- Phóng viên Báo Hải quan phỏng vấn PGS,TS Đỗ Đức Định, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu châu Phi và Trung Đông, Chủ tịch Há»™i đồng khoa học Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Xã há»™i Việt Nam.

Má»›i Ä‘ây, Bá»™ Kế hoạch và Đầu tÆ° Ä‘ã đề xuất nâng sản lượng khai thác dầu thô năm 2015 lên 16 triệu tấn, nhiều hÆ¡n năm 2014 là 400 nghìn tấn để đạt và vượt mục tiêu tăng trưởng 6,2%. Ông Ä‘ánh giá nhÆ° thế nào về việc này?

Trên thế giá»›i, người ta Ä‘ang bàn tá»›i việc OPEC có nên khai thác thêm dầu hay không. Lý do họ muốn hạn chế sản lượng dầu thô là bởi giá dầu thấp. Nếu khai thác nhiều trong bối cảnh giá thấp thì lợi nhuận ít. Quyết định nâng sản lượng dầu thô của Việt Nam nằm trong Ä‘iều thế giá»›i băn khoăn. NhÆ°ng trong bối cảnh của Việt Nam, việc nâng sản lượng khai thác dầu thô cÅ©ng là Ä‘iều dá»… hiểu bởi Việt Nam Ä‘ang đứng trÆ°á»›c bài toán không nhỏ về thu ngân sách và nợ công. Nếu giảm sản lượng khai thác dầu thô chúng ta sẽ không có giải pháp nào hiệu quả ngay để bù đắp thu chi.

Dù vậy, phải thừa nhận má»™t thá»±c tế việc Việt Nam quyết tâm nâng sản lượng khai thác dầu thô lên cÅ©ng có những bất lợi. Đó là chúng ta phải bán tài nguyên vá»›i giá rẻ để lấy tiền tiêu chứ không phải khai thác tài nguyên theo hÆ°á»›ng có hiệu quả cao.

NhÆ° vậy chúng ta phần nào có thể hiểu được vì sao phải tăng khai thác dầu thô trong năm 2015. Song, có má»™t câu chuyện Ä‘ã nói từ lâu, Ä‘ó là chuyển đổi mô hình tăng trưởng. NhÆ°ng vá»›i việc năm 2015 vẫn phải tăng khai thác dầu thô để đạt tăng trưởng, dường nhÆ°, hiệu quả của chủ trÆ°Æ¡ng này vẫn chÆ°a được nhÆ° mong đợi?

Nhiều năm nay chúng ta tăng trưởng dá»±a trên các lợi thế so sánh có sẵn nhÆ° tài nguyên thiên nhiên, nguồn lao Ä‘á»™ng giá rẻ. Chúng ta cÅ©ng Ä‘ã đặt ra mục tiêu thay đổi mô hình tăng trưởng, chú ý hÆ¡n về chất, vá»›i giá trị gia tăng cao. NhÆ°ng đến nay, chúng ta vẫn phải dá»±a tăng trưởng nhiều vào khai khoáng, trong Ä‘ó có khai thác dầu thô. Điều Ä‘ó có nghÄ©a mô hình tăng trưởng vẫn phụ thuá»™c vào tài nguyên thô hÆ¡n là dá»±a vào chất xám, nguồn nhân lá»±c chất lượng cao, dịch vụ chất lượng cao nhÆ° dịch vụ ngân hàng công nghệ cao, tài chính công nghệ cao, vận tải công nghệ cao hay dịch vụ công nghệ thông tin viá»…n thông…

Việc phải tăng sản lượng khai thác dầu thô cho thấy mô hình tăng trưởng dá»±a vào tài nguyên còn tiếp tục. Đây là Ä‘iều cần lÆ°u ý.

Ngành dầu khí Việt Nam cần phải khai thác tài nguyên theo hÆ°á»›ng có hiệu quả cao Ảnh: TTXVN

Nguồn tài nguyên nào cÅ©ng có hạn, sau nhiều năm khai thác, Việt Nam sắp phải NK than. Hình ảnh ngành than cÅ©ng có thể thấy ở khai thác dầu thô trong tÆ°Æ¡ng lai?

Nói chung những sản phẩm ở lợi thế so sánh bậc thấp nhÆ° tài nguyên thiên nhiên, lao Ä‘á»™ng giá rẻ đều ở mức có giá»›i hạn. Việc khai thác than Ä‘ang dần cạn kiệt. Trữ lượng dầu thô khai thác cho XK cÅ©ng không còn nhiều, có người nói chỉ 10 năm nữa, trong khi việc thăm dò thêm các mỏ má»›i cÅ©ng rất khó khăn. Cho nên về lâu dài triển vọng tăng trưởng dá»±a vào khai khoáng là không bền vững.

Dẫn chứng nào cho thấy mô hình kinh tế Ä‘ang dần chuyển đổi sang các ngành có giá trị gia tăng cao hÆ¡n, áp dụng công nghệ cao, thÆ°a ông?

Hiện nay việc chuyển sang các ngành, lÄ©nh vá»±c áp dụng công nghệ cao không phải nhen nhóm nữa mà Ä‘ã thá»±c hiện và trong má»™t số lÄ©nh vá»±c Ä‘ã đạt được hiệu quả rõ rệt. Nhìn lại 30 năm Đổi má»›i, chúng ta Ä‘ã có được má»™t số ngành công nghiệp nhÆ° thủy Ä‘iện, năng lượng, cÆ¡ khí, giấy. Từ thời kỳ đổi má»›i chúng ta Ä‘ã phát triển tÆ°Æ¡ng đối tốt má»™t số ngành nhÆ° công nghệ viá»…n thông. Song chúng ta có nhiều sai lầm, Vinashin là Ä‘iển hình của việc sá»­ dụng những con người thích tiêu tiền hÆ¡n là coi trọng phát triển công nghệ, vì thế họ sẵn sàng mua tàu thép gỉ để rút tiền ngân sách.

Nhìn chung việc thay đổi mô hình tăng trưởng Ä‘ã được tiến hành song còn chậm. Đã đến lúc phải xem xét và Ä‘ánh giá lại, ngành nào có lợi thế, có thể làm được thì tập trung làm. Chúng ta cần học Hàn Quốc, Nhật Bản. Sau 30 năm họ đều là các nÆ°á»›c có nền công nghiệp hiện đại, còn chúng ta sau 30 năm Đổi má»›i vẫn là nÆ°á»›c thu thập trung bình thấp, thoát khỏi nÆ°á»›c nghèo nhÆ°ng vẫn rất dá»… tái nghèo. Nếu chỉ dá»±a vào khai thác các sản phẩm thô, lợi thế thấp, giá trị gia tăng thấp thì còn rất lâu Việt Nam má»›i thành nÆ°á»›c công nghiệp. Chúng ta có nhiều cÆ¡ há»™i, quan trọng là phải tập trung vào những ngành, lÄ©nh vá»±c cụ thể, tránh phát triển theo kiểu mô hình quả mít, tức ngành nào cÅ©ng là mÅ©i nhọn.

Việt Nam có nhiều lợi thế và Việt Nam tranh thủ những lợi thế Ä‘ó để phát triển. NhÆ°ng Ä‘áng nói là chúng ta lại quá phụ thuá»™c vào các lợi thế ấy. Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore có ít tài nguyên nên họ tận dụng ngay tiềm năng con người và đạt được thành công. NhÆ°ng Việt Nam có lợi thế tài nguyên thiên nhiên thì lại chỉ dá»±a vào tài nguyên mà ít chú ý đến khai thác nguồn lá»±c con người, có chăng chỉ là tận dụng nguồn lao Ä‘á»™ng giá rẻ vá»›i kỹ năng thấp. Cho nên những lợi thế của Việt Nam chÆ°a được phát huy hiệu quả.

Xin cảm Æ¡n ông!

Nguon tin: Baohaiquan