Giá dầu giảm tác Ä‘á»™ng không lá»›n tá»›i thâm hụt ngân sách, không gây ra rủi ro vá»›i cán cân thÆ°Æ¡ng mại, giúp lạm phát thấp hÆ¡n và tăng trưởng GDP dá»± báo sẽ đạt mục tiêu 6,2%.

Ảnh minh họa. Nguồn: internet

Biến Ä‘á»™ng + biến Ä‘á»™ng = cân bằng

Các nhận định trên được ông Glenn Maguire, chuyên gia kinh tế trưởng khu vá»±c châu Á – Thái Bình DÆ°Æ¡ng (TBD) và bà Eugenia Fabon Victorino, chuyên gia kinh tế khu vá»±c châu Á – TBD của Ngân hàng ANZ Ä‘Æ°a ra trong cuá»™c phỏng vấn vá»›i các phóng viên Việt Nam chiều ngày 3/2. Các chuyên gia này nhìn nhận tác Ä‘á»™ng của giá dầu giảm đến 3 yếu tố gồm: Lạm phát, ngân sách Nhà nÆ°á»›c (NSNN) và cân bằng thÆ°Æ¡ng mại.

Ông Glenn Maguire cho rằng, giá dầu giảm lần này chủ yếu do phía cung tăng và giống vá»›i diá»…n biến của thời kỳ 1984-1985 (giá dầu giảm mạnh khi làn sóng công nghệ khai thác dầu má»›i hiệu quả hÆ¡n và Arab Saudi tăng nguồn cung, qua Ä‘ó thiết lập chu kỳ giá dầu thấp má»›i trong 7-8 năm sau Ä‘ó). Theo dá»± báo của ANZ, giá dầu thô Brent sẽ ở mức trung bình khoảng trên 50 USD/thùng trong năm nay vá»›i dá»± báo diá»…n biến giá có thể giảm sâu hÆ¡n mức hiện tại trong 6 tháng đầu năm, sau Ä‘ó tăng trở lại lên mức khoảng 60 USD/thùng trong 6 tháng cuối năm.

Vá»›i dá»± báo này, giá dầu sẽ làm cho lạm phát của Việt Nam Ä‘ã ở mức thấp sẽ càng thấp hÆ¡n bởi nó tác Ä‘á»™ng lan tỏa tá»›i các hàng hóa khác. Giá dầu giảm sẽ kích thích người dân tiêu dùng, các DN mở rá»™ng sản xuất kinh doanh nhiều hÆ¡n nhÆ°ng tác Ä‘á»™ng sẽ có Ä‘á»™ trá»… nhất định. Đây là lý do tại sao chỉ số niềm tin người tiêu dùng (NTD) Việt Nam ANZ-Roy Morgan tháng 1/2015 vẫn giảm Ä‘ôi chút nhÆ°ng tá»· lệ NTD cho rằng “Ä‘ây là thời Ä‘iểm tốt” để mua các vật dụng chính trong gia Ä‘ình lại tăng lên. ANZ dá»± báo lạm phát của Việt Nam năm nay sẽ chỉ ở mức 3%.

Vá»›i NSNN, trong khi phần thu NSNN từ dầu mỏ sẽ sụt giảm do giá dầu giảm nhÆ°ng phần ngân sách trợ cấp cho biến Ä‘á»™ng của giá dầu nói riêng và chi tiêu nói chung cÅ©ng sẽ được giảm xuống. Nên xét về tổng thể thì các yếu tố này sẽ bù trừ cho nhau nên ảnh hưởng cÅ©ng không lá»›n.

Sá»± cân bằng cÅ©ng được thể hiện ở cán cân thÆ°Æ¡ng mại về dầu mỏ. Việt Nam vừa là nÆ°á»›c xuất khẩu dầu thô vừa là nÆ°á»›c nhập khẩu xăng dầu (dầu tinh chế). Trong năm 2014, Việt Nam xuất khẩu 9,2 triệu tấn dầu thô, trong khi nhập khẩu 8,4 triệu tấn xăng dầu, qua Ä‘ó ghi nhận mức thặng dÆ° nhỏ 95,7 triệu USD liên quan đến dầu mỏ. Về tá»· trọng, năm 2014, dầu thô chiếm chỉ 5,0% trong tổng kim ngạch xuất khẩu, giảm mạnh so vá»›i mức 10,8% trong năm 2009. TÆ°Æ¡ng tá»±, nhập khẩu xăng dầu hiện chiếm 4,9% trong tổng kim ngạch nhập khẩu, giảm so vá»›i mức 8,9% trong năm 2009.

“Chúng tôi lÆ°u ý rằng, xuất khẩu dầu thô Ä‘ã giảm Ä‘áng kể trong khi nhập khẩu dầu tinh chế cÅ©ng Ä‘ã giảm khi nhà máy Dung Quất, nhà máy lọc dầu đầu tiên và đến nay là duy nhất của Việt Nam Ä‘i vào vận hành từ năm 2010” - bà Victorino nhấn mạnh. NhÆ° vậy, theo bà Victorino, dù trong những năm tá»›i Việt Nam vẫn là nÆ°á»›c xuất khẩu dầu thô nhÆ°ng trong trung và dài hạn, tá»· trọng xuất khẩu sẽ ngày càng giảm và tăng khả năng tá»± chủ về cung dầu cho nền kinh tế.

Có nên tăng tích trữ dầu mỏ thời Ä‘iểm này?

Trong 2 thập ká»· qua, tiêu thụ dầu của Việt Nam Ä‘ã tăng lên nhanh chóng vá»›i mức tăng bình quân 7,5%/năm. Mức tiêu thụ dầu của Việt Nam được các chuyên gia Ä‘ánh giá là tăng nhanh nhất trong khu vá»±c, vượt qua cả Trung Quốc. Nhà máy lọc dầu Dung Quất má»›i chỉ Ä‘áp ứng được má»™t phần nhỏ nhu cầu của Việt Nam và kể cả những năm tá»›i Ä‘ây, khi Việt Nam có Ä‘Æ°a được vào những nhà máy lọc dầu má»›i thì vẫn không đủ phục vụ nhu cầu của nền kinh tế, tiêu dùng và đặc biệt là ngành sản xuất. “Nhìn vào con số FDI đổ vào Việt Nam trong các ngành sản xuất, chúng ta sẽ thấy tốc Ä‘á»™ cao hÆ¡n rất nhiều so vá»›i cả giai Ä‘oạn 20 năm về trÆ°á»›c” - Bà Victorino Ä‘Æ°a ra dẫn chứng.

Nhu cầu lá»›n nhÆ° vậy khiến xuất hiện nhiều ý kiến cho rằng, Việt Nam nên chăng tận dụng giá dầu giảm hiện nay để tăng nhập khẩu dầu mỏ dá»± trữ lên. Về vấn đề này, theo các chuyên gia của ANZ, việc tăng cường dá»± trữ chiến lược dầu mỏ là Ä‘iều cÅ©ng nên làm khi giá dầu giảm bởi sẽ giúp tiết kiệm chi phí. Tuy nhiên, cÅ©ng cần nhìn theo xu hÆ°á»›ng mang tính chu kỳ của giá dầu để có hành Ä‘á»™ng phù hợp.

Theo các chuyên gia này, giá dầu hiện nay có thể nói Ä‘ã lập má»™t chu kỳ giá má»›i (ở mức thấp hÆ¡n) và sẽ kéo dài chứ khó tăng bùng phát trở lại. Do Ä‘ó, không nên tăng dá»± trữ dầu má»™t cách quá nhanh, quá mạnh và quá gấp gáp vì nhÆ° vậy sẽ có thể đẩy giá dầu trong nÆ°á»›c lên cao, đồng thời có thể gây ra những tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c đến cán cân thÆ°Æ¡ng mại nói chung.

“Vá»›i mặt bằng giá dầu má»›i thấp hÆ¡n, nếu dá»± trữ chúng ta cÅ©ng chỉ nên làm từ từ. Đồng thời, nên dành nguồn lá»±c để đầu tÆ° tăng cường các cÆ¡ sở lọc dầu để khai thác được hiệu quả nhất trữ lượng dầu mà Việt Nam có” – ông Glenn Maguire khuyến nghị.

Giá dầu thấp có thể khiến các nhà đầu tÆ° vào lọc dầu ngần ngại. Tuy nhiên muốn tăng công suất lọc dầu trong tÆ°Æ¡ng lai để Ä‘áp ứng được nhu cầu tiêu thụ lá»›n và ngày càng tăng thì phải đầu tÆ° ngay từ bây giờ. HÆ¡n thế nữa, ngành công nghiệp dầu khí của Việt Nam là ngành tích hợp từ thượng nguồn tá»›i hạ nguồn nên cùng vá»›i lọc dầu, Việt Nam có cả năng lá»±c khai thác và thu lợi nhiều từ khai thác. “Do Ä‘ó, Chính phủ cần có chính sách há»— trợ từ hoạt Ä‘á»™ng khai thác dầu cho tăng cường năng lá»±c lọc hóa dầu trong nÆ°á»›c” – bà Victorino đề xuất.

Nguồn tin: Tapchitaichinh