Trong má»™t báo cáo vừa được công bố, Ngân hàng ANZ cho rằng giá dầu giảm không Ä‘em lại rủi ro cho cán cân thÆ°Æ¡ng mại của Việt Nam do thị phần của thÆ°Æ¡ng mại liên quan đến dầu Ä‘ã giảm liên tục kể từ năm 2009.

Dẫn chứng cho nhận định của mình, ANZ cho biết, trong năm 2014 Việt Nam xuất khẩu được 9,2 triệu tấn dầu thô, trong khi nhập khẩu 8,4 triệu tấn xăng dầu. Vá»›i phần lá»›n giao dịch dầu ở Việt Nam không được bảo hiểm rủi ro, thÆ°Æ¡ng mại liên quan đến dầu Ä‘ã đạt mức thặng dÆ° nhỏ 95,7 triệu USD.

ANZ lÆ°u ý rằng xuất khẩu dầu thô của Việt Nam Ä‘ã giảm Ä‘áng kể khi nhà máy Dung Quất, nhà máy lọc dầu đầu tiên và duy nhất của Việt Nam, Ä‘i vào vận hành năm 2010. Nguồn dầu thô chính của Dung Quất là mỏ Bạch Hổ, chiếm khoảng 40% sản lượng dầu thô của cả nÆ°á»›c.

HÆ¡n nữa, do Việt Nam tiếp tục gặt hái những thành quả trên mặt trận sản xuất má»›i, tổng kim ngạch xuất khẩu Ä‘ã ít bị phụ thuá»™c vào xuất khẩu dầu thô. Năm 2014, dầu thô chiếm 5% trong tổng kim ngạch xuất khẩu, giảm so vá»›i mức 10,8% của năm 2009. TÆ°Æ¡ng tá»±, nhập khẩu xăng dầu hiện chiếm 4,9% trong tổng kim ngạch nhập khẩu, giảm so vá»›i mức 8,9% trong năm 2009.

Tiêu thụ dầu sẽ tiếp tục tăng

Việt Nam vừa là nÆ°á»›c xuất khẩu dầu thô vừa là nÆ°á»›c nhập khẩu xăng dầu. Tuy nhiên, tiêu thụ dầu của Việt Nam Ä‘ã tăng lên nhanh chóng, vượt cả mức tăng trưởng hàng năm 7,5% trong vòng 20 năm qua.

Mức tiêu thụ dầu của Việt Nam tăng nhanh nhất trong khu vá»±c, vượt qua cả Trung Quốc.

Diá»…n biến này Ä‘ã góp phần khiến Việt Nam từ má»™t nÆ°á»›c sản xuất dầu trở thành nÆ°á»›c tiêu thụ dầu từ năm 2010.

Xét đến sá»± gia tăng trong sản xuất thiết bị Ä‘iện tá»­ trong 3 năm qua, ANZ dá»± Ä‘oán mức tiêu thụ dầu sẽ tiếp tục tăng khi tổng nhu cầu năng lượng theo kịp vá»›i nhu cầu tăng trưởng sản xuất.

Tác Ä‘á»™ng đến lạm phát

Tác Ä‘á»™ng rõ ràng đầu tiên của việc giảm giá dầu là lạm phát tiếp tục giảm. Năm 2014, mức giá tiêu dùng bình quân chỉ tăng 4,1% so vá»›i cùng kỳ năm trÆ°á»›c, thấp hÆ¡n nhiều so vá»›i kỳ vọng ban đầu. Giá dầu liên tục giảm trong kỳ thứ hai khiến mức tăng giá vốn Ä‘ã yếu của các mặt hàng phi thá»±c phẩm/phi dầu mỏ trong giỏ hàng hóa CPI lại càng yếu Ä‘i do nhu cầu trong nÆ°á»›c yếu.

Lạm phát có khả năng đạt trung bình 3,0% so vá»›i cùng kỳ năm trÆ°á»›c, không đạt mục tiêu của chính phủ đề ra là 5,0%, do mức giá dầu má»›i khiến cho đường lạm phát Ä‘i xuống.

ANZ cho rằng thấy giá xăng dầu sẽ tiếp tục giảm trong năm 2015, giảm mạnh nhất trong 13 lần giảm vào năm ngoái.

Xét các mặt hàng CPI liên quan đến dầu, ANZ cho rằng sá»± suy giảm dồn tích các chỉ số phụ về vận tải và nhà đất & xây dá»±ng (lần lượt là 12,7% và 3,6%) giảm chậm hÆ¡n so vá»›i mức giảm của giá dầu Brent trong cùng má»™t khung thời gian. Chính sách chủ Ä‘á»™ng quản lý giá bán lẻ xăng dầu, Ä‘iện, gas của Việt Nam Ä‘ã giữ biến Ä‘á»™ng giá các mặt hàng này ở mức tÆ°Æ¡ng đối thấp.

Theo ANZ, chiều hÆ°á»›ng giá xăng ở Việt Nam hiện nay phản ánh Ä‘úng hÆ¡n chiều hÆ°á»›ng giá toàn cầu, dù giá bán lẻ vẫn thấp hÆ¡n rất nhiều giá thị trường quốc tế. Thay cho việc trÆ°á»›c Ä‘ây giá xăng dầu được Ä‘iều chỉnh không có cÆ¡ sở rõ ràng bởi má»™t vài doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c chuyên trách, năm 2009 chính sách định giá má»›i được Ä‘Æ°a ra, Ä‘ánh dấu sá»± thay đổi mang tính chất hệ thống. Chính sách định giá này cho phép các công ty phân phối trong nÆ°á»›c tăng giá bán xăng dầu ná»™i địa tÆ°Æ¡ng ứng nếu giá thế giá»›i tăng dÆ°á»›i 7%. Khi giá thế giá»›i tăng khoảng 7-12%, các công ty trong nÆ°á»›c có thể chuyển 60% mức tăng Ä‘ó sang người tiêu dùng, trong khi chính phủ sẽ chịu phần trăm mức tăng còn lại. Nếu giá thế giá»›i tăng quá 12%, chính phủ sẽ quyết định tá»· lệ tăng tÆ°Æ¡ng ứng cho giá trong nÆ°á»›c. Khi giá giảm, phải Ä‘iều chỉnh giá trong nÆ°á»›c cho phù hợp. Chính sách này cho thấy giá dầu thế giá»›i thay đổi sẽ dẫn tá»›i giá trong nÆ°á»›c thay đổi trong ít nhất 1 tháng.

Thâm hụt ngân sách: Ảnh hưởng không Ä‘áng kể

Mặc dù thâm hụt ngân sách tiếp tục được cải thiện, chính sách chuyển giá của nhiều mặt hàng tại Việt Nam Ä‘ã tiêu tốn của Nhà nÆ°á»›c ít nhất 103 nghìn tá»· đồng trong năm 2013 (chiếm 2,9% GDP).

Tuy nhiên, chi phí cho các khoản trợ cấp xã há»™i Ä‘ã giảm so vá»›i mốc ká»· lục 4,7% GDP vào năm 2008. Trong 4 năm qua chi phí này gần nhÆ° giữ ở mốc 2,96% GDP. Do trợ giá của Nhà nÆ°á»›c không tách khoản hoàn toàn, ANZ cho rằng sá»± thay đổi nhỏ trong trợ cấp xã há»™i năm 2014 là do giá dầu giảm.

Theo ANZ, tính đến tháng 9/2014, Æ°á»›c tính chi phí cho trợ cấp xã há»™i Ä‘ã giảm nhẹ, chiếm 2,8% GDP.

Dù trợ giá giảm nhẹ, ANZ vẫn cho rằng tổng doanh thu thuế từ xuất khẩu dầu thô cÅ©ng Ä‘ã giảm. Dầu thô là nguồn thu lá»›n của chính phủ do Nhà nÆ°á»›c áp dụng nhiều khoản thuế khác nhau gồm thuế tài nguyên, thuế xuất khẩu dầu thô, và thuế thu nhập. Các dá»± án Æ°u tiên có rủi ro cao Ä‘òi hỏi vốn đầu tÆ° lá»›n thường bị Ä‘ánh thuế ở mức cao hÆ¡n so vá»›i các dá»± án thông thường.

Cần phải tiếp tục đầu tÆ° vào lọc dầu

Theo Báo cáo thống kê về Năng lượng thế giá»›i 2014 của BP, Việt Nam nắm giữ 0,3% trữ lượng dầu được phát hiện của thế giá»›i, khoảng 4,4 tá»· thùng. Tại khu vá»±c châu Á Thái Bình DÆ°Æ¡ng, Việt Nam có tá»· lệ dá»± trữ so vá»›i sản xuất cao nhất ở mức 34,5, cao hÆ¡n các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu truyền thống nhÆ° Brunei, Indonesia, và Malaysia.

Dá»± trữ dầu của Việt Nam chủ yếu là dầu thô loại WTI vá»›i mật Ä‘á»™ 380-402 API tại bảy lÆ°u vá»±c. LÆ°u vá»±c mỏ Cá»­u Long, khu vá»±c Æ°á»›c tính có trữ lượng dầu lá»›n nhất, Ä‘ã được khai thác hÆ¡n 20 năm và hiện Ä‘ã bắt đầu có dấu hiệu sụt giảm sản lượng.

Trong khi Ä‘ó, các dá»± án thăm dò tại 2 lÆ°u vá»±c ngoài khÆ¡i nằm ở phía Đông Việt Nam Ä‘ã bị hoãn do những rủi ro địa chính trị. Cho đến nay, hầu hết các dá»± án đều có liên quan đến việc khai thác dầu. Còn nhà máy lọc dầu duy nhất trong nÆ°á»›c là nhà máy lọc dầu Dung Quất sản xuất khoảng 100.000 thùng/ngày, cung cấp không đủ mức tiêu thụ trung bình hàng ngày là 378.000 thùng.

Tuy có khả năng giá dầu xuống mức mặt bằng thấp má»›i, ANZ vẫn cho rằng cần phải đầu tÆ° nhiều hÆ¡n vào các dá»± án về sản xuất, phân phối và xuất khẩu. Theo Ä‘ó, xuất khẩu dầu thô phải giảm để há»— trợ tiêu thụ trong nÆ°á»›c.

Nguồn tin: NDH