Giá dầu giảm Ä‘ã khiến má»™t loạt quốc gia phụ thuá»™c vào nguồn thu từ xuất khẩu dầu Ä‘iêu đứng..

Nhu cầu năng lượng có quan hệ mật thiết vá»›i các hoạt Ä‘á»™ng kinh tế - Ảnh: Economist.

Từ mức 115 USD/thùng vào tháng 6, đến nay giá dầu thô quốc tế Ä‘ã giảm hÆ¡n 40%, còn dÆ°á»›i 70 USD/thùng. Cú giảm chóng mặt này diá»…n ra sau quãng thời gian tÆ°Æ¡ng đối ổn định kéo dài gần 5 năm của giá dầu.

Trong cuá»™c họp tại Vienna, Áo hôm 27/11, Tổ chức Các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu lá»­a (OPEC) - nhóm nÆ°á»›c kiểm soát gần 40% sản lượng dầu của thế giá»›i - không cắt giảm sản lượng khai thác do không có sá»± đồng thuận giữa các thành viên. Sau cuá»™c họp này, tốc Ä‘á»™ lao dốc của giá dầu được đẩy nhanh hÆ¡n.

Giá dầu giảm Ä‘ã khiến má»™t loạt quốc gia phụ thuá»™c vào nguồn thu từ xuất khẩu dầu nhÆ° Nga, Nigeria, Iran hay Venezuela Ä‘iêu đứng.

Tờ Economist đặt câu hỏi: vậy vì sao giá dầu lại giảm?

Tạp chí kinh tế uy tín này lý giải, giá dầu được quyết định má»™t phần bởi cung-cầu trên thá»±c tế, và má»™t phần bởi kỳ vọng.

Nhu cầu năng lượng có quan hệ mật thiết vá»›i các hoạt Ä‘á»™ng kinh tế. Ngoài ra, nhu cầu này cÅ©ng tăng mạnh trong mùa Ä‘ông ở bán cầu Bắc và trong mùa hè ở những nÆ°á»›c sá»­ dụng phổ biến máy Ä‘iều hòa nhiệt Ä‘á»™. Trong khi Ä‘ó, nguồn cung có thể chịu ảnh hưởng bởi yếu tố thời tiết (thời tiết xấu cản trở việc Ä‘Æ°a dầu lên các tàu vận chuyển) và bởi tình hình địa chính trị.

Nếu các nÆ°á»›c sản xuất cho rằng giá dầu cao, họ sẽ đầu tÆ° để sản xuất nhiều dầu hÆ¡n, kéo theo sá»± gia tăng về nguồn cung sau má»™t thời gian. TÆ°Æ¡ng tá»± giá, giá dầu rẻ dẫn tá»›i sá»± suy giảm đầu tÆ° vào khai thác dầu.

Các quyết định của OPEC giữ vai trò định hình các kỳ vọng trên thị trường dầu: nếu khối này giảm mạnh sản lượng, giá dầu có thể theo Ä‘ó mà tăng vọt. Trong số các nÆ°á»›c OPEC, Saudi Arabia sản xuất nhiều dầu nhất, vá»›i gần 10 triệu thùng/ngày, chiếm 1/3 tổng sản lượng của khối.

Economist cho rằng, hiện Ä‘ang có 4 yếu tố tác Ä‘á»™ng lên bức tranh giá dầu.

Thứ nhất, nhu cầu dầu hiện Ä‘ang ở mức thấp do hoạt Ä‘á»™ng kinh tế diá»…n ra vá»›i tốc Ä‘á»™ yếu trên phạm vi toàn cầu, cá»™ng thêm hiệu suất gia tăng và xu hÆ°á»›ng dịch chuyển từ dầu thô sang các loại nhiên liệu khác.

Thứ hai, bất ổn chính trị ở Iraq và Libya, hai quốc gia sản xuất dầu lá»›n vá»›i tổng sản lượng gần 4 triệu thùng/ngày, không ảnh hưởng tá»›i sản lượng “vàng Ä‘en” của hai nÆ°á»›c này. Hiện tại, thị trường dầu không mấy quan ngại về rủi ro địa chính trị.

Thứ ba, Mỹ Ä‘ã trở thành nÆ°á»›c sản xuất dầu lá»›n nhất thế giá»›i. Mặc dù Mỹ không xuất khẩu dầu thô, nhÆ°ng vá»›i sản lượng dầu Ä‘á phiến trong nÆ°á»›c tăng bùng nổ, Mỹ nhập khẩu ít dầu Ä‘i, dẫn tá»›i sá»± dÆ° thừa nguồn cung cầu trên thị trường quốc tế.

Và thứ tÆ°, Saudi Arabia và các nÆ°á»›c đồng minh vùng vịnh Ä‘ã quyết định sẽ không hy sinh thị phần của mình để cứu giá dầu.

Các nÆ°á»›c này có thể giảm mạnh sản lượng, nhÆ°ng cách làm này chủ yếu sẽ Ä‘em lại lợi ích mà họ đối đầu nhÆ° Iran hay Nga. Saudi Arabia có thể “chịu Ä‘á»±ng” được giá dầu ở mức thấp má»™t cách khá dá»… dàng nhờ dá»± trữ ngoại hối 900 tá»· USD. Ngoài ra, chi phí để khai thác dầu của nÆ°á»›c này cÅ©ng rất thấp, chỉ 5-6 USD/thùng.

Chịu ảnh hưởng chính từ giá dầu giảm là những khu vá»±c rủi ro và dá»… chịu tổn thÆ°Æ¡ng nhất của ngành công nghiệp dầu lá»­a. Đó là các nhà khai thác dầu Ä‘á phiến của Mỹ vay mượn những khoản lá»›n để đầu tÆ° vá»›i kỳ vọng giá dầu tiếp tục ở mức cao. Đó cÅ©ng là những công ty dầu lá»­a phÆ°Æ¡ng Tây vá»›i những dá»± án khoan tìm dầu tốn kém ở vùng nÆ°á»›c sâu của Bắc Cá»±c hoặc Ä‘ang khai thác những mỏ dầu Ä‘ã lâu năm và ngày càng khó khai thác ở biển Bắc.

Tuy vậy, “ná»—i Ä‘au” lá»›n nhất lại rÆ¡i vào những nÆ°á»›c trông vào nguồn thu từ xuất khẩu dầu.

Những nÆ°á»›c này bao gồm Nga - quốc gia vốn Ä‘ang chịu các lệnh trừng phạt kinh tế khắc nghiệt từ phÆ°Æ¡ng Tây liên quan tá»›i cuá»™c khủng hoảng Ukraine, hay Iran - bị cho là tài trợ cho chính quyền của Tổng thống Syria Bashar al-Assad.

Không ít ý kiến cho rằng, khó khăn kinh tế sẽ khiến các nÆ°á»›c này dá»… khuất phục hÆ¡n trÆ°á»›c sức ép quốc tế. NhÆ°ng cÅ©ng có ý kiến cho rằng, má»™t khi bị dồn vào bÆ°á»›c đường cùng, các quốc gia này sẽ có sá»± phản kháng tuyệt vọng.

Nguồn tin: Vneconomy