Nhiá»u chuyên gia kinh tế cho rằng, cần phải bá» vị thế Ä‘á»™c quyá»n của Táºp Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), đồng thá»i kiểm soát liên minh tăng giá. Việc chuyển quyá»n Ä‘iá»u hành xăng dầu cho Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, liệu có “vừa Ä‘á bóng, vừa thổi còi”?
Ngoài các loại thuế, phí; các “ông lá»›n” Ä‘ang khiến ngÆ°á»i dân hoài nghi thị trÆ°á»ng xăng dầu. Ảnh: Hồng VÄ©nh
Cần kiểm soát hành vi “bắt tay” tăng giá
Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng cho biết, hiện có 21 doanh nghiệp (DN) đầu mối tham gia kinh doanh xăng dầu. Trong Ä‘ó, Petrolimex chiếm trên 50% thị phần. Äể kinh doanh xăng dầu theo hÆ°á»›ng thị trÆ°á»ng và giảm vị thế Ä‘á»™c quyá»n, Thủ tÆ°á»›ng Ä‘ã có văn bản chỉ đạo Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng nghiên cứu cho phép thêm nhiá»u DN tham gia kinh doanh xăng dầu.Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng vẫn chÆ°a có Ä‘á»™ng thái gì.
Ngày 14/7, trao đổi vá»›i Tiá»n Phong, Thứ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Äá»— Thắng Hải cho biết, Ä‘úng là Thủ tÆ°á»›ng có văn bản chỉ đạo. Tuy nhiên, kế hoạch tá»›i Ä‘ây triển khai thế nào, phải chá» Chính phủ thông qua dá»± thảo nghị định má»›i thay thế Nghị định 84 vá» kinh doanh xăng dầu.
Liệu Petrolimex có lo giảm thị phần, trả lá»i Tiá»n Phong, ông Trần Ngá»c Năm, Phó Tổng giám đốc Petrolimex cho biết, ủng há»™ việc cấp phép cho nhiá»u DN đầu mối tham gia kinh doanh. “Tuy nhiên, khi cấp phép cho DN má»›i, nên cân nhắc tá»›i việc kinh doanh ở địa bàn nào cho hợp lý. Tránh tình trạng, sau khi cấp phép, DN má»›i chỉ hoạt Ä‘á»™ng ở nÆ¡i thuáºn lợi mà bá» trống địa bàn khó khăn”, ông Năm nói.
Theo ông Năm, thá»±c tế hiện nay, các DN đầu mối nhá» chỉ “bám” ở các địa bàn thuáºn lợi, còn ở những địa bàn khó khăn, do chi phí váºn chuyển cao nên chỉ có Petrolimex má»›i dám làm.
Bà Trần Thị Thu HÆ°Æ¡ng, Chủ tịch kiêm TGÄ Cty Xăng dầu Hà Giang (thuá»™c Petrolimex) cho biết, dù có mở cá»a tối Ä‘a, các DN khác cÅ©ng khó lên Hà Giang để kinh doanh xăng dầu. Lý do, chi phí váºn chuyển và các chi phí khác quá lá»›n. “Thá»±c tế, hiện duy chỉ Petrolimex Hà Giang là dám cung cấp xăng dầu tá»›i những huyện vùng sâu, xa nhÆ° Äồng Văn, Mèo Vạc, Hoàng Su Phì...; 3 DN còn lại (PVOil, Cty Hải Linh, Xăng dầu Quân Ä‘á»™i) chỉ kinh doanh ở những khu vá»±c thuáºn lợi vá»›i gần 30% thị phần”, bà HÆ°Æ¡ng nói.
Bình luáºn vá» vị thế thống lÄ©nh của Petrolimex hiện nay, chuyên gia kinh tế Lê Äăng Doanh nói: Xăng dầu là mặt hàng kinh doanh có Ä‘iá»u kiện, không phải ai cÅ©ng có thể làm được. Do Ä‘ó, việc có nên cấp phép thêm DN kinh doanh xăng dầu, cần phải cân nhắc tháºn trá»ng.
Theo ông Doanh, có nhiá»u hay ít DN tham gia kinh doanh xăng dầu không quan trá»ng bằng việc phải kiểm soát được hành vi các DN xăng dầu “bắt tay” tăng giá.
Qua theo dõi, má»—i lần tăng giá, các DN Ä‘á»u tăng cùng má»™t lúc và cùng má»™t mức giá. Ở Ä‘ây, rõ ràng có hiện tượng liên minh. CÅ©ng theo ông Doanh, lâu nay can thiệp của Cục Quản lý Cạnh tranh (Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng) chÆ°a rõ ràng. Vá»›i việc Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng thêm quyá»n Ä‘iá»u hành giá xăng dầu, dÆ° luáºn càng lo tá»›i Ä‘ây Bá»™ này “vừa Ä‘á bóng vừa thổi còi”.
Bá» Ä‘á»™c quyá»n, cách nào?
Äể bá» vị thế Ä‘á»™c quyá»n, chuyên gia kinh tế Lê Äăng Doanh kiến nghị nên tách Petrolimex thành 3 tổng công ty. Má»™t chuyên vá» nháºp khẩu xăng dầu, má»™t phân phối bán buôn và má»™t chuyên vá» bán lẻ. “Làm được nhÆ° váºy, việc hạch toán sẽ rõ ràng. Tránh nháºp nhằng và lo lắng vá» giá cÆ¡ sở nhÆ° hiện nay”, ông Doanh nói.
Theo ông Doanh, hiện, giá xăng dầu Ä‘ang ở mức cao, nhÆ°ng vì sao Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng lại cho phép DN cứ 15 ngày nâng giá má»™t lần. “Làm thế này, nhiá»u DN sẽ chết dở. NhÆ° DN kinh doanh taxi, nếu xăng dầu 15 ngày nâng giá má»™t lần, há» sẽ không thể xoay xở kịp. Việc Ä‘iá»u chỉnh giá cÆ°á»›c đối vá»›i hàng ngàn chiếc taxi sẽ khiến DN tăng chi phí lá»›n và gặp rất nhiá»u khó khăn”, ông Doanh nói.
CÅ©ng theo ông Doanh, việc sá» dụng Quỹ bình ổn xăng dầu hiện có vấn Ä‘á». Quỹ bình ổn là thu từ dân, chứ không phải tá»± nhiên mà có. Äã thế, ngÆ°á»i dân lại không được quản lý quỹ mà Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng giao cho DN.
“Nếu so sánh xăng dầu vá»›i lÄ©nh vá»±c kinh doanh mạng di Ä‘á»™ng, rõ ràng lÄ©nh vá»±c này DN ít hÆ¡n. Tuy nhiên, các DN kinh doanh mạng di Ä‘á»™ng lại cạnh tranh rất hiệu quả. Vì cạnh tranh hiệu quả nên giá dịch vụ liên tục giảm, có lợi cho ngÆ°á»i tiêu dùng” .Chuyên gia kinh tế
Lê Äăng Doanh
Äồng quan Ä‘iểm, TS. Ngô Trí Long cÅ©ng khẳng định, xăng dầu là mặt hàng kinh doanh có Ä‘iá»u kiện. DN phải Ä‘áp ứng những Ä‘iá»u kiện nhất định má»›i có thể tham gia. Còn vá»›i các DN chiếm thị phần lá»›n, nhất thiết phải chia tách nhá» ra, có thể thá»±c hiện cổ phần hóa, niêm yết trên sàn chứng khoán.
Theo ông Long, để xác định Ä‘á»™c quyá»n hay cạnh tranh, phải căn cứ vào mức Ä‘á»™ chiếm lÄ©nh thị trÆ°á»ng. Theo Luáºt Cạnh tranh, nếu má»™t DN chiếm trên 30% thị phần, Ä‘ó là thống lÄ©nh thị trÆ°á»ng, là Ä‘á»™c quyá»n. Ở Việt Nam, xăng sản xuất trong nÆ°á»›c má»›i Ä‘áp ứng được 30% nhu cầu, còn 70% phải nháºp khẩu và do 21 DN đầu mối thá»±c hiện (riêng Petrolimex chiếm trên 50% thị phần). Thá»±c chất thị trÆ°á»ng xăng dầu Việt Nam mang tính Ä‘á»™c quyá»n.
Nguồn tin: Tienphong
