Bá»™ trưởng Nguyá»…n Quân. Ảnh: VGP.

Bá»™ trưởng Khoa học và Công nghệ là khách mời thứ 12 tham gia chÆ°Æ¡ng trình Dân hỏi - Bá»™ trưởng trả lời trên cổng thông tin Chính phủ, theo chỉ đạo của Thủ tÆ°á»›ng từ đầu tháng 3 tá»›i nay. Tại buổi đối thoại trá»±c tuyến vá»›i nhân dân hôm nay, Bá»™ trưởng dành hÆ¡n 2 tiếng trả lời về nhiều vấn đề quan trọng của ngành nhÆ° cÆ¡ chế Æ°u Ä‘ãi nhà khoa học, tái cÆ¡ cấu, đổi má»›i mô hình quản lý khoa học và công nghệ, cây trồng biến đổi gene, lÄ©nh vá»±c sở hữu trí tuệ, chất lượng mÅ© bảo hiểm và đặc biệt là câu chuyện Ä‘iện hạt nhân, cháy nổ xe cÆ¡ giá»›i thời gian qua.

Liên quan tá»›i cuá»™c Ä‘iều tra liên bá»™ về nguyên nhân cháy, nổ xe cÆ¡ giá»›i, má»™t nhà khoa học Ä‘ã nêu quan Ä‘iểm vá»›i Bá»™ trưởng rằng kết luận ban đầu liên Bá»™ má»›i Ä‘Æ°a ra không thuyết phục vì không chỉ ra được nguyên nhân làm số vụ cháy nổ xe tăng Ä‘á»™t biến gần Ä‘ây. Theo nhà khoa học này, các kết quả chỉ phản ánh những sá»± cố hy hữu mà bao năm qua vẫn tồn tại, trong khi Ä‘ó chỉ trong vòng gần 2 năm rưỡi gần Ä‘ây Ä‘ã có 349 vụ cháy, nổ xe máy, ôtô xảy ra.

Bá»™ trưởng Nguyá»…n Quân cho rằng cháy nổ xe cÆ¡ giá»›i không phải hiện tượng cá biệt của Việt Nam, tất cả các nÆ°á»›c trên thế giá»›i đều có hiện tượng này, chỉ khác nhau về mức Ä‘á»™. Tuy nhiên, ông thừa nhận kết luận Ä‘iều tra công bố má»›i Ä‘ây chỉ là sÆ¡ bá»™, có thể chÆ°a làm thỏa mãn quan Ä‘iểm của nhiều người khi mà tá»· lệ các xe cháy tăng Ä‘á»™t biến trong hai năm 2010 và 2011.

Thủ tÆ°á»›ng Ä‘ã chỉ đạo liên Bá»™ Công an, Giao thông vận tải, Khoa học và Công nghệ và Công ThÆ°Æ¡ng phối hợp xác minh nguyên nhân và đề xuất giải pháp hạn chế cháy nổ xe cÆ¡ giá»›i.

"Vừa qua Bá»™ Công an Ä‘ã chủ trì cÅ©ng các Bá»™ tổ chức họp báo công bố bÆ°á»›c đầu kết quả Ä‘iều tra cháy nổ. Có thể kết luận chÆ°a làm thỏa mãn quan Ä‘iểm của nhiều người dân. NhÆ°ng việc cháy nổ xe cÆ¡ giá»›i không phải hiện tượng cá biệt của Việt Nam, tất cả các nÆ°á»›c trên thế giá»›i đều có hiện tượng này, chỉ khác nhau về mức Ä‘á»™", ông Quân nói.

Tiến sÄ© Quân nhấn mạnh: "Xăng dầu chỉ là chất cháy, để nó cháy được phải có tác Ä‘á»™ng của nguồn nhiệt, cụ thể là tia lá»­a. Có thể xăng dầu là nguyên nhân gián tiếp gây cháy chứ không phải trá»±c tiếp".

Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường và Chất lượng Ä‘ã vào cuá»™c lấy mẫu từ các xe bị cháy còn sót lại, lấy mẫu từ các cây xăng mà các xe này Ä‘ã mua xăng theo khai báo của chủ xe để xét nghiệm.

"Tất cả các mẫu xét nghiệm này đều không vi phạm quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về xăng dầu. Bá»™ Công an Ä‘ánh giá, nguyên nhân gây cháy nổ khoảng trên 30% là chập Ä‘iện, trên 15% là sá»± cố kỹ thuật khác, còn lại có nguyên nhân khác nhÆ° vô tình hữu ý của người sá»­ dụng xe gây cháy", tiến sÄ© Quân nói.

Xăng kém chất lÆ°Æ¡ng Ä‘ang là nghi can lá»›n nhất gây hàng loạt vụ cháy xe. Ảnh: Huỳnh Bảo.

Sau kết luận của Bá»™ Công an, má»™t số nhà khoa học đề xuất các cÆ¡ quan chức năng nên Ä‘iều tra theo hÆ°á»›ng khác. Đó là khi các vụ cháy nổ xảy ra, xăng dầu ở thời Ä‘iểm Ä‘ó không phải là nguyên nhân trá»±c tiếp, song có thể chất lượng xăng dầu của thời gian trÆ°á»›c Ä‘ó là nguyên nhân gián tiếp gây ra những sá»± cố này.

"Tôi nghÄ© Ä‘ây là hÆ°á»›ng Ä‘i tốt để tìm nguyên nhân gây cháy xe cÆ¡ giá»›i", ông Quân nói.

Bá»™ trưởng Nguyá»…n Quân phân tích, trÆ°á»›c Ä‘ó nhiều tuần, nhiều tháng, thậm chí hàng năm, nếu xe máy có sá»­ dụng xăng dầu pha chất phụ gia gây hại nhÆ° acetone vá»›i hàm lượng cao, sẽ ăn mòn chi tiết Ä‘á»™ng cÆ¡, làm thủng bình chứa xăng, thủng đường ống dẫn bằng nhá»±a, làm thoái hoá gioăng đệm của Ä‘á»™ng cÆ¡, dẫn tá»›i rò rỉ xăng ở mức Ä‘á»™ nghiêm trọng và trong quá trình vận chuyển trên đường, vá»›i ma sát của các bá»™ phận cÆ¡ khí vá»›i tia lá»­a của chập Ä‘iện, rất dá»… xảy ra cháy nổ.

Tuy nhiên, khó khăn là chúng ta không thể Ä‘iều tra, xét nghiệm lại các mẫu xăng dầu của giai Ä‘oạn trÆ°á»›c vì Ä‘ã được tiêu thụ hết.

Ông Quân cho rằng, cùng vá»›i việc tiếp tục Ä‘iều tra nguyên nhân gây cháy nổ, các bá»™ ngành phải kiểm soát thật chặt chẽ chất lượng xăng dầu. Phía Bá»™ Khoa học thời gian qua Ä‘ã cùng các Ä‘Æ¡n vị trá»±c thuá»™c, phối hợp các Bá»™ khác thường xuyên thanh tra, kiểm tra, xá»­ phạt và công bố công khai trên các phÆ°Æ¡ng tiện thông tin đại chúng những cây xăng, đại lý vi phạm về Ä‘o lường chất lượng xăng dầu.

Thông thường, 3-4 năm, Bá»™ Khoa học và Công nghệ tổ chức thanh tra diện rá»™ng toàn quốc về xăng dầu, kiểm tra toàn bá»™ mạng lÆ°á»›i phân phối và bán xăng dầu đồng thời xá»­ phạt hàng nghìn cây xăng có vi phạm về Ä‘o lường và chất lượng xăng dầu. Tổng số tiền phạt trong những đợt này thường dao Ä‘á»™ng từ 3 đến 5 tá»· đồng.

Trong các đợt thanh tra diện rá»™ng về xăng dầu, Bá»™ Khoa học và Công nghệ ngoài xá»­ phạt về hành chính Ä‘ã kiến nghị Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng rút giấy phép kinh doanh nhiều đại lý xăng dầu vi phạm, vi phạm cả về Ä‘o lường và chất lượng.

TrÆ°á»›c câu hỏi của người dân về chế tài xá»­ phạt chÆ°a nghiêm minh, còn lúng túng, Bá»™ trưởng Nguyá»…n Quân cho hay, việc xá»­ lý các vi phạm về chất lượng xăng dầu phải theo quy định của pháp luật. Bá»™ Ä‘ã xây dá»±ng và trình Quốc há»™i thông qua Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa, Luật tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, Luật Đo lường, trình Chính phủ ban hành các Nghị định về xá»­ phạt vi phạm hành chính trong các lÄ©nh vá»±c này, các mức xá»­ phạt của các Nghị định này phải tuân thủ mức xá»­ phạt chung của Nghị định xá»­ phạt vi phạm hành chính.

TrÆ°á»›c Ä‘ây mức xá»­ phạt không đủ răn Ä‘e vá»›i mức phạt rất thấp. Vừa rồi mức phạt được nâng lên tá»›i 500 triệu đồng, trong trường hợp đặc biệt còn có các chế tài khác kèm theo.

Theo ông Quân, thá»±c tế, Ä‘ã có nhiều cây xăng bị thu hồi vÄ©nh viá»…n nếu vi phạm nghiêm trọng. Có cây xăng chỉ bị thu hồi má»™t thời gian, Ä‘iều này cÅ©ng nằm trong quy định của pháp luật nếu mức vi phạm không đủ nghiêm trọng. Hoặc doanh nghiệp có thể bị giải thể sau Ä‘ó thành lập doanh nghiệp má»›i lại được quyền đăng ký kinh doanh thì cÅ©ng không thể loại trừ.

Cuối năm 2011 và đầu năm 2012, cả nÆ°á»›c liên tục xảy ra các vụ cháy, nổ ôtô, xe máy gây thiệt hại lá»›n về người và tài sản. Nhiều nghi vấn về nguyên nhân cháy nổ Ä‘ã được đề cập, phân tích nhÆ°ng nguyên nhân cuối cùng vẫn chÆ°a tìm thấy.

Đại tá Nguyá»…n Văn TÆ°Æ¡i, Cục phó Cục Cảnh sát PCCC và Cứu nạn cứu há»™ cho biết, năm 2010 - 2011, toàn quốc xảy ra 276 vụ cháy ôtô và 48 vụ cháy, nổ xe máy. 3 tháng đầu năm 2012 Ä‘ã xảy ra 115 vụ cháy xe, làm 3 người bị thÆ°Æ¡ng, thiệt hại trên 20 tá»· đồng.

Liên quan tá»›i vấn đề phát triển Ä‘iện hạt nhân, nhiều ý kiến bày tỏ lo ngại về tính an toàn. Tuy nhiên Bá»™ trưởng Quân cho hay, trÆ°á»›c mắt, Việt Nam chÆ°a thể tìm nguồn năng lượng khác vượt qua Ä‘iện hạt nhân. Dầu và than của nÆ°á»›c ta Ä‘ang cạn kiệt, năng lượng má»›i, công nghệ má»›i chỉ là sản xuất nhỏ, giá thành cao, không Ä‘áp ứng nhu cầu phát triển của đất nÆ°á»›c trong giai Ä‘oạn tá»›i.

Tại các nÆ°á»›c Ä‘óng cá»­a nhà máy Ä‘iện hạt nhân, họ là nÆ°á»›c phát triển có đủ tiền để mua dầu mỏ từ Trung Đông, mua than hay khí thiên nhiên từ quốc gia khác, nhÆ°ng vá»›i Việt Nam, tất cả yếu tố Ä‘ó đều bài toán chÆ°a thể giải Ä‘áp. Việt Nam không đủ tiền nhập nguồn nhiên liệu hóa thạch vá»›i gia ngày càng cao, cÅ©ng chÆ°a có công nghệ sản xuất Ä‘iện từ năng lượng tái tạo nhÆ° năng lượng mặt trời, gió.

Vá»›i nhà máy Ä‘iện hạt nhân, Việt Nam Ä‘ã có chÆ°Æ¡ng trình hợp tác, tìm kiếm đối tác, trÆ°á»›c mắt thuê chuyên gia tÆ° vấn trong việc thẩm định hồ sÆ¡ thiết kế cÅ©ng nhÆ° báo cáo đầu tÆ° của chủ đầu tÆ° và nhà thầu.

Về chính sách phát triển khoa học trong gia Ä‘oạn 2011 -2020, Bá»™ trưởng cho biết đến năm 2020, khoa học và công nghệ sẽ góp phần Ä‘áng kể vào tăng trưởng kinh tế và tái cấu trúc nền kinh tế, giá trị sản phẩm công nghệ cao và sản phẩm ứng dụng công nghệ cao đạt khoảng 45% GDP. Tốc Ä‘á»™ đổi má»›i công nghệ, thiết bị đạt trên 20%/năm giai Ä‘oạn 2016 - 2020, Giá trị giao dịch của thị trường khoa học và công nghệ tăng trung bình 15 - 17%/năm.

Ông Quân thừa nhận nhiều đề tài nghiên cứu khoa học Ä‘ang xếp ngăn kéo, nguyên nhân là do quy trình thủ tục để tuyển chọn, xét chọn nghiệm thu Ä‘ánh giá các đề tài, dá»± án nghiên cứu.

"Bá»™ Khoa học Ä‘ang chuyển dần sang cÆ¡ chế đặt hàng. NghÄ©a là, Chính phủ, các bá»™, ngành, địa phÆ°Æ¡ng chủ Ä‘á»™ng đặt hàng nhà khoa học. Khi đặt hàng thì theo nguyên tắc, ai đặt hàng người Ä‘ó há»— trợ kinh phí, chịu trách nhiệm tiếp nhận kết quả và Ä‘Æ°a kết quả vào sản xuất kinh doanh. CÆ¡ chế Ä‘ã bắt đầu áp dụng từ 2011", ông Quân nói.

Hiện Bá»™ Khoa học và Công nghệ Ä‘ang chuyển dân từ tổ chức khoa học công nghệ công lập sang cÆ¡ chế hoặc Ä‘á»™ng tá»± chủ, tá»± chịu trách nhiệm, tổ chức nào hoạt Ä‘á»™ng tốt hÆ¡n sẽ có thu nhập nhiều hÆ¡n, làm nhiều đề tài, dá»± án sẽ hưởng lÆ°Æ¡ng nhiều hÆ¡n, ai không làm sẽ không được hưởng.

Trong lÄ©nh vá»±c cây trồng biến đổi gene, theo Bá»™ trưởng Quân, Việt Nam cần hết sức thận trọng, ở nÆ°á»›c ta má»›i Ä‘Æ°a vào sản xuất 3 loại cây trồng là bông, Ä‘á»— tÆ°Æ¡ng, ngô phục vụ cho chăn nuôi, chÆ°a Ä‘Æ°a vào nguồn thức ăn cho con người.

Bá»™ Khoa học và Công nghệ Ä‘ã đề nghị Bá»™ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, các cÆ¡ quan khoa học phải có giai Ä‘oạn khảo nghiệm thận trọng, khi nào có kết luận các Ä‘áng là những sản phẩm cây trồng biến đổi gene không gây hại vá»›i sức khỏe con người, không gây ô nhiá»…m môi trường thì má»›i sá»­ dụng đại trà.

Các văn bản về quản lý câu trồng biến đổi gene Ä‘ã được các bá»™ ban hành, đặc biệt có Luật Ä‘a dạng sinh học đề cập nhiều Ä‘iều khoản liên quan tá»›i sinh vật biến đổi gene.

TrÆ°á»›c thắc mắc về tranh chấp thÆ°Æ¡ng hiệu, doanh nghiệp Việt Nam luôn chịu thua thiệt, vị lãnh đạo Bá»™ Khoa học và Công nghệ cho rằng, bên cạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của doanh nghiệp Việt Nam, các cÆ¡ quan quản lý phải cùng vào cuá»™c há»— trợ cho doanh nghiệp.

Bá»™ Ä‘ã yêu cầu các bá»™ phận đại diện khoa học công nghệ Việt Nam ở nÆ°á»›c ngoài cùng vá»›i các cÆ¡ quan đại diện ngoại giao của chúng ta tăng cường há»— trợ doanh nghiệp Việt Nam, phát hiện giúp địa bàn nào mà hàng hoá Việt Nam có thể đến được, thì các doanh nghiệp sản xuất hàng hoá Ä‘ó phải sá»›m đăng ký để bảo há»™ thÆ°Æ¡ng hiệu, nhãn hiệu hàng hoá của họ ở địa bàn Ä‘ó để tránh tình trạng bị lợi dụng.

CÅ©ng tại buổi đối thoại, Bá»™ trưởng Nguyá»…n Quân bày tỏ những Ä‘iều còn trăn trở Ä‘ó là nguồn đầu tÆ° cho khoa học còn ít, cÆ¡ chế tài chính khoa học chÆ°a thỏa Ä‘áng và chính sách Ä‘ãi ngá»™ đối vá»›i các nhà khoa học.

"Nếu không có chính sách Ä‘ãi ngá»™ thoả Ä‘áng, hợp lý và ở mức cao đối vá»›i cán bá»™ khoa học, chắc chắn chúng ta khó có những chuyên gia hàng đầu, khó có tổng công trình sÆ°, kỹ sÆ° trưởng để có thể chủ trì những công trình lá»›n của quốc gia nhÆ° cầu dây văng Bãi Cháy, dàn khoan tá»± nâng 90 m nÆ°á»›c, 120 m nÆ°á»›c, nhÆ° nhà máy Ä‘iện hạt nhân", tiến sÄ© Quân nhấn mạnh.

Nguồn tin: Vnexpress