Ngày 13/4, Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev đã thăm chính thức Sarajevo, Bosnia-Herzegovina. Khi ở đó, Aliyev đã gặp gỡ những người đồng cấp của mình, các thành viên của tổng thống ba bên Bosnia, Željka Cvijanović, Denis Beıirović. và Željko Komši?. Mặc dù chuyến thăm ngắn ngủi - Aliyev khởi hành cùng ngày – nhưng được coi là khá thành công khi Azerbaijan có thêm “một đối tác chiến lược ở châu Âu”, với việc lãnh đạo hai nước ký tuyên bố chung về việc hình thành quan hệ đối tác chiến lược giữa Azerbaijan và Bosnia-Herzegovina.

Quan hệ Azerbaijan-Bosnia đã gắn bó trong những năm gần đây: Azerbaijan đã gửi viện trợ nhân đạo đến Bosnia trong đại dịch và nâng cơ quan đại diện ngoại giao của mình ở Sarajevo thành đại sứ quán vào năm 2021. Ngoài ra, phía Azerbaijan cũng đầu tư vào một trung tâm y tế ở Banja Luka, cũng như Công viên Hữu nghị và cơ sở y tế ở Sarajevo. Cvijanović, chủ tịch của tổng thống Bosnia-Herzegovina, đã đến thăm Baku vào ngày 1 tháng 3 và gặp Aliyev, tại đây cả hai nhà lãnh đạo đều ca ngợi mối quan hệ cấp cao giữa hai nước.

Về phần mình, Sarajevo cũng đã chủ động củng cố quan hệ với Baku. Ví dụ: Aliyev cảm ơn Bosnia vì đã hỗ trợ trong Chiến tranh Karabakh lần thứ hai vào năm 2020. Và kết quả của những cuộc đàm phán đó, Sarajevo đã quyết định mở một đại sứ quán ở Baku.

Với việc mở rộng quan hệ song phương, chuyến thăm của Aliyev tới Bosnia-Herzegovina phù hợp với một khuôn khổ lớn hơn, với việc Azerbaijan ngày càng xoay trục về phía Balkan. Cuộc chiến của Nga tại Ukraine đã làm đảo lộn đáng kể cấu trúc an ninh của châu Âu và làm tăng mức độ phù hợp của các tuyến đường vận chuyển và cung cấp năng lượng thay thế giữa châu Á và châu Âu. Do đó, mặc dù Azerbaijan không thể thay thế hoàn toàn Nga ở châu Âu về nguồn cung khí đốt tự nhiên, nhưng họ có thể đóng một vai trò quan trọng trong vấn đề này đối với các quốc gia riêng lẻ, cả ở Liên minh châu Âu và khu vực lân cận trực tiếp của EU, bằng cách giảm sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga.

Vì EU quan tâm đến việc cung cấp và duy trì sự ổn định cũng như an ninh trên lục địa, nên họ rất coi trọng sự tham gia của Azerbaijan ở Balkan (và Ý). Tầm quan trọng này đã được tái khẳng định vào tháng 10 năm 2022 bởi chuyến thăm lịch sử tới Baku của Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen, người đã gọi Azerbaijan là quốc gia thay đổi cuộc chơi trong an ninh năng lượng Châu Âu. Sau đó, bà Von der Leyen cũng tham gia vào việc mở Đường ống khí đốt Hy Lạp-Bulgaria nhằm cung cấp khí đốt tự nhiên của Azerbaijan trực tiếp đến Bulgaria.

Hiện tại, Azerbaijan đang hợp tác khá chặt chẽ với Bulgaria và Hy Lạp ở Balkan: Vào cuối năm 2022, có thông báo rằng Đường ống xuyên Adriatic (TAP) đã vận chuyển an toàn hơn 18 tỷ mét khối (bcm) khí đốt tự nhiên đến Hy Lạp, Bungari và Ý kể từ khi bắt đầu hoạt động thương mại vào năm 2020. Bulgaria, quốc gia có hợp đồng mua 1 bcm khí đốt của Azerbaijan, tương đương 1/3 nhu cầu hàng năm của đất nước, muốn tăng khối lượng đó thêm 1 bcm mỗi năm sau khi Nga ngừng cung cấp khí đốt cho nước này.

Tuy nhiên, đây mới chỉ là bề nổi vì có tiềm năng rất lớn cho các dự án khác, bao gồm việc xây dựng Đường ống khí đốt Romania-Serbia, dự án cũng có thể làm giảm sự phụ thuộc của khu vực vào Nga với sự trợ giúp của khí đốt Azerbaijan. Trong một số trường hợp, Bắc Macedonia đã bày tỏ sự quan tâm đến việc nhập khẩu khí đốt từ Azerbaijan; tuy nhiên, điều này phần lớn phụ thuộc vào việc hoàn thành đường ống Hy Lạp–Bắc Macedonia. Ngoài ra, Đường ống Ionian Adriatic (IAP), hiện đang được xây dựng, sẽ có khả năng vận chuyển khí đốt của Azerbaijan từ Albania đến Croatia qua Montenegro và Bosnia-Herzegovina trước khi vận chuyển đến Trung Âu, với điều kiện hỗ trợ tài chính và chính trị cần thiết được thiết lập.

Trong khi tuyên bố về quan hệ đối tác chiến lược gần đây, cũng như những tuyên bố gần đây của các nhà lãnh đạo Azerbaijan và Bosnia, nhấn mạnh đến việc làm sâu sắc thêm các mối quan hệ kinh tế song phương, bao gồm các khoản đầu tư của Azerbaijan vào nền kinh tế Bosnia và sự tham gia của Bosnia vào Hành lang Trung tâm, chuyến thăm của Aliyev cũng củng cố những kỳ vọng về tăng cường hợp tác trong lĩnh vực năng lượng. Như đại biểu Quốc hội Azerbaijan Mushfig Mammadli đã chỉ ra, cả hai bên đã đồng ý mở rộng “hợp tác dầu khí”, đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng. Như vậy, Bosnia-Herzegovina dự kiến sẽ nhận được 1 bcm từ IAP - có công suất đầu ra được lên kế hoạch là khoảng 5 bcm - sau khi đường ống được hoàn thành, với những người hưởng lợi dự kiến khác là Albania (1 bcm), Montenegro (0,5 bcm) và Croatia (2,5 bcm).

Do đó, trong bối cảnh những diễn biến địa chính trị hiện nay ở Á-Âu, Azerbaijan có cơ hội lịch sử để mở rộng ảnh hưởng của mình ở khu vực Kavkaz và Biển Caspi cả về phía đông (Trung Á) và phía tây (Balkan). Nguồn cung năng lượng cho châu Âu gia tăng và phát triển hơn nữa các dự án kết nối quan trọng (Hành lang trung tâm) sẽ chỉ giúp nâng cao khát vọng và cơ hội của Baku. Việc trở thành một bên liên quan ở Balkan với việc thành lập Hành lang khí đốt phía Nam và TAP đoạn đi qua Balkan, Azerbaijan được cho là sẽ đóng một vai trò tích cực hơn trong khu vực và trở thành một trung tâm tiềm năng để vận chuyển các nguồn năng lượng quan trọng vào Balkan và xa hơn nữa.

Nguồn tin: Jamestown Foundation

© Bản tiếng Việt của xangdau.net