Quyền lá»±c của nhà lãnh đạo Libi Muammar Gaddafi dường nhÆ° rÆ¡i vào thế "ngàn cân treo sợi tóc" hôm 21/2, khi làn sóng nổi dậy ở Trung Đông đẩy cường quốc dầu lá»­a lá»›n nhất Bắc Phi này vào tình trạng há»—n loạn, không chỉ Ä‘e dọa chấm dứt 41 năm cầm quyền của Gaddafi mà còn làm rung chuyển cả thế giá»›i dầu lá»­a.

Ước tính có tá»›i 300 người Ä‘ã bị thiệt mạng trong má»™t tuần xảy ra các vụ đụng Ä‘á»™ giữa những người biểu tình và các lá»±c lượng an ninh ở Libi. Giá dầu giao sau Ä‘ã tăng mạnh tại Luân Đôn và Niu Yoóc do các công ty dầu lá»­a Ä‘ua nhau rút nhân viên về nÆ°á»›c để tránh tình trạng há»—n loạn gia tăng ở Libi.

Theo Ä‘ài truyền hình Al Jazeera, ngày 21/2 có nhiều tin đồn rằng chính quyền Libi Ä‘ã sụp đổ hoàn toàn. Các đại sứ của Libi ở InÄ‘ônêxia, Ba Lan và Băngla Đét cÅ©ng nhÆ° các nhà ngoại giao cấp thấp hÆ¡n của Libi ở Thụy Điển Ä‘ã từ chức để phản đối vụ Ä‘àn áp tàn bạo nhằm vào những người biểu tình.

Còn theo BBC, Gaddafi Ä‘ã ra lệnh cho Không quân phóng hỏa vào các kho quân sá»± để ngăn chặn vÅ© khí rÆ¡i vào tay các nhóm chống chính phủ. Ngoại trưởng Anh William Hague Ä‘ã khiến cho tình hình trở nên kịch tính hÆ¡n khi nói vá»›i các phóng viên hôm 21/2 rằng Gaddafi Ä‘ang trên đường đến Vênêxuêla.

Tuy nhiên, theo tin má»›i nhất, Vênêxuêla Ä‘ã phủ nhận việc nÆ°á»›c này đồng ý cho nhà lãnh đạo Libi tị nạn. Khoảng 2 giờ sáng ngày 22/2 (theo giờ Libi), Ä‘ài truyền hình nÆ°á»›c này Ä‘ã phát má»™t Ä‘oạn băng rất ngắn về Gaddafi, trong Ä‘ó ông này nói rằng ông không ở Vênêxuêla mà vẫn ở Tripôli.Nhân tố có ý nghÄ©a quan trọng sống còn đối vá»›i nền kinh tế Libi là dầu lá»­a, Ä‘óng góp hÆ¡n 90% doanh thu của nÆ°á»›c này.

Tuy nhiên, cho đến thời Ä‘iểm này, các cuá»™c nổi dậy (Ä‘ã nổ ra ở khắp khu vá»±c hồi cuối tháng 12/2010) Ä‘ã làm phÆ°Æ¡ng hại đến các nguồn cung cấp dầu và khí đốt - bất chấp các trữ lượng khổng lồ ở nhiều nÆ°á»›c Arập - và gây tổn thất cho Mỹ và châu Âu do những nÆ°á»›c này phụ thuá»™c nặng nề vào những nguồn năng lượng nhập khẩu này.

Theo giá»›i phân tích, bạo Ä‘á»™ng chính trị ở Libi có thể Ä‘e dọa hoạt Ä‘á»™ng xuất khẩu năng lượng từ nÆ°á»›c này sang châu Âu, nếu các phiến quân li khai ở miền Ä‘ông giàu dầu lá»­a của nÆ°á»›c này đặt mục tiêu phá hoại các cÆ¡ sở hạ tầng và tìm kiếm má»™t phần lá»›n hÆ¡n trong "chiếc bánh lợi nhuận".
Do nhận thức được rằng Gaddafi có thể không còn duy trì được quyền lá»±c nên những người nÆ°á»›c ngoài Ä‘ang làm việc cho các công ty dầu lá»­a Ä‘ã tìm cách rút khỏi Libi.

Các công ty Ä‘ang rút nhân viên về nÆ°á»›c gồm tập Ä‘oàn năng lượng khổng lồ Total của Pháp, Repsol của Tây Ban Nha và OMV của Áo. Đến ngày 21/2 vẫn chÆ°a rõ những người Mỹ Ä‘ang làm việc cho Marathon Oil, ExxonMobil và Chevron có rút về nÆ°á»›c hay không.

Các nÆ°á»›c châu Âu cÅ©ng Ä‘ã cá»­ máy bay và tàu thuyền tá»›i Libi để sÆ¡ tán các công dân của họ. Má»™t số công ty dầu và khí đốt Ä‘ã rút nhân viên của họ về và ngừng hoạt Ä‘á»™ng khi các cuá»™c biểu tình chống chính phủ lan tá»›i Tripôli lần đầu tiên. Ngày 21/2, BP cÅ©ng thông báo ngừng các kế hoạch bắt đầu khoan tìm khí đốt tá»± nhiên ở gần bờ, má»™t thỏa thuận trị giá 900 triệu USD được ký kết năm 2007.

Trong khi Ä‘ó, giá dầu thô Brent giao sau - được giao dịch trên thị trường ICE Futures Europe ở Luân Đôn - Ä‘ã tăng lên gần 105 USD/thùng, mức cao nhất kể từ cuá»™c khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008.

Ngày 20/2, Sheik Faraj al-Zuwayy - má»™t thủ lÄ©nh bá»™ lạc ở miền tây và miền nam Libi, nÆ¡i có má»™t số mỏ dầu lá»›n - cho Al Jazeera biết ông sẽ ngừng hoạt Ä‘á»™ng vận chuyển dầu từ lãnh thổ của ông bắt đầu từ ngày 21/2 cho đến khi các lá»±c lượng an ninh "chấm dứt hành Ä‘á»™ng đổ máu". Ông cÅ©ng nói thêm rằng "máu của người dân Libi còn quý hÆ¡n dầu".

Christophe Barret, nhà phân tích dầu thuá»™c Ngân hàng đầu tÆ° và Doanh nghiệp Tín dụng Agricole, nhận định: "Libi là cường quốc sản xuất và xuất khẩu dầu thô có chất lượng cao, nên lời Ä‘e dọa của thủ lÄ©nh bá»™ lạc này về việc ngừng sản xuất dầu là Ä‘iều Ä‘áng lo ngại".

Mặc dù giao thông liên lạc Ä‘ã bị tê liệt nghiêm trọng, song má»™t số tổ chức lÆ°u vong vẫn tiếp tục đăng tải những thông tin mà họ nhận được từ những người Libi sống ở trong nÆ°á»›c. Theo Ahmed Addarrat thuá»™c nhóm người Mỹ gốc Libi Enough/Khalasbao, gồm chủ yếu là con em của các nhà hoạt Ä‘á»™ng chính trị lÆ°u vong, ngày 21/2 có tin cho biết Benghazi, thành phố lá»›n thứ hai ở Libi, "Ä‘ã yên tÄ©nh và ổn định", và "người dân Ä‘ã hoàn toàn nắm quyền kiểm soát" Benghazi.

Kỳ lạ là chính quyền Gaddafi xem ra rất bất ngờ về cuá»™c nổi dậy này, có lẽ Ä‘ây là dấu hiệu cho thấy chính trường nÆ°á»›c này Ä‘ã bị tê liệt đến mức nào trong nhiều thập ká»·. Má»™t cố vấn kinh doanh phÆ°Æ¡ng Tây có quan hệ gần gÅ©i vá»›i nhiều quan chức Libi cho biết trong chuyến thăm Tripôli của ông cách Ä‘ây hai tuần, tất cả những người bạn Libi của ông Ä‘ã nói rằng ở Ä‘ây sẽ không xảy ra bạo loạn, "các thủ lÄ©nh bá»™ lạc của chúng tôi sẽ kiểm soát những thanh niên trẻ".

Còn hiện giờ ông nói ông tin rằng Gaddafi chắc chắn sẽ mất hoàn toàn quyền lá»±c hoặc chỉ có thể duy trì vai trò nhà lãnh đạo mà không có bất kỳ quyền lá»±c cụ thể nào. Ông nhấn mạnh: "Phe cánh của Gaddi khó có thể cứu vãn tình thế hiện nay".

Nguồn: TTXVN