Trao đổi vá»›i PV Báo GĐ&XH, Chuyên gia kinh tế, TS Nguyá»…n Minh Phong cho rằng, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối Ä‘ang lợi dụng đặc quyền của mình để tăng giá xăng dầu kiếm lời. Việc trao cho doanh nghiệp các đặc quyền là lá»—i của cÆ¡ quan thiết kế cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu. Các lá»—i này đều Ä‘ã được chỉ ra và hoàn toàn có thể khắc phục.

 

“Cho họ đặc quyền thì họ phải lợi dụng”

Việc bám sát giá Ä‘iều hành của Liên bá»™ Tài chính – Công ThÆ°Æ¡ng không phản ánh lá»—, lãi thá»±c của doanh nghiệp. Thá»±c tế, doanh nghiệp có nhiều nguồn hàng nhập khẩu và cả từ Nhà máy lọc dầu Dung Quất. Má»—i doanh nghiệp lá»›n, nhỏ khác nhau thì có chi phí nhập khẩu, dá»± trữ khác nhau. Việc các doanh nghiệp đồng loạt Ä‘iều chỉnh cùng má»™t mức giá vì thế là má»™t Ä‘iểm bất hợp lý trong cÆ¡ chế Ä‘iều hành.

Chiều 13/8, xăng A92 tăng 1.100 đồng/lít lên mức 23.000 đồng/lít. NhÆ° vậy, sau 3 lần tăng liên tiếp tính từ ngày 20/7, giá xăng Ä‘ã tăng tổng cá»™ng là 2.400 đồng/lít. Vá»›i mức tăng 1.100 đồng/lít và được trích sá»­ dụng 300 đồng/lít cho quỹ Bình ổn, giá bán lẻ xăng A92 thá»±c tế Ä‘ang ở mức 23.300 đồng/lít.

Quyết định tăng giá này Ä‘ã gây bất ngờ cho nhiều người. Thế nhÆ°ng, chuyên gia kinh tế, TS Nguyá»…n Minh Phong cho rằng, việc tăng giá là hợp lý, không bất ngờ. Thứ nhất, việc tăng giá phù hợp vá»›i mức tăng giá xăng dầu nhập khẩu. Thứ hai, lạm phát Ä‘ang thấp, các doanh nghiệp có Ä‘iều kiện thuận lợi để đề xuất tăng giá. Tuy nhiên, ông Phong cho rằng, cách Ä‘iều hành giá xăng hiện nay “có vấn đề”, việc cho phép 10 ngày tăng má»™t lần, má»—i lần tăng đến 7% là má»™t thứ đặc quyền và các doanh nghiệp Ä‘ang lợi dụng đặc quyền Ä‘ó. Ông Phong nói: “Chắc chắn Ä‘ây là má»™t đặc quyền. Cho họ đặc quyền thì họ phải lợi dụng”.

Theo ông Phong,Ä‘ây là lá»—i của cÆ¡ quan thiết kế cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu. NhÆ°ng Ä‘iều Ä‘áng nói hÆ¡n là những lá»—i này Ä‘ã được chỉ ra và hoàn toàn có thể khắc phục được vá»›i Ä‘iều kiện hiện nay. Thứ nhất, theo ông Phong,cần xây dá»±ng lại cách tính giá cÆ¡ sở, theo Ä‘ó loại bỏ các yếu tố gây nhiá»…u loạn nhÆ° thuế, phí… hiện nay. Theo Ä‘ó giá cÆ¡ sở sẽ chỉ gồm giá mua cá»™ng chi phí lÆ°u thông tối thiểu của doanh nghiệp. Sau khi có giá này, các doanh nghiệp được phép đề xuất Ä‘iều chỉnh theo má»™t biên Ä‘á»™ cho phép xung quanh mức giá sàn này. Thứ hai, các doanh nghiệp khi đề xuất Ä‘iều chỉnh giá cần niêm yết công khai mức giá nhập khẩu, mức giá trung bình dá»± trữ làm căn cứ cho đề xuất Ä‘iều chỉnh. Vá»›i cách thức này, hoàn toàn có thể cho các doanh nghiệp tá»± định Ä‘oạt, cạnh tranh mức giá vá»›i nhau. Khi Ä‘ó, hoàn toàn có thể có nhiều giá xăng trên thị trường, tùy theo mức giá nhập khẩu được của các doanh nghiệp. Về mặt hậu kiểm, nếu thanh tra phát hiện sai phạm thì cần phạt thật nặng sẽ ngăn ngừa được gian dối, ông Phong nói: “Nếu thanh tra phát hiện sai phạm thì phạt gấp 5 gấp 10 rồi cách chức người đứng đầu Ä‘i, xem có dám tái phạm nữa không?”.

 

Lỏng tay hay dung túng?

Trong lần tăng giá ngày 13/8, má»™t lần nữa, quy định thời gian tối thiểu 10 ngày giữa hai lần tăng giá và hạn mức 7% tại Nghị định 84 của Chính phủ lại được vận dụng. Liên bá»™ Tài chính – Công ThÆ°Æ¡ng không thông báo mức giá Ä‘iều chỉnh cụ thể nhÆ° trÆ°á»›c, nhÆ°ng cÅ©ng không thể phủ nhận trách nhiệm khi các doanh nghiệp Ä‘ã bám rất sát mức giá Ä‘iều hành của Liên bá»™.

Ngày 13/8, Bá»™ Tài chính Ä‘ã ban hành văn bản số 10870 gá»­i các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối, thông báo ý kiến của Liên bá»™ Tài chính – Công ThÆ°Æ¡ng về Ä‘iều hành giá xăng dầu. Giá cÆ¡ sở tại văn bản này được tính theo giá xăng dầu thế giá»›i tính bình quân 30 ngày, chốt đến 12/8. Cụ thể giá cÆ¡ sở của xăng A92 là 23.319 đồng/lít, cao hÆ¡n giá bán lẻ thời Ä‘iểm Ä‘ó là 1.419 đồng/lít; Giá cÆ¡ sở của dầu diezel 0,05% là 21.623 đồng/lít; Dầu hỏa là 21.537 đồng/lít; Dầu madút là 18.674 đồng/lít. Ngay sau khi có thông báo của Bá»™ Tài chính, chiều 13/8, các doanh nghiệp đồng loạt thông báo tăng giá xăng dầu. Mức giá bán lẻ tất cả các mặt hàng xăng dầu đều được nâng lên xấp xỉ vá»›i giá cÆ¡ sở theo công bố tại Văn bản 10870. Tại văn bản Ä‘iều hành, Bá»™ Tài chính không nói rõ yêu cầu về mức giá Ä‘iều chỉnh, nhÆ°ng Ä‘Æ°a ra đề nghị: “Trên cÆ¡ sở chênh lệch giữa giá cÆ¡ sở và giá bán hiện hành theo tính toán của Bá»™ Tài chính nhÆ° trên (Giá cÆ¡ sở tại văn bản - PV) và thời Ä‘iểm sá»­ dụng Quỹ BOG, đề nghị các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối chủ Ä‘á»™ng rà soát lại phÆ°Æ¡ng án giá, cách tính giá Ä‘ã đăng ký để quy định giá bán xăng dầu trong nÆ°á»›c phù hợp”.

Đề xuất về thay đổi giá cÆ¡ sở của TS Nguyá»…n Minh Phong không phải lần đầu tiên được các chuyên gia Ä‘Æ°a ra. TrÆ°á»›c Ä‘ó, ngay trong báo cáo của Tổ kiểm tra giá xăng dầu tại PV Oil của Bá»™ Tài chính, tháng 9/2011, cÅ©ng Ä‘ã đề xuất cách tính giá cÆ¡ sở tÆ°Æ¡ng tá»±: “Giá cÆ¡ sở chỉ gồm giá mua cá»™ng vá»›i chi phí lÆ°u thông tối thiểu của doanh nghiệp, coi nhÆ° khoản chi phí sản xuất bắt buá»™c, là giá sàn của giá bán lẻ”. Khi Ä‘ó, lợi nhuận của doanh nghiệp và thuế phí của Nhà nÆ°á»›c sẽ tách bạch và tùy tình hình để Ä‘iều chỉnh.

Việc minh bạch giá xăng dầu cÅ©ng Ä‘ã từng được Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ đặt ra khi ông má»›i nhậm chức. Những người dá»± thảo sá»­a đổi Nghị định 84 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu có thật là không biết đến những Ä‘iều này? Tổ Ä‘iều hành giá xăng dầu Liên bá»™ Tài chính – Công ThÆ°Æ¡ng lẽ nào không nhận ra Ä‘ây là những Ä‘iểm bất cập? Nếu không Ä‘iều chỉnh những bất cập này, vô hình trung, xăng dầu vẫn Ä‘ang thá»±c sá»± được trao cho những “đặc quyền” – thứ hoàn toàn bất lợi vá»›i người tiêu dùng trong mọi trường hợp. 

 

Nguồn tin: GiadinhNet