất, sản lượng Ä‘áp ứng được 25 - 30% nhu cầu, do váºy không nên quy định dá»± trữ lÆ°u thông 30 ngày làm cÆ¡ sở cho việc Ä‘iá»u chỉnh tăng hoặc giảm giá. Liên bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng cần tính toán thu hẹp ngày dá»± trữ để không làm mất cÆ¡ há»™i giảm giá xăng bán lẻ trong NgÆ°á»i tiêu dùng Ä‘ang chịu thiệt Ä‘Æ¡n, thiệt kép khi liên tiếp phải “gánh” ba đợt tăng giá xăng chỉ trong hÆ¡n má»™t tháng.
Nguồn tin: Thanhnien Online
